شعار سال: تعدادي با آمدن بهار انرژي‌شان را از دست مي‌دهند و دچار تغييرات خلقي همچون کسالت، بي‌قراري، اضطراب، تندخويي و خواب‌آلودگي شديد مي‌شوند، اما در مقابل افرادي هم هستند که در اين فصل روحيه شادابي پيدا مي‌کنند و بيشترين لذت را از بهار مي‌برند. براي رسيدن به چرايي اين موضوع با دکتر نصير عابديني، روان‌شناس باليني و دکتر علي ناجي، مشاور علوم تغذيه و رژيم درماني به گفت‌وگو نشستيم.

دکتر نصير عابديني

اختلالات خلقي از علائم افسردگي

بسياري از تغييرات خلقي علت يا علل روشن و اثبات شده‌اي ندارند و بيشتر در قالب فرضيه‌ها عللي براي آنها برشمرده‌اند. بروز تغييرات آزاردهنده روحي و رواني در فصل بهار مي‌تواند از علايم و نشانگان افسردگي فصلي (بهاري) تلقي شود. افسردگي فصلي وقتي به عنوان اختلال باليني مطرح مي‌شود که ما شاهد کاهش چشمگير در عملکرد روزمره فرد مبتلا باشيم. افسردگي فصلي مثل هر اختلال ديگر بايد مورد درمان قرار گيرد، چرا که براي مدت زيادي مي‌تواند از عملکرد روزمره فرد بکاهد و باعث مشکلات عديده در کارکردهاي مختلف فردي، خانوادگي، اجتماعي، تحصيلي، شغلي و ... شود.

علت تندخويي و خواب آلودگي در بهار

عصبانيت، تندخويي و پرخاشگري در بسياري موارد آن روي سکه افسردگي است. البته اين مسأله مي‌تواند دلايل متعددي داشته باشد که با نوسانات هورموني و ناقل‌هاي عصبي ناشي از تغييرات شرايط آب و هوايي مرتبط است. بايد دانست افسردگي با کاهش ميل جنسي همراه است و اين موضوع در افسردگي بهاري نيز مطرح است. افزايش خواب آلودگي و نياز به خواب و استراحت زياد در اين فصل در افراد عادي مي‌تواند تحث تأثير عوامل بيوشيميايي و نوسانات هورموني و تغييرات آب و هوايي باشد .

چرا آمار خودکشي در بهار بالاست؟
گفته مي‌شود چون در فصل بهار ميزان انرژي افراد افزايش مي‌يابد عامل تشديد تنش‌هاي روحي و افزايش آمار خودکشي و افسردگي در اين فصل بالاست. اما بايد دانست افزايش خودکشي و افسردگي ناشي از انرژي زياد در بهار در حد يک فرضيه است و هنوز شواهد علمي کافي براي اثبات اين فرضيه وجود ندارد و هر کدام از مکتب‌هاي روان‌شناسي فرضيه‌هايي براي علت شناسي اختلالات خلقي برشمرده اند و نظرات متفاوت است.

تاثير تعطيلات عيد بر بروز اختلالات خلقي
تعطيلات عيد لزوما دليلي بر بروز تغييرات آزاردهنده خلقي در فصل بهار نيست. بخصوص در افرادي که افسردگي بهاري از اواسط يا اواخر بهار آغاز مي‌شود نمي‌تواند ربطي به تعطيلات عيد داشته باشد. البته مي‌تواند در برخي افراد مبتلا به اختلالات رواني باعث تشديد اختلال شود ولي شواهد قانع‌کننده‌اي دال بر اثبات اين مسأله نداريم.

سفر هم نمي‌تواند چاره ساز باشد
گفته مي‌شود سفر و تغيير مکان و آب و هوا مي‌تواند عامل التيام اختلالات خلقي آزاردهنده در افراد باشد. اما از نظر برخي روان درمانگران، مسافرت رفتن مي‌تواند در افراد افسرده اثر معکوس داشته باشد.
بسياري از اين افراد در بازگشت از سفر دچار وخامت حال شده و حتي در خود سفر دچار کاهش خلق مي‌شوند. بسته به اين که عامل افسردگي فصلي (بهاري) چه باشد راهکارهاي درماني متفاوت مي‌شود. مثلاً اگر فرضيه تأثير نور خورشيد يا عرض جغرافيايي يا ... مطرح باشد شايد راهکارهايي همچون فتوتوريسم يا مسافرت درماني مبتني بر نور مؤثر باشد. هر چند تحقيقات در اين زمينه‌ها هنوز به حد کافي صورت نگرفته است ولي به عنوان آزمون و خطا هر بيمار مي‌تواند با لحاظ يکسري شرايط به اين راهکارها مبادرت ورزد .

اختلالاتي غير از افسردگي
به غير از افسردگي، اختلالات رواني ديگري وجود دارد که مي‌تواند در فصل بهار ديده شود. معمولاً در ادبيات روان‌شناسي باليني و روانپزشکي، اختلال عاطفي (تأثيرپذيري) فصلي و اصطلاحاتي مثل اضطراب فصلي نيز مطرح شده است. در بسياري موارد اختلالات رواني همبودي يا هم ابتلايي با هم دارند، يعني فردي که از افسردگي يا وسواس در رنج است به‌صورت همزمان از اضطراب نيز رنج مي‌برد.

دکتر علي ناجي
پيشگيري از اختلالات خلقي با تغذيه مناسب
فصل بهار بهترين دوران براي کاهش وزن و لاغري است، اما رژيم‌هاي لاغري و کاهش وزن غيرعلمي و غيرکارشناسي به‌دليل مواجهه بدن با کمبود برخي ريز يا درشت مغذي‌ها مي‌تواند زمينه را براي ابتلا به افسردگي و اختلالات خلقي فراهم کند.
کمبود آهن، امگا3 و اسيدفوليک تاثير مستقيمي در بروز علائم افسردگي دارد. پس هرچه بيشتر از گذشته به رژيم غذايي‌تان اهميت دهيد و براي رهايي از اختلالات خلق‌وخو تا مي‌توانيد از سبزي و ميوه استفاده کنيد .
ويتامين‌هاي گروه B نقش بسزايي در بهبود عملکرد سيستم عصبي دارند. اين ويتامين‌ها را که در گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، غلات، دانه‌هاي خوراکي و ماهي يافت مي‌شود در رژيم غذايي‌تان وارد کنيد.
مصرف قهوه، قند، شکر و شيريني جات را در روز کاهش دهيد، چرا که شکر از تاثير ويتامين گروه B در بدن مي‌کاهد و علائم افسردگي را شدت مي‌بخشد .
استفاده بيشتر از ميوه و سبزيجات با رنگ‌هاي متفاوت و آش‌هاي ملين از قبيل آش چغندر، سوپ آلو و اسفناج و در نهايت افزايش فعاليت‌هاي بدني براي جلوگيري از عارضه‌هاي فصل بهار پرفايده است. داشتن خوابي آرام و راحت در طول شب براي جلوگيري از آلرژي توصيه مي‌شود .
هفته‌اي حداقل سه بار و هر بار 30 دقيقه ورزش کنيد.
خود را از فعاليت‌هاي اجتماعي دور نکنيد و با دوستان و همفکران خود تبادل نظر کنيد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آریا، تاریخ 15 فروردین 97، کد مطلب: 120180404090658422: www.aryanews.com