شعار سال: در حقیقت باید گفت، موقعیت منحصر به فرد بندر چابهار در یک گلوگاه راهبردی آبی به خصوص وسوسه ای مقاومت ناپذیر برای تجار هندی است که در سودای تسهیل کسب و کار خود و دسترسی به سرزمین هایی فراتر هستند.

سوم خرداد ۱۳۹۵ بود که سران ایران، هند و افغانستان بعد از چهار سال مذاکره قبلی از سال ۱۳۹۱، موافقتنامه راهبردی سه جانبه ای را برای تاسیس دالان حمل‌ونقل و گذر بین‌المللی بین ایران، هند و افغانستان موسوم به "موافقتنامه چابهار” با هدف توسعه کشورهای آسیای مرکزی و شبه قاره هند امضاء کردند.

طرحی که می توانست و هنوز هم می تواند نه تنها منافع طرفین قرارداد، بلکه بسیاری از کشورهای آسیایی و اروپایی و برخی کشورهای خاورمیانه را تامین کند، اما این طرح امروزه می رود تا به عنوان ابزاری در دست دولت های متخاصم با ایران از جمله آمریکا و کشورهای عربی منطقه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی و امارات متحده عربی برای اعمال فشار هر چه بیشتر بر تهران تبدیل شود.

با توجه به شرایط خاص جغرافیایی، چابهار به عنوان یک منطقه اقتصادی که تسهیلات و دسترسی های ویژه و منحصر بفردی می تواند به مشتریان خود ارائه کند مخصوصا برای تجار هندی بسیار فریبنده است و آنها به هیچ عنوان نمی توانند از آن چشم بپوشند.

تجار هندی قبلا در سایر مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران مانند سرخس و بندر امام خمینی (ره) هم سرمایه گذاری هایی انجام داده و فعالیت کرده اند، اما اهمیت و وسعت تجارت در چابهار برای آنها جذابیت دیگری دارد.

این بندر اقیانوسی ایران برای هند دری را می گشاید که باعث می شود تجار و فعالان اقتصادی آن راه یک ماهه را تنها در ۱۴ روز بپیمایند و بیش از ۳۰ درصد از هزینه ها را به پس انداز خود بیافزایند.

در همین زمینه حتی اتحادیه های اتاق های بازرگانی هند اخیرا سمیناری بین المللی برگزار کرد تا توانایی های این مناطق را یکبار دیگر به سرمایه گذاران جهانی یادآوری کند. در این نشست مقامات دولتی و بخش خصوصی هند حضور داشتند تا در مشاوره با همتایان خود از کشورهای دیگر بخصوص منطقه آسیا چشم اندازهای فعالیت های آینده را ترسیم کنند. بندر چابهار ایران و تسهیلات منحصر بفردی که به تجار ارائه می کند، در مرکز توجه این نشست قرار داشت.

عبدالرحیم کردی رئیس منطقه آزاد چابهار و رئیس هیات مدیره این شرکت سخنران ویژه این نشست بود. وی مهمترین مزیت بندر چابهار برای تجار بخصوص از نوع هندی آنها را کاهش هزینه های تجارت با آسیای میانه دانست.

وی در سخنرانی خود در دوازدهمین نشست بین المللی مناطق ویژه اقتصادی که به میزبانی "آسوچم” یا اتحادیه اتاق های بازرگانی هند در دهلی نو برگزار شد ، می گوید: درباره اهمیت بندر چابهار برای اقتصادهای منطقه ای و جهانی به خصوص ارتباطات منطقه ای همین بس که بسیاری از کشور های منطقه ای و جهانی علاقه مند به شرکت در منافع اقتصادی این بندر هستند. نه تنها افغانستان بلکه سایر کشورهای منطقه علاقه مند به دستیابی به یک بازار ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون نفری هستند که دروازه آن از چابهار باز می شود.

کردی می افزاید: چابهار می تواند یک نقش مهم در اقتصاد هند و گسترش ارتباطات منطقه ای و جهانی این کشور ایفا کند. اهمیت این پروژه سبب شد که رهبران سه کشور تاریخی برای همکاری های بیشتر در کنار یکدیگر حضور یابند و در ماه مه ۲۰۱۶ یکی از مهترین توافقنامه ها در تاریخچه ارتباطات جهانی به نام چابهار را امضا کنند. این توافقنامه در آینده ای نزدیک چابهار را به یک بندر بسیار بزرگ و همچنین تغییر دهنده معادلات منطقه ای تبدیل خواهد کرد.

وی در خصوص فرصت های اقتصادی بندر چابهار به شرکت کنندگان با ذکر آماری ، تصریح می کند: بیش از ۵ر۲ میلیارد نفر در منافع بندر چابهار سهیم هستند؛ یعنی ۷۰۰ میلیون نفر در منطقه آسیای مرکزی، بیش از ۵۰۰ میلیون نفر در خاورمیانه و یک و نیم میلیارد نفر در آسیای شرقی که روی هم ارزش اقتصادی هفت و نیم تریلیون دلاری دارند.

رئیس منطقه آزاد چابهار با تشریح فعالیت های ایران در این پروژه در چند سال گذشته می گوید: ما بر خدمات تجاری و جهانگردی متمرکز شده ایم. از سال ۲۰۱۴ تاکنون چابهار با استقبال بیشتری روبرو شده است و تعداد کل شرکت های خارجی در ایران به سرعت در حال افزایش است. پیش از ۲۰۱۶ ما تنها ۱۳ یادداشت تفاهم با همکاران بین المللی داشتیم اما پس از این سال ۱۷ تفاهمنامه با شرکت های خارجی برای همکاری در چابهار امضا شده است که اکثر آنها هم اکنون اجرایی شده اند.

به گفته وی، چابهار تنها نقطه حمل و نقل نیست و بر سایر عرصه های اقتصاد هم نظر دارد بطوریکه از سال ۲۰۱۴ تاکنون یعنی در یک بازه زمانی بسیار کوتاه ۴ ساله، میزان تولید به دلیل تلاش های ایران برای ایجاد زیرساخت های موردنیاز سرمایه گذاران مانند ساخت انبارهای خوب افزایش یافته است.

کردی با اشاره به اینکه بندر چابهار می تواند هزینه و زمان تجارت را کاهش دهد که این امر یک فرصت خوب را برای سرمایه گذاران فراهم می کند، تاکید می کند که امتیاز اصلی که ایران می تواند به سرمایه گذاران در منطقه آزاد چابهار اعطا کند روند کوتاه اداری برای ثبت شرکت، مالکیت کامل زمین، عدم پرداخت مالیات برای ۲۰ سال ، نبود مالیات بر ارزش افزوده، نبود گمرک برای شرکت ها و صنایع، معافیت از تعرفه های صادراتی و امکان استخدام کارمندان خارجی تا سقف ۱۰ درصد از نیروی کار است.

یک مقام وزارت بازرگانی هند هم با تاکید بر اهمیت بندر چابهار ایران در ارتقا اقتصاد منطقه می افزاید: تصمیمات سیاسی برخی کشورها تاثیری بر فعالیت های بازرگانان هندی از طریق این بندر راهبردی نخواهد داشت.

«وینای شرما» رئیس شورای توسعه صادرات در وزارت تجارت و اقتصاد هند می گوید:

تهدید های آمریکا علیه ایران مبنی احیای دور جدید تحریم ها حتی علیه کشورهایی که با ایران مراودات بازرگانی و اقتصادی دارند، تجارت و همچنین بخش خدمات و کالای ایران را در بر می گیرد در حالیکه چابهار یک نقطه ارتباطات برای حمل و نقل است.

وی با اظهار اینکه هیچ تحریمی علیه بخش حمل و نقل به مقصد مناطق آسیای مرکزی از سوی آمریکا متصور نیست بنابراین پروژه چابهار از این تهدیدات متاثر نخواهد شد، در خصوص تصمیم آینده هند برای ادامه سرمایه گذاری در بندر چابهار برغم فشارهای آمریکا اضافه

می کند: هند از همه فرصت های موجود برای حفظ منافع خود استفاده خواهد کرد.

اولین فاز توسعه بندر چابهار با کمک هند در آذر سال گذشته توسط حسن روحانی رئیس جمهوری ایران و با حضور نمایندگانی از هند و سایر کشور های منطقه به بهره برداری رسید.

"نیتین گادکاری” وزیر حمل و نقل جاده ای و راه آهن هند اخیرا ابراز امیدواری کرده است: علیرغم فشارهای آمریکا دولت دهلی نو بتواند تا سال ۲۰۱۹ بندر چابهار را عملیاتی کند.

وی با اشاره به اینکه افتتاح رسمی و عملیاتی شدن این بندر دسترسی به کشورهای مشترک المنافع آسیای مرکزی را تسهیل خواهد کرد،

می گوید: چابهار بهترین، نزدیکترین و کم هزینه ترین مسیر دسترسی کشورهای حاشیه اقیانوس هند به بازارهای جهانی است و می تواند موجب توسعه کشورهای همجوار شود.

این در حالیست که خط مستقیم کشتیرانی دریایی از "کاندلای” هند به چابهار سبب رشد تخلیه و بارگیری در بندر چابهار شده است. چابهار همچنین به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران و سرزمین موج و مرجان واقع در قلب مَکُّرانِ بلوچستان و در فاصله ۶۴۵ کیلومتری جنوب زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان قرار دارد.

این بندر موقعیت مناسبی برای استقرار انواع صنایع سبک و سنگین دارد و بهترین مکان برای ترانزیت کالا و گردشگری است.

"نارندرا مودی” نخست وزیر هند هم چندی پیش هنگام شرکت در نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای تاکید کرد که کشورش در توسعه طرح های منطقه ای از جمله بندر چابهار همکاری جدی خواهد داشت.

لازم به ذکر است: هند برای توسعه بندر چابهار ایران متعهد به سرمایه گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری شده است. از طرف دیگر ایران و افغانستان در حال تایید ایجاد یک کریدور حمل و نقل بین المللی از طریق این بندر هستند و چند محموله گندم هند از طریق بندر چابهار به افغانستان ارسال شده است.

در همین حال به نظر می رسد اگرچه تاکنون قرار نبود هیچ یک از طرفین این موافقتنامه راهبردی سه جانبه میان ایران، هند و افغانستان از اصول خود تخطی کنند، اما اخیرا دولت هند با علم به همه مواهب قطعی اجرای این طرح، تحت تاثیر فشارهای آمریکا و البته معاملات پشت پرده با عربستان و امارات متحده عربی می رود تا زیر آن بزند و تعهدات اش را که برای هر سه طرف لازم الاجرا بود، نادیده بگیرد.

این کشور حتی تا ماه گذشته با اصرار فراوان تلاش کرد به هر نحو ممکن این پروژه را به ویژه برای مقابله با طرح دو کشور رقیب یعنی چین و پاکستان در طرح توسعه بندر گوادر به خوبی به پیش ببرد، اما ضرب الاجلی که دولت آمریکا به تازگی برای کشورهای آسیایی برای قطع همکاری های دوجانبه با ایران تا چهارم نوامبر (۱۳ آبان) از جمله خرید نفتی تعیین کرد، موجب شد تا دهلی نو نتواند تا آخر قرارداد در کنار ایران و افغانستان بایستد.

در واقع یعنی دهلی نو امروزه ترجیح می دهد از مواهب ادامه این طرح چشم پوشی کرده و برای رفع تهدیدات آمریکا و طمع به وعده های چرب اعراب به یک بی اخلاقی سیاسی و اقتصادی دست بزند، اقدامی که البته مورد اعتراض شدید نمایندگی سیاسی ایران در دهلی نو هم قرار گرفته بود.

به همین دلیل بود که مسعود رضوانیان رهقی سرپرست سفارت ایران در دهلی نو در میزگردی که در همان روز توسط اقلیت های هند برگزار شد، ضمن اشاره به اینکه ایران در هر زمان که مقدور بود تلاش کرد به هند در زمینه های راهبردی مانند انرژی و ارتباطات کمک کند، اما هند به طور کامل به تعهدات خود برای سرمایه گذاری در بندر چابهار عمل نکرده است، با توصیف اینکه ایران یک فرصت مناسب برای هدف دهلی نو در خصوص دستیابی به بازارهای اقتصادهای درحال ظهور در منطقه آسیای مرکزی است، از اینکه دهلی نو تسلیم فشارهای خارجی شده و دیگر اراده ای برای عمل به تعهداتش برای سرمایه گذاری در توسعه بندر چابهار ندارد، ابراز تاسف کرده است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه اطلاعات، تاریخ 3 شهریور 97، کد مطلب: 387367:www.irna.ir