شعار سال: گذر موفق از پیک مصرف برق چند سالی است به یکی از دوئل‌های تابستانی متولیان وزارت نیرو تبدیل شده است؛ دوئلی که یکسوی آن را متقاضیان پرمصرفی از بخش کشاورزی، صنعت و خانگی شکل داده‌اند و سوی دیگرش را نیروگاه‌هایی با ظرفیت و راندمان پایین تولید و البته عمدتا بدون صرفه اقتصادی. در این میان کمبود ۳ هزار مگاوات برق در نیروگاه‌های آبی به دلیل افت بی‌سابقه بارش‌ها، افزایش مصرف برق در طیف‌های مختلف متقاضیان و مشترکان و بالاخره ظرفیت محدود ۲ هزار مگاواتی نیروگاه‌های حرارتی، سه چالشی به‌شمار می‌روند که نه‌تنها نیاز مصرف ۵۸ هزار مگاواتی برق در تابستان ۹۷ را در هاله ابهام قرار داده،‌ بلکه به صدا درآمدن زنگ خاموشی‌ها در کشور را بیش از گذشته محتمل کرده است. «دنیای اقتصاد» در گفت‌وگو با محمودرضا حقی‌فام، معاون هماهنگی توزیع شرکت توانیر علاوه‌بر اینکه چالش‌های عبور از پیک مصرف برق را مورد بررسی قرار داده، راهکارهای سپری کردن تابستانی بدون خاموشی را نیز جویا شده است که در ادامه می‌خوانید:

چه راهکارهایی برای گذر از پیک مصرف برق تابستان ۹۷ در نظر گرفته‌اید؟

از نظر علمی در بحث مدیریت تقاضا و به‌عبارتی مدیریت مصرف، سه راهکار انتخاب شده است. یک راهکار مربوط به تجهیزاتی است که در شبکه برق توسط مردم و صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. افزایش راندمان تجهیزات انرژی‌بر الکتریکی یکی از مسیرهایی است که برای عبور از پیک بار دنبال می‌شود. دومین راهکار کاهش مصرف برق در برخی مکان‌ها از طریق برقی‌سازی است. مثلا در برخی مواقع ممکن است از کولرهای برقی که در تابستان مورد استفاده قرار می‌گیرند در فصل زمستان هم از همین کولرها برای سیستم گرمایشی استفاده شود. اما سومین راهکار پاسخگویی بار است. هدف پاسخگویی بار این است که از مصرف‌کنندگان درخواست شود در زمانی که کنتورها بیش از حد مصرف برق را ثبت می‌کنند، متقاضیان مصرف خود را کاهش دهند. اما برای گذر از پیک تابستان امسال چه باید کرد؟ نخستین اقدام دسته‌بندی مشترکان است که برای هرکدام از دسته‌ها نیز به‌صورت جداگانه راهکارهایی اندیشیده شده است. برای بخش کشاورزی این فرآیند در نظر گرفته شده است که مصرف سراسری مشترکانی که اجازه دهند ۴ ساعت پمپ‌های آب‌شان در دوره پیک بار خاموش شود، باقی ساعت را برق رایگان مصرف کنند. در بخش صنعتی هم اقدامات قابل‌توجهی انجام شده است. صنعتی‌ها در طول سال برنامه‌ای برای تعمیرات دارند، ما از صنایع خواسته‌ایم که زمان تعمیرات خود را با زمان پیک شبکه سراسری هماهنگ کنند. نام این طرح که «تعطیلات و تعمیرات» است، بخش زیادی از مصرف برق در تابستان را با کاهش مواجه خواهد کرد. البته برای این اقدام صنعتی‌ها هم مشوق‌های مالی در نظر گرفته شده است. اما یکی دیگر از اقداماتی که در دستورکار قرار گرفته، برنامه ذخیره عملیاتی است. در این برنامه برخی کارخانه‌ها اعلام می‌کنند که می‌توانند ۳۰ درصد از برق خود را به شرطی که از یک روز قبل به آنها اطلاع داده شود کاهش دهند. در بخش تجاری هم مشوق‌هایی در نظر گرفته‌ایم که نهایتا منجر به کاهش مصرف برق در پیک بار خواهد شد.

آیا برنامه‌ای برای مدیریت مصرف برق بخش خانگی هم دارید؟

امسال به‌طور ویژه و خاص بخش خانگی را مخاطب قرار داده‌ایم. متاسفانه در بخش خانگی به‌دلیل اینکه هنوز کنتورهای هوشمند نصب نشده، نمی‌توان تشخیص داد خانوارها چه میزان برق مصرف کرده‌اند. در بخش خانگی هم موضوعات فرهنگی را فعال کرده‌ایم و هم به‌دنبال راهکاری تشویقی براساس انرژی هستیم نه براساس مصرف ساعتی. بخش خانگی یکی از بخش‌هایی است که تابستان بالغ بر ۳۵ درصد از انرژی برق را مصرف می‌کند. اگر مشترکان خانگی مختصری در بحث مدیریت مصرف وارد شوند، کمک بسیار بزرگی برای عبور از پیک بار امسال خواهد بود. در همین راستا حتی پیشنهاد راه‌اندازی رادیو برق را ارائه کرده‌ایم که اگر رادیو ایران همکاری کند، مانند عملیات مانوری ساعات پیک از طریق رادیو به خانم‌های خانه‌دار اعلام می‌شود. اما طرح دیگری که به‌صورت پایلوت عملیاتی خواهد شد این قابلیت را دارد که اگر شبکه سراسری دچار مشکل شد، با ارسال یک سیگنال مجموعه چیلرهای سازمان‌های دولتی را خاموش کند.

برای مدیریت تقاضا و مصرف برق سه راهکار علمی ارائه کردید، آیا این راهکارها در ایران نیز عملیاتی شده است؟

در بحث افزایش راندمان تنها وزارت نیرو مسوول نیست، بلکه عمدتا این وزارت صنعت، معدن و تجارت است که مسوول ارائه تجهیزات با راندمان بالاست. در بحث برقی‌سازی نیز پیشنهادهای داده شده که اگر زمینه آن فراهم شود به‌زودی در کشور اجرایی خواهد شد. این در حالی است که حتی یک پیشنهاد مبنی‌بر اینکه گرمایش خانه‌ها را به انرژی برق بسپاریم نیز به هیات دولت رفته است.

چالش‌های عبور از پیک مصرف تابستان امسال را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که وجود دارد، خشک و نیمه خشک بودن کشور است. زمانی که در چنین منطقه‌ای قرار دارید، رشد بار در تابستان به‌دلیل وسایل سرمایشی بسیار بالاست. برآورد بار از وسایل سرمایشی در تابستان حداقل ۱۸هزار مگاوات و حتی در برخی برآوردها تا ۲۰ هزار مگاوات نیز شناور است. این برآورد یعنی یک سوم مصرف تابستان مربوط به بارهای سرمایشی است. طبیعتا اگر هوای کشور معتدل بود، چنین اتفاقی رخ نمی‌داد. بنابراین از نظر شرایط طبیعی با یک رشد سریع بار روبه‌رو هستیم که یکی از مهم‌ترین چالش‌های فعلی محسوب می‌شود. برای اینکه این چالش را مدیریت کرد، یکی از راهکارها احداث و ساخت نیروگاه است. البته اگر نیروگاه‌ها در طول سال کار کنند این موضوع کاملا به‌نفع ماست اما اگر نیروگاهی احداث شود که دو ماه در مدار باشد، به هیچ‌عنوان صرفه اقتصادی ندارد. به‌همین دلیل در بخش نیروگاهی به‌جای اینکه صدها نیروگاه ساخته شود، باید منحنی مصرف را صاف کرد. در این میان چالش اصلی این است که بخش نیروگاهی، ظرفیت کافی برای گذر از پیک امسال را ندارد و طبیعتا باید راهکارهایی دیگری را در پیش گرفت.

به‌نظر شما نیاز مصرف برق در تابستان چه مقدار خواهد بود؟

پیش‌بینی می‌شود نیاز مصرف برق امسال به ۵۸ هزار مگاوات برسد که رقم قابل‌توجهی است. در کنار این موضوع اتفاق ناگوار دیگری که امسال افتاده محدودیت تولید برق برخی نیروگاه‌های آبی به دلیل کمبود آب است. حجم کم بارش‌ها در اواخر سال گذشته، نیروگاه‌های آبی را با ۵ هزار مگاوات کسری تولید برق روبه‌رو کرده است. البته با بارندگی‌های اخیر این کسری به ۲ هزار مگاوات رسیده است. از سوی دیگر، افزایش مصرف و کسری ۲ هزار مگاواتی تولید برق نیروگاه‌های حرارتی دیگر چالش‌هایی هستند که عبور از پیک تابستان امسال را پرخطر کرده‌اند. ماحصل این روند شکل‌گیری انتظارات از بخش مدیریت برق کشور خواهد بود که در سال ۹۷ حداقل ۵ هزار مگاوات مدیریت مصرف را اعمال و اجرایی کند.

آیا خاموشی‌ها در تابستان امسال محتمل خواهد بود؟

بله. واقعیت این است که به بخش صنعتی فشار قابل توجهی وارد شده و بخش کشاورزی نیز همکاری‌های لازم را در بخش مدیریت مصرف برق داشته‌اند، اما آن حلقه مفقوده که در حال حاضر می‌تواند مانع خاموشی‌ها در کشور شود، بخش خانگی است. اگر بخش خانگی کمک کند تا میزان مصرف تعدیل شود، خاموشی‌ها محتمل نخواهد بود. اما اگر بار بیش از حد افزایش یابد و مدیریتی نیز صورت نگیرد، شبکه سراسری و نیروگاه‌ها از مدار خارج خواهند شد. اگر ساعات پیک بار توسط مردم کنترل نشود به‌ناچار برای اینکه شبکه را در مدار نگه داریم، مجبور به اعمال خاموشی‌ها خواهیم بود؛ بنابراین اگر مدیریت مصرف از سوی مشترکان خانگی صورت نگیرد، خاموشی‌ها حتمی خواهد بود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه دنیای اقتصاد ، تاریخ انتشار 6 خرداد 97، کدمطلب:۳۳۹۳۲۳۵، www.donya-e-eqtesad.com