شعار سال: با گسترش روزافزون فناوری‌های ارتباطات امروز دیگر کمتر کسی را می‌توان پیدا کرد که زندگی‌اش تحت تأثیر این فناوری‌ها قرار نداشته باشد، بیشتر ما دیگر برای پرداخت قبوض مختلف حاضر نیستیم ساعت‌های متمادی در بانک منتظر بمانیم و وقتمان را تلف کنیم حالا براحتی از طریق موبایل و کامپیوتر و به کمک اینترنت در ثانیه‌ای قبض‌ها پرداخت می‌شوند. این تنها گوشه‌ای از خدمات متعدد این دنیای جدید است اما این دنیای جدید به زندگی افراد معلول هم رنگ و بوی دیگری داده است.

اینجا از امید می‌گوییم
فرزانه حبوطی 39 ساله و دارای معلولیت شدید، چند سال قبل در روزگار رونق وبلاگ‌ها، او هم وبلاگ‌نویسی را شروع کرده بود و امروز به تولید محتوا و مدیریت وب سایت‌ها مشغول است. او می‌گوید:« من در رشته نرم افزار رایانه درس خواندم و حدود ۱۰ الی ۱۲ سال است که در اینترنت فعالیت می‌کنم از وبلاگ‌نویسی شروع کردم و امروز از این طریق امرار معاش می‌کنم و شاغل در فضای مجازی هستم.» فرزانه مادرزادی به بیماری «استئوژنزایمپرفکتا » یا همان استخوان شکننده مبتلاست؛ بیماری‌ای که منشأ ژنتیکی دارد و هنوز درمانی برایش کشف نشده است . مبتلایان به این بیماری همان طور که از اسمش هم پیداست استخوان‌های بسیار شکننده‌ای دارند. حبوطی دراین باره می‌گوید: «به‌دلیل معلولیت جسمی حرکتی شدید که دارم بیرون کار کردن برایم مقدور نیست و متناسب با توان جسمی‌ام به‌صورت دورکاری فعالیت می‌کنم.» او در پاسخ به این سؤال که چه کاری انجام می‌دهد؟ می‌افزاید: روی سایت‌های وردپرس کار می‌کنم، اعم از تولید محتوا برای سایت‌ها، خبرگذاشتن وبارگذاری محتوا در سایت‌ها، مدیریت سایت‌های جوملا و وردپرس، مدیریت شبکه‌های اجتماعی مانند کانال‌های تلگرامی و اینستاگرام شرکت‌ها یا افراد مختلف را بر عهده دارم. همچنین خودم هم وب سایتی دارم که اخبار معلولان را در آنجا قرار می‌دهم. او معتقد است که توانسته از طریق فضای مجازی شغلی پیدا کند و از این راه ارتباطاتی به دست آورده که شاید در جامعه براحتی نمی‌توانست به دست بیاورد. وی می‌گوید: «به‌دلیل شرایط جسمی‌ام چند ساله بیرون رفتن از خانه برایم خیلی دشوار شده است.با تنگی نفس و مشکلات ریوی، نشستن روی صندلی چرخدار و خروج از منزل برایم بسیار سخت و طاقت فرساست به‌همین دلیل فضای مجازی بهترین فرصتی است که توانستم ارتباطات کاری برقرار کنم. حبوطی در ادامه استفاده از اینترنت و حضور در فضای مجازی را برای افراد دارای معلولیت یک امر حیاتی و بسیار بااهمیت می‌داند و می‌افزاید: اگر اینترنت و فضای مجازی نبود قطعاً حال و روز بدتری داشتم. وقتی فردی که معلولیت شدیدی دارد و نمی‌تواند ارتباطی با فضای بیرون داشته باشد مطمئناً از لحاظ روحی هم دچار افسردگی خواهد شد اما برای من فضای مجازی این امکان را فراهم کرده است. او ادامه می‌دهد: فضای مجازی برای بسیاری از همنوعان من تبدیل به فضایی امید بخش شده و یک سری از بچه‌های معلول هر روز صبح به انگیزه ارتباط با دوستانشان از خواب بیدار می‌شوند. حبوطی درباره آرزوهایش می‌گوید، دوست دارد کارش را رونق دهد و تصور می‌کند فضای مجازی برای معلولان ظرفیت‌های زیادی دارد و تاکنون از همه این ظرفیت‌ها استفاده نشده است. او می‌افزاید: فردی که 24 ساعت در خانه می‌ماند و راه ارتباطی با دنیای بیرون ندارد تکلیفش چیست؟ وقتی نه شغلی دارد نه انگیزه‌ای و نه توان جسمی برای خروج از منزل، چکار می‌تواند کند؟ فضای مجازی حداقل برای ما محیطی پر از امید به آینده است.

در اینجا یکدیگر را پیدا کردیم
بهروز مروتی که خود دارای معلولیت جسمی و حرکتی است از فعالان فضای مجازی است. او چند سال قبل برای پیگیری مطالبات معلولان از جمله قانون جامع حمایت از حقوق معلولان اقدام به تشکیل فراخوان‌های مختلف با حضور معلولان کرده است و از تأثیر فضای مجازی در زندگی معلولان می‌گوید: «متأسفانه سال‌هاست مطالبات معلولان بر زمین مانده و چون ما صدایی نداشتیم خواسته‌هایمان هم به گوش کسی نمی‌رسید ولی به مدد فضای مجازی ما توانستیم یکدیگر را پیدا کرده و قوانین حقوقی و اخبار مربوط به خودمان را به شکل عمومی منتشر کنیم حتی در مورد فرهنگ معلولان و اتحاد برای رسیدن به خواسته هایمان با همدیگر بحث می‌کنیم و خوشحالیم که خودمان می‌توانیم در تعیین سرنوشت خود نقش داشته باشیم.» مروتی در ادامه می‌افزاید: با گسترش روزافزون شبکه‌های مجازی دسترسی به افراد و مسئولان راحت‌تر شده و ما براحتی مطالباتمان را با نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دیگر مسئولان دولت مطرح می‌کنیم و خواسته هایمان را در قالب نامه برایشان می‌نویسیم لذا با افتخار می‌گویم که امروز بیش از بیست نفر از نمایندگان مجلس در فراخوان حضور دارند. خب این در دنیایی غیر از فضای مجازی برای ما غیرممکن بود. مسئولان سازمان بهزیستی، اعضای شوراهای شهر و ائمه جماعات نیز در فراخوان حضور دارند. خب در دنیای واقعی شاید دسترسی به این افراد برای ما سخت و غیرممکن بود و نمی‌شد همه را در یک گروه جمع کرد تا در جریان زندگی و مشکلات افراد معلول قرار بگیرند. وی ادامه می‌دهد:« خوشبختانه این همکاری و همصدایی جواب داد و لایحه حمایت از حقوق معلولان به تصویب رسید.» این فعال حقوق معلولان در ادامه به تأثیر فضای مجازی در زندگی افراد معلول اشاره می‌کند و می‌گوید:« در هر زمینه‌ای که فکرش را بکنید از پول و حرفه آموزی و فرهنگسازی و توانبخشی روحی و روانی و... فضای مجازی در زندگی معلولان تأثیر دارد. در ابتدا که فراخوان را تشکیل می‌دادیم بیشتر سؤال‌ها در مورد مسائل معیشتی بود ولی کم کم بچه‌ها با حق و حقوقشان آشنا شدند. شاید باورتان نشود اما خیلی‌ها نمی‌دانستند ما قانون حمایت از حقوق معلولان داریم یا کشور ما جزو کشورهایی است که به کنوانسیون حقوقی افراد دارای معلولیت پیوسته! اما به مرور وضع بهتر شد و بچه‌ها خودشان به‌دنبال پیگیری مطالباتشان راه افتادند.»

اینترنت دنیایمان را عوض کرد
وحید رجبلو 30 ساله با معلولیت شدید توانسته استارتاپی را راه‌اندازی کند، او می‌گوید: کار من برنامه‌نویسی توسعه دهنده وب است. من توانستم تعدادی از بچه‌های برنامه نویس معلول را جمع کنم. ما با هم پروژه می‌گیریم و تیمی با هم کار می‌کنیم. من به مدد فضای مجازی ارتباطات موفقی داشتم اگر تعداد زیادی از دوستانی که در این حوزه پیدا کردم را بخواهم نام ببرم باید بگویم که من اصلاً از طریق ارتباط چهره به چهره نمی‌توانستم این همه دوست پیدا کنم.

موج رادیویی ما مثبت است
مهدیه رستگار یکی دیگر از فعالان مجازی دارای معلولیت است. مهدیه با اینکه روی صندلی چرخدار نشسته اما پر از حس زندگی و امید و طراوت جوانی است و دیستروفی نتوانسته مهدیه را خانه نشین کند. او به تازگی با ۳ نفر از دوستان دارای معلولیت، رادیو اینترنتی راه‌اندازی کرده است؛ خودش می‌گوید: با دنیایی از انگیزه و اهداف بلندبالا و انرژی بخش شروع کردیم. موج رادیوی ما موج مثبت بود و هست. می‌خواستیم در میان تمام اخبار منفی و ناامید‌کننده، ما فقط روی اخبار مثبت کار کنیم. در همین زمینه کانالی هم راه‌اندازی کردیم که حتی یک نفر را هم خودمان به کانال اضافه نکردیم. همه دوستان طبق علاقه خودشان و با معرفی دیگر دوستان و... به جمع ما پیوستند. تعداد اعضای کانال زیاد شد و اطلاع‌رسانی اخبار و برنامه‌های رادیو را از طریق کانال داشتیم. مهدیه که به‌عنوان گوینده، فایل‌های صوتی را برای این رادیو آماده می‌کرده توضیح می‌دهد: بنده به‌عنوان گوینده، فایل‌های صوتی رادیو را آماده می‌کردم و در اختیار همکار فنی قرار می‌دادم تا در سایت بارگذاری کنند. اما با قطع شدن یکی از پیام‌رسان‌ها در اجرای تمامی موارد بالا به مشکل خوردیم و فکر نمی‌کردیم در راه‌اندازی سایت با چنین مشکل بزرگی مواجه بشویم ولی ناامید نشدیم و انتقال فایل را با نرم افزار‌ها و پیام رسان‌های دیگر امتحان کردیم.

مگر بدون اینترنت هم می‌شود زندگی کرد
امیر نابیناست وقتی از او می‌خواهم که از تأثیر فضای مجازی در زندگی‌اش بگوید لبخندی می‌زند و می‌گوید: مگر بدون اینترنت هم می‌شود زندگی کرد. تمام زندگی من در گوشی موبایلم خلاصه شده است، من به مدد فضای مجازی توانستم خانه‌ام را به‌صورت اینترنتی بفروشم و خانه‌ای جدید بخرم. تصور کنید برای من نابینا اگر قرار بود بنگاه به بنگاه برای خرید ملک بروم چه کار سختی بود اما ظرف یکی دو روز این کار بخوبی انجام شد. امیر تأکید می‌کند که اینترنت دنیای معلولان را دستخوش تغییر کرده و به زندگی‌شان معنای جدیدی داده است، حتی با کمک فضای مجازی بسیاری از معلولان توانستند زندگی مشترک تشکیل دهند که شاید قبل از این برایشان یک رؤیا بود اما اینترنت به رؤیاهای معلولان رنگ زندگی داد. امیر از برخی متولیان سایت‌ها هم گلایه دارد: خیلی از سایت‌ها و نرم افزارها براحتی و با کمترین هزینه‌ای می‌توانند برای استفاده نابینایان مناسب‌سازی شوند تا ما بتوانیم از طریق دستگاه‌های متن‌خوان یا نرم افزارهای صوتی از امکاناتشان استفاده کنیم اما متأسفانه همکاری نمی‌کنند یا فکر می‌کنند ممکن است این کار برایشان هزینه‌های زیادی داشته باشد در حالی که در چنین مواقعی کافی است که تنها از یک متخصص رایانه دارای معلولیت مشورت بگیرند تا هماهنگی‌ها برای دسترس‌پذیری صورت بگیرد البته امیر معتقد است که طی سالیان گذشته قدم‌های خوبی در جهت دسترس‌پذیری سایت‌ها برای افراد معلول انجام گرفته است.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار -، شماره: 479457