در قرآن، دو نوع گشایش برای دو گروه مطرح است: الف: رفاه و گشایش برای خوبان كه همراه با بركات است، «لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَكاتٍ». ب: رفاه و گشایش برای كفّار و نااهلان كه دیگر همراه با بركت نیست، «فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ كُلِّ شَیْءٍ»، زیرا چه بسا نعمتها، ناپایدار و سبب غفلت و غرور و طغیان باشد.

شعار سال : سوره مبارکه اعراف آیه ۹۶ :
وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰٓ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَآءِ وَالْأَرْضِ وَلَٰكِنْ كَذَّبُوا فَأَخَذْنَاهُمْ بِمَا كَانُوا يَكْسِبُون
ترجمه :
و اگر اهل شهرها و آبادیها، ایمان میآوردند و تقوا پیشه میكردند، بركات آسمان و زمین را بر آنها میگشودیم؛ ولی (آنها حق را) تكذیب كردند؛ ما هم آنان را به كیفر اعمالشان مجازات كردیم.
«بَرَكاتٍ» جمع «بركت»، به موهبتهای ثابت و پایدار گفته میشود، در مقابل چیزهای گذرا. در معنای «بركت»، كثرت، خیر و افزایش وجود دارد. بركات، شامل بركتهای مادّی و معنوی میشود، مثل بركت در عمر، دارایی، علم، كتاب و ....
سؤال: اگر ایمان و تقوا سبب نزول بركات است، پس چرا كشورهای كافر، وضع بهتری دارند و كشورهای اسلامی با مشكلات فراوانی روبرو هستند؟
پاسخ: اوّلًا آن كشورها از نظر علم و صنعت جلو هستند، ولی از نظر روحی و روانی آرامش ندارند. از این نظر آنان نیز مشكلات فراوانی دارند.
ثانیاً: اغلب كشورهای اسلامی، تنها نام اسلام را با خود دارند و قوانین و رهنمودهای دین اسلام در آنجا حاكم نمیباشد.
به علاوه گاهی رفاه مادّی، نوعی قهر الهی است. چنانكه قرآن میفرماید: «فَلَمَّا نَسُوا ما ذُكِّرُوا بِهِ فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ كُلِّ شَیْءٍ» (انعام، 44) چون تذكّرات الهی را فراموش كردند، درهای همه چیز را به رویشان گشودیم تا سرمست شوند.
در قرآن، دو نوع گشایش برای دو گروه مطرح است: الف: رفاه و گشایش برای خوبان كه همراه با بركات است، «لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَكاتٍ». ب: رفاه و گشایش برای كفّار و نااهلان كه دیگر همراه با بركت نیست، «فَتَحْنا عَلَیْهِمْ أَبْوابَ كُلِّ شَیْءٍ»، زیرا چه بسا نعمتها، ناپایدار و سبب غفلت و غرور و طغیان باشد. خداوند، این رفاه و گشایش كفّار را وسیلهی مهلت و پرشدن پیمانهی آنان قرار داده است. بنابراین به هر نعمت ظاهری نباید دل خوش كرد، زیرا اگر این نعمتها برای مؤمنان باشد، مایهی بركت است و اگر برای كفّار باشد، ناپایدار و وسیلهی قهر الهی است.
حضرت امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند: گاهی بندهای از خداوند حاجت و تقاضایی دارد و خداوند دعایش را مستجاب میكند و مقرّر میشود كه برآورده شود. امّا پس از آن، بنده گناهی را انجام میدهد كه موجب برآورده نشدن حاجتش میشود.
از مصادیق بارز این آیه، دوران ظهور حضرت مهدی (عجّل اللّه تعالی فرجه) است كه به گفتهی روایات، در آن زمان بركات از آسمان و زمین سرازیر میشود.
پیام آیه شریفه ؛
1- ایمان به تنهایی كافی نیست، بلكه تقوا لازم است. «آمَنُوا وَ اتَّقَوْا»
2- سرمایهگذاری روی فرهنگ ومعنویّت جامعه، بازده اقتصادی هم دارد. «آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَكاتٍ»
3- وعدههای الهی را جدّی بگیریم. با ایمان و تقوا، نزول بركات حتمی است. (حرف لام در «لَفَتَحْنا»)
4- بستن و گشایش، در اختیار خداست، «لَفَتَحْنا» امّا بازتابی از عملكرد ماست.
5- ادیان آسمانی، خواستار بهبود وضع اقتصادی مردمند. «لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ»
6- آنچه از بركات دریافت میكنیم، گوشهای از بركات الهی است. «بَرَكاتٍ» (كلمهی «بركات» بدون الف و لام است، لذا شامل تمام بركتها نمیشود)
7- زمین و آسمان، سرچشمهی بركاتاند. «بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ»
8- ایمان و تقوا سبب نزول بركات میشود، ولی هر نعمت و رفاهی معلول ایمان و تقوا نیست. آمَنُوا وَ اتَّقَوْا ... بَرَكاتٍ
9- عامل محرومیّتها و مشكلات، عملكرد خود ماست. «بِما كانُوا یَكْسِبُونَ»
10- لجاجت و پافشاری بر گناه، سبب قهر و عذاب الهی است. «فَأَخَذْناهُمْ بِما كانُوا یَكْسِبُونَ»
مولا امیر المومنين علی بن ابیطالب علیه السلام :
أُذْكُرْ عِنْدَ الظُّلْمِ عَدْلَ اللهِ فِيكَ وَ عِنْدَ القُدْرَةِ قُدْرَةَ اللهِ عَلَيْكَ
در بيدادگري عدل خداي را بياد آور و به هنگام توانايي قدرت خداي را بر خود يادآوري كن.
غررالحکم حدیث شماره 2353
شعار سال، بااندکی اضافات و تلخیص برگرفته از کانال های تلگرام