شعار سال : بخش مسکن بخشی ویژه در اقتصاد ایران است که چون ویژگی های خاصی دارد با کاربرد ساده قانونمندی های اقتصادی قابل تبیین و تحلیل نیست. نیاز است مقداری انطباق نظری و زمینه ای contextual انجام شود. بعضی از این ویژگی ها به شرح زیر است :

اول، بخش مسکن ( چه موجودی آن و چه مقداری که سالانه افزوده می شود) همانند غولی در اقتصاد ایران است که متغیرهای سیاستگذاری اقتصادی اثر زیادی بر آن ندارد. حداقل قدرت تغییر سمت و سوی مسکن را نمیتواند تعیین کند. بخش مهم سرمایه کشور بخش مسکن است . از اینرو بررسی این بخش به صورت استفاده از متغیر های درون بخشی با محدودیت مواجه است. به دلیل بزرگی بخش، اثر گذاری متغیرهای کلان ملی و متغیرهای بین المللی بر این بخش قابل توجه است. بدون این نگاه، تحلیل می تواند خوب باشد اما "کامل " نیست.

دوم، در بخش مسکن کالاهای متعددی وجود دارد که با هم قابلیت جایگزینی دارند. ولی ضریب جایگزینی بین آنها به دلیل سرمایه بری بالا محدود است. تنها اجاره کردن یا مالک شدن انتخاب مصرف کننده است. بنابراین خارج از بخش ضریب جایگزینی نزدیگ به صفر است. این مساله روی الگوهای تغییرات قیمت مسکن اثر می گذارد.

سوم، کالاهای بخش مسکن تفکیک ناپذیر است و بازارهایی که قدرت تفکیک پذیری را به بازار مسکن منتقل کرده اند، متاسفانه در ایران شکل نگرفته اند. شیوه های مختلف اجاره داری مدرن نیز هنوز در کشور پا نگرفته است و بنابراین تفکیک ناپذیری جزء لاینفک بخش شده است. کشش پذیری های پایین درآمدی در بخش مهمی از این بخش ناشی از این ویژگی است.

چهارم، طول دوره ساخت مسکن نسبت به بیشتر کالاهای موجود در کشور طولانی تر است. این ویژگی موجب می شود که بخش مهمی از بازار در آینده قابل تعریف باشد و آینده نگری، بخش اجتناب ناپذیر بازار فعلی می شود. این ویژگی موجب می شود که بازار این بخش با بقیه بازارها متفاوت تر باشد و بنابراین از یک قانون مشابه پیروی نکنند. بیشتر مدلهای عرضه و تقاضای تاخیری در این بخش کاربرد دارد.

پنجم، مسکن هنوز در ایران هم یک کالای مصرفی و هم یک کالای سرمایه ای قوی است. سرمایه ای بودن این کالا آن را وارد بازار سرمایه ناکامل و کم عمق ایران می کند و تابع مصرف آن را تحت تاثیر قرار می دهد. وجود سوداگری speculation در این بخش مکانیسم عرضه و تقاضا را متفاوت میکند. در این شرایط خانوارها باید جور هزینه های سوداگری را پرداخت کنند. بی دلیلی نیست که بخش مسکن اینقدر در بودجه خانوارها و شاخص عمومی تورم در کشور اهمیت دارد، در حالیه در کشورهای دیگر اینچنین نیست.

ششم، مسکن رابطه معنی دار و بی بدیلی با قیمت ارز خارجی ( به طور مشخص دلار امریکا ) دارد. بررسی تاریخی این رابطه اثر گذاری دلار بر مسکن را نشان می دهد. در پنجاه سال گذشته بخش مهمی از تحولات قیمت مسکن با تغییرات دلار قابل تبیین است.

هفتم، بخش مسکن دارای بیشترین رابطه فراز و نشیب با سایر بخش های
اقتصادی بر اساس ضرایب داده ستانده جدول لئونتیف است و همین مساله کابرد تحلیل های سیستمی را بسیار موجه تر می کند تا مدل های خطی که بر اساس رابطه علت و معلولی شکل گرفته اند. با توجه به مشکل کمی سازی در مدلهای سیستمی ، شاید مدلهای پدیداری emergent بهتر بتواند تحولات بخش را نشان دهد و تحلیل کند .

هشتم، به دلیل سنگینی آماری این بخش ، روند رشد آن طوری است که با بیشتر متغیرهای اقتصادی همسو می شود و متاسفانه در بعضی تحلیل ها این همسویی و همزمانی به جای علیت می نشیند و از آن سیاست هم استخراج می شود.

بهتر است اقتصاددانان بخش مسکن هر چه سریعتر حوزه مفهومی conceptual domain این بخش را تدوین و تعریف کنند ( در ست همانگونه که جامعه مهندسی کشور برای ساخت کرده است) تا هر کسی که با مسکن آشنا است ناخواسته خودش را متخصص اقتصاد مسکن تلقی نکند. این به نفع همه است.
۲۴ مهر سال ۹۷

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از کانال توسعه و اقتصاد