شعار سال: تغدیه نامناسب و استفاده از مواد غذایی قنددار به حد نگران‌کننده‌ای رسیده است. هر روز این سوژه را با تیتری جدید در رسانه‌ها می‌بینیم امروز با این عنوان: «20 درصد دانش‌آموزان ایران چاق هستند!» این موضوع می‌تواند یک هشدار برای والدین باشد که نحوه و سبک زندگی خود و کودکان‌شان را تغییر دهند و از غذا‌های فست‌فود و نوشابه‌های قندی کمتر در وعده‌های غذایی خود استفاده کنند. معضل افزایش وزن در کودکان این ایراد را دارد که علائم و عوارضش آنی نیست و شاید چندین سال بعد بروز کند که اگر مانند سرماخوردگی همان زمان اثر خودش را نشان میداد می‌توانست والدین را مجبور به نظارت و کنترل بیشتری روی سبک زندگی خود و کودکانشان بکند.

خانه‌های کوچک امروزی

عامل‌های زیادی در این مسأله دخیل است. حتی کوچک بودن خانه‌های مسکونی را نیز می‌توان یکی از این علل دانست که کودکان فضایی برای فوتبال یا گل کوچک مثل زمان قدیم را ندارند. از آنطرف علم و تکنولوژی به‌قدری بدیع و شگفت‌انگیز است که هر روز بازی‌های متنوع تولید می‌شود. پدر و مادر در این بین برای سرگرم شدن فرزندشان راهی بجز خرید وسایل بازی دیجیتالی نمی‌بینند. حال اگر مادر نیز شاغل باشد، دلیل محکمتری برای این موضوع می‌یابد و همچنین به دلیل زمان کمتری که مادر شاغل در خانه دارد، استفاده از غذا‌های فست فود و آماده به مراتب بیشتر می‌شود. تمام این موارد و این شیوه زندگی می‌تواند باعث کم‌‌تحرکی کودک شده و منجر به افزایش وزن در سنین پایین شود.

تغذیه فرزندتان را جدی بگیرید

تغذیه‌ای که در بوفه مدارس وجود دارد عامل مهمی در چاقی دانش‌آموزان است. در این مورد از کارشناس تغذیه، دکتر خدیجه رحمانی پرس‌و‌جو کردیم. دکتر رحمانی در مورد راهکاری برای جلوگیری از افزایش چاقی گفت: بزرگترین معضل چاقی کودکان سبک زندگی آنهاست. در این شیوه زندگی چند عامل مهم است. یکی مسأله تغذیه و دیگری مسأله تحرک جسمی است.

کارشناس تغذیه ادامه می‌دهد: باتوجه به اینکه بیشتر کودکان وابسته به ابزار الکترونیکی شده‌اند و بیشتر وقتشان را با بازی‌های کامپیوتری صرف می‌کنند، درنتیجه تحرک لازم را ندارند که موادغذایی دریافتی را مورد استفاده قرار بدهند و به همین دلیل میزان سوخت و ساز بدنشان کاهش پیدا می‌کند و میزان دریافت غذایی که دارند بیشتر منجر به افزایش وزن و چاقی می‌شود.

فقط دو ساعت با وسایل دیجیتالی بازی کن

دکتر رحمانی اضافه کرد: خانواده‌ها باید فرزندانشان را کنترل کنند تا استفاده از بازی‌های دیجیتالی در شبانه روز بیشتر از دو ساعت صورت نگیرد و با انواع ورزش‌ها تحرک لازمه را در فرزندشان به وجود بیاورند؛ که خوشبختانه دسترسی به مراکز ورزشی در تمام مناطق شهر وجود دارد. این تحولی است که هم خانواده‌ها و هم مدارس و همین‌‌‌طور مراکز جمعی و رسانه‌ای باید آن را ایجاد کنند.

وی افزود: علاوه بر تحرک داشتن کودک، اصلاح الگوی غذایی نیز باید صورت بگیرد. خانواده‌ها موادغذایی سالم و تازه را در اختیار فرزند خود قرار بدهند و حدالمقدور از موادغذایی فرآیند شده یا صنعتی که ارزش تغذیه‌ای بسیار کمی دارد و از نظر ریزمغذی‌ها ناکافی بوده را از وعده غذایی‌شان حذف کنند. این دسته از موادغذایی کالری زیادی دارد و، چون از طعم ومزه خوبی برخوردار است، بچه‌ها به سمت این غذا‌ها یا فست‌فود‌ها میروند که اگر بچه‌ها به ندرت بخواهند استفاده کنند ایرادی ندارد، ولی باید از مصرف روزانه آن‌ها خودداری کرد.

استفاده از الگوی غلط در مدارس

معضل دیگری که بعنوان عامل سوءتغذیه و افزایش وزن محسوب می‌شود اجبار به استفاده از غذای مدرسه به دلیل درآمد حاصله از آن، به خصوص در مدارس غیرانتفاعی است. البته وزارتخانه تا حدودی به مدارس دولتی نظارت دارد و این شرایط در مدارس دولتی کمتر از مدارس غیرانتفاعی است. کارشناس تغذیه در این مورد گفت: متأسفانه اکثر این میان وعده‌ها از ارزش غذایی بسیار کمی برخوردارند و نیاز بدن کودکان درحال رشد را تأمین نمی‌کند. رسانه‌ها هم به والدین و هم به مدارس باید در این زمینه آگاهی بدهند تا پیشگیری شود. زیرا عواقب افزایش وزن و چاقی، انواع بیماری‌های متابولیسم است که از سنین بالا بروز پیدا می‌کند هرچند در سن کودکی هیچ‌گونه علائمی نداشته باشد.

دکتر رحمانی طرز تفکر موجود در جامعه که در کودکی چاق باشند مهم نیست، زیرا در بزرگسالی لاغر می‌شوند را رد کرد و گفت: چاقی در کودکی خطرناک‌تر است، زیرا در کودکی و نوجوانی که درحال رشد و بلوغ هستند تعداد سلول‌های چربی افزایش پیدا می‌کند که ما تعداد سلول‌ها را نمی‌توانیم کم کنیم و رژیم غذایی یا ورزش تنها می‌تواند حجم سلول چربی را کم کند نه تعداد آن را؛ که این تعداد در دوران رشد افزایش پیدا می‌کند به همین دلیل همه باید واقف باشند که چاقی در دوران بلوغ یا کودکی به مراتب خطرناکتر از دوران بزرگسالی است.

«قانون خانه» را در خانه‌هایمان وضع کنیم

در این بین به سراغ خانواده‌ای رفتیم که بسیار مقتدرانه این روند را مدیریت کرده و تک فرزند خود را به گونه‌ای تربیت کرده که برای انجام هرکاری زمانی مخصوص به خود را استفاده می‌کند. امیر کیان هشت ساله است و مادر او می‌گوید: از وقتی امیر کیان به دنیا آمد به کلاس‌های تربیت فرزند رفتم. در آن کلاس‌ها به ما یاد دادند که یکسری قوانین را به عنوان «قانون خانه» وضع کنیم. اگر کودک قانون را یاد بگیرد به آن عمل می‌کند و طبق آن رشد می‌کند.

مادر کیان ادامه داد: به کودکمان توضیح دادیم مثل وقتی که گرسنه هستی باید غذا بخوری و وقتی تشنه‌ای باید آب بخوری، به همین ترتیب وقتی نیاز به بازی داری هم باید بازی کنی. حال وقتی غذا یا آب خوردی و سیر شدی دیگر دست از خوردن می‌کشی پس برای بازی هم وقتی از آن زمان مربوط به بازی گذشت، چون مغز خسته می‌شود باید بازی کردن را توقف کنی؛ که البته هر کودکی روش و زبان خاص خودش را دارد و باید با همان شیوه با او صحبت کرد.

مادر خانواده اضافه کرد: تا زمانی که کودک عاقل نشود نباید برای او هیچ‌گونه وسیله‌ای را شخصی‌سازی کرد. مثلاً این تبلت مختص تو است. یا این پی اس فور را برای تولد پنج سالگی‌ات می‌خریم و یا هدایایی اینچنین. کودک هرچیزی که لازم داشته باشد را باید از پدر و مادر بگیرد. فرزند ما نیز دوبار در روز گوشی همراه من یا پدرش را می‌گیرد و به مدت کمتر از یک ساعت به او فرصت بازی کردن می‌دهیم.

پدر خانواده گفت: باتوجه به اینکه فضای خانه ما بسیار کوچک است تقریباً دو بار در هفته پسرم را به پارک می‌برم و در فضای باز با او بازی می‌کنم. این کار موجب می‌شود تا در فضای محدود خانه نماند و با بچه‌های دیگر نیز هم بازی شود.

در آخر

هرچند استفاده زیاد و طولانی مدت از وسایل دیجیتالی برای کودکان مضر است، اما می‌توان برای تحرک داشتن فرزندان در همان دو ساعتی که در روز می‌خواهند از وسایل کامپیوتری استفاده کنند، از دستگاه‌هایی که بازیکن را مجبور به بلند شدن و انجام حرکات فیزیکی می‌کند استفاده کرد. این بازی‌ها هم شور و هیجان بیشتری دارد و هم باعث فعالیت و جنب و جوش در کودک می‌شود. همچنین پدر و مادر می‌توانند با سهیم شدن در بازی فرزندشان او را ترغیب به تحرک کنند و از یکجانشینی و انجام بازی‌های کامپیوتری که اغلب خشن و مضر هستند نیز جلوگیری کنند. همچنین‌ می‌توان نوشیدنی‌های خانگی یا نوشیدنی‌های بدون قند را جایگزین نوشابه‌های صنعتی مضر کرد تا فرزندان نیز به این شیوه عادت کنند و روند افزایش وزن در کودکان کنترل و یا کاهش پیدا کند.

سایت شعار سال، با تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری آنا، تاریخ انتشار 27 شهریور 97، کد مطلب: 444620، www.ana.ir