شعار سال: ازجمله راهحلهایی
که بهتازگی برای تأمین آب در مناطق خشک و نیمهخشک مطرح شده است، اکتشاف و
استخراج آب ژرف است. طبیعی است که قبل از آن باید نسبت به انجام مطالعات اقدام شده
باشد یا دستکم در صورت انجامنشدن مطالعه، از تجربیات بخش نفت و گاز استفاده شده
باشد که در زمان اکتشاف و استخراج نفت و گاز در قسمتهایی از ایران به بخشی از این
آبها دسترسی پیدا کردهاند. هرچند که این تجربیات تأییدی بر توجیه استفاده از این
آبها نیستند؛ اما متأسفانه به نظر میرسد که در زمینه استخراج و استفاده از آب ژرف
مواردی مانند حجم و مدتزمان دسترسی به این منبع، هزینههای گزاف اکتشاف و نهایتا
استخراج و عواقب ناشی از بهرهبرداری و تخصیص این منبع مشخص نیست. از سوی دیگر
هدف، حجم، مدت زمان و فناوری برداشت، قوانین حاکم و سازمان ناظر بر برداشت، سازمان
مسئول در صورت تخطی از قوانین و مصوبات نیز به شکلی واضح مشخص و تعیین نشده است.
از طرفی با شروع بهرهبرداری و برداشت از آب ژرف، باید مسائلی را که در
آینده برای آن به وجود میآید، در نظر گرفت. یکی از مسائل مهمی که با آن روبهرو
خواهیم شد، این است که با آغاز بهرهبرداری از آب ژرف، این منبع نیز مانند سایر
منابع متعارف موجود در اندک زمانی و بهسرعت به سمت بیش بهرهبرداری مصرفکنندگان
پیش خواهد رفت و تراژدی منابع مشترک به وقوع میپیوندد که میتواند مشکلات مختلف
اجتماعی را به وجود آورد. همچنین ازآنجاکه هیچگونه چارچوبی برای بهرهبرداری از
این منبع جدید وجود ندارد، میتواند منجر به مناقشات ملی و حتی بینالمللی شود. از
سوی دیگر، با توجه به برداشت بیرویه از منابع آب سطحی و زیرزمینی و بحرانیشدن
ذخایر این منابع به نظر میرسد آب ژرف که تنها منبعی است که میتواند برای آیندگان
باقی بماند، نیز از دسترس آنان خارج خواهد شد؛ بنابراین درباره استفاده از آبهای
نامتعارف و بهویژه آب ژرف باید احتیاط لازم را به عمل آورد. در صورت تصمیم بر
استفاده از هر نوع آب نامتعارف، مشخصبودن ابعاد مختلف مسئله میتواند تا حد زیادی
از مشکلاتی که احتمالا در آینده به وجود خواهد آمد، جلوگیری کند. همچنین باید در
نظر گرفت که استفاده از آب نامتعارف با پیچیدگیها و هزینههای زیاد استحصال در
حالی مطرح میشود که کوچکترین توجهی به مدیریت آبهای متعارف موجود و در دسترس که
بهسادگی میتوانند همه نیازهای معقول ما را مرتفع کنند، نمیشود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 30 مرداد 97،شماره: 3226