شعار سال: حضور دانشگاه آزاد اسلامی از دهه 60 در نظام علمی و تحصیلات دانشگاهی کشور باعث به وجود آمدن رونق علمی و آکادمیک در سیستم آموزشی شده است به‌نحوی که در سال‌های اخیر شاهد آن هستیم که حتی پیشی‌گرفتن از دانشگاه‌هایی مانند تهران، صنعتی شریف و امیرکبیر را می‌توان به دفعات در این نظام آموزشی تجربه کرد که در دوران مدیریت جدید بزرگ‌ترین دانشگاه حضوری جهان، این رونق در حال گسترش است. توسعه علم و تولید محصولات از آن علم، یکی از سنگ‌بناهای توسعه و پیشرفت در عرصه‌های اقتصادی، کشاورزی، صنعتی و حتی سیاسی کشور است؛ ممکن است از همین منظر این مهم همواره مدنظر تمام مسئولان کشور به‌خصوص مقام معظم رهبری قرار گرفته باشد تا جایی که ایشان در سند علم و فناوری بر جهاد مستمر علمی با هدف کسب مرجعیت علمی و فناوری در جهان تاکید ویژه داشتند.

آن‌طور که بسیاری از کارشناسان این مهم را اذعان کرده‌اند، جایگاه علمی کشور را در ابتدا این تولیدات نشان می‌دهند و پس از آن نکته‌ای که همان جایگاه را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، وجود پتانسیل‌های غنی علمی بسیاری است که در ایران موجود است. به همین منظور دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور همواره در تلاشند حرف اول تولید و توسعه علمی را بزنند؛ تلاشی که دانشگاه آزاد اسلامی از ابتدای بدو تاسیس برای آن برنامه‌ریزی داشته است و در دهه اخیر به وضوح قابل رویت بوده؛ اینکه چگونه این دانشگاه تاثیر خود را بر توسعه آموزش عالی و رشد علمی کشور نهاد که بسیار مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است.

دانشگاه آزاد اسلامی در این رهگذر ایستگاه‌های متعددی را نیز تاسیس کرده است تا رسیدن به چشم‌انداز ایران 1404 را هموارتر کند، هرچند نگاه سیاسی‌ای که طی سال‌های اخیر نسبت به این دانشگاه وجود داشت مانع از آن می‌شد که رشد علمی دانشگاه آزاد اسلامی دیده شود، اما این روزها کمتر پایگاه علمی را در جهان می‌توان دید که نام این دانشگاه در آن به چشم نخورد.

31 اردیبهشت امسال یعنی کمتر از دو هفته پیش بود که معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی از ارتقای رتبه این دانشگاه طبق آخرین به‌روزرسانی پایگاه استنادی ESI، به 111 جهان خبر داد؛ عددی که نشان می‌دهد رتبه علمی این دانشگاه تنها در دو ماه گذشته 13 پله صعود داشته است.

از طرفی به گفته فرهاد رهبر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی تعداد مقالات این دانشگاه در پایگاه Clarivate Analytics (Web of Science) از مرز 60 هزار مقاله گذشته و این دانشگاه در حال حاضر دارای 60 هزار و 511 مقاله ثبت‌شده در این پایگاه است. آن‌طور که رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر آن تاکید کرده است، آمار آخرین مقالات دانشگاه آزاد اسلامی 41 هزار و 48 مقاله بوده است.

او می‌گوید: «علاوه‌بر رشد کمی مقالات دانشگاه آزاد اسلامی در پایگاه Clarivate Analytics (Web of Science) نه‌تنها شاهد رشد ثبت مقاله‌های علمی در این پایگاه استنادی هستیم، بلکه در کنار آن متوسط ارجاعات به مقاله‌های ثبت‌شده نیز افزایش پیدا کرده است.»

البته آن‌طور که «فرهیختگان» بررسی کرده است، اطلاعات دانشگاه آزاد اسلامی ابتدا به‌صورت پراکنده با آدرس‌های متفاوت ثبت شده بود که در اوایل سال 2014 رتبه این دانشگاه در پایگاه ESI حدود 758 بود؛ اما از آن سال مشکلات آدرس‌دهی‌ها شناسایی و طی بخشنامه‌هایی به واحدها ابلاغ شد که طی مکاتبه دانشگاه با پایگاه علمی ESI نسبت به اصلاح اطلاعات آدس‌دهی اقدام شده بود. از طرفی این اقدام باعث شد در فوریه 2016 یعنی اسفند سال 94 رتبه این دانشگاه بعد از اصلاح اطلاعات به 187 برسد و از آن موقع تا به حال این گزارش مرتبا هر دوماه یک‌بار توسط پایگاه ESI به‌روز و اعلام می‌شود.

پس از آن رتبه این دانشگاه به‌تدریج از 187 در فوریه 2016 تا آبان 96 به 128 رسیده است، البته این رتبه مخصوص به رتبه‌های علمی پژوهشی بوده، یعنی تمام مستندات علمی که بیشتر آن مقالات علمی در ژورنال‌ها و سمینارهای معتبر شناخته شده‌اند.اما بهترین تغییر در رتبه علمی این دانشگاه در اردیبهشت 96 اتفاق افتاد؛ چراکه رتبه دانشگاه آزاد اسلامی در اسفند سال 95، 155 بود اما اردیبهشت 96 به 133 رسید، یعنی در عرض دوماه 22 پله صعود داشته است.

اما در دوره مدیریت جدید رتبه دانشگاه آزاد اسلامی دستخوش تغییراتی شگرف شده است؛ تغییراتی که به‌راحتی نمی‌توان از آن گذشت. زمانی که فرهاد رهبر به دانشگاه آزاد اسلامی آمد رتبه این دانشگاه در پایگاه استنادی طلایه‌داران علم تامسون‌رویترز 131 بود. شهریور پارسال بود که رتبه این دانشگاه با دوپله صعود به 129 جهانی رسید. یعنی کمتر از یک‌ماه از روی کار آمدن فرهاد رهبر! اما پیشرفت علمی دانشگاه همین‌جا متوقف نشد و در آبان سال گذشته به 128و در دی همان سال به 126 جهانی رسید و چند روز پیش هم رتبه 111 جهانی را ازآن خود کرد تا همچنان در میان تمام دانشگاه‌های کشور پیشتاز باشد.

حضور دانشگاه آزاد اسلامی در میان موسسه های برتر جهانی

اما افتخارات دانشگاه آزاد اسلامی تنها به استنادات ‍ پایگاه استنادی ESI ختم نمی شود. روز گذشته هم پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران بر پایه تازه‌ترین گزارش «مرکز رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان» ویرایش 2018، 12 موسسه ایرانی را در فهرست موسسه‌های برتر جهان اعلام کرد که دانشگاه آزاد اسلامی بین آنها حضور داشت. دانشگاه‌های «آزاد اسلامی (همه واحدها)»، «تهران»، «علوم پزشکی تهران»، «صنعتی شریف»، «صنعتی اصفهان»، «صنعتی امیرکبیر»، «تربیت‌مدرس»، «علم و صنعت ایران»، «شیراز»، «فردوسی مشهد»، «علوم پزشکی شهیدبهشتی» و «شهیدبهشتی» موسسه‌های ایرانی برتر در این نظام رتبه‌بندی هستند و در جایگاه نخست تا هشتم ملی جای گرفته‌اند. «رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان» تنها نظامی است که کیفیت آموزش و پرورش دانشجویان، پرستیژ اعضای هیات‌علمی و کیفیت پژوهش دانشگاه‌ها را بی‌نیاز از پیمایش‌های رایج و پرسشنامه برای موسسه‌ها می‌سنجد. «مرکز رتبه‌بندی دانشگاه‌های جهان» هرساله موسسه‌های گوناگون در سراسر جهان را بر پایه هفت سنجه کلیدی ارزیابی و نام ۱۰۰۰ موسسه برتر را منتشر می‌کند.

کیفیت آموزش، اشتغال دانش‌آموختگان، کیفیت اعضای هیات‌علمی، انتشارات پژوهشی، انتشارات با کیفیت بالا، تاثیرگذاری و استنادها، سنجه‌هایی هستند که این نظام رتبه‌بندی برای مقایسه موسسه‌ها از آنها بهره می‌برد. در جدول‌های زیر، امتیاز کل و رتبه‌های ملی و جهانی موسسه‌های ایرانی و رتبه آنها در سنجه‌های گوناگون آمده است.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت فرهیختگان آنلاین ، تاریخ انتشار 12خرداد 97، کدمطلب: 18901، www.fdn.ir