شعارسال:  استان تهران به‌طور مداوم فرونشست دارد که عمده فرونشست این استان مربوط به جنوب شرق، جنوب غرب و غرب این استان، در شهرستان‌هایی مانند پیشوا، شهریار، ورامین، اسلامشهر و ملارد است. در پی این فرونشست‌ها، دشت ورامین که روزگاری به عنوان دشت سبز در استان تهران معروف بود، در حال تبدیل‌شدن به کویری بی‌آب و علف است و کشاورزان با ترس از فرونشست زمین بر آن بذر ریخته و دانه می‌کارند. شکاف‌های ایجاد شده حاصل از فرونشست در منطقه «ابردژ» و روستای «معین آباد» از توابع پیشوا راه آهن سراسری تهران- مشهد، خانه و مزرعه روستاییان و خطوط انتقال برق فشار قوی را تهدید می‌کند. یک کشاورز معین آبادی اظهار داشت: یک روز در حال آبیاری زمین‌ها بودیم، یک ساعت بعد مشاهده کردیم که آب به پایین رفت و زمین به صورت خود به خود ترک برداشت. دیگر نمی‌توانیم در این زمین‌ها کشاورزی کنیم و مجبوریم به روستاهای اطراف رفته و روی زمین‌های اجاره‌ای به کشاورزی بپردازیم.

احداث باغ‌های چند صد هکتاری پسته در جنوب ورامین کم‌آبی را تشدید می‌کند

رئیس شورای اسلامی روستای معین‌آباد نیز در این خصوص گفت: فرونشست باعث شده تا کشاورزان شب‌ها جرأت نکنند تنها سر آب بروند، چرا که هر لحظه ممکن است زمین فرو نشسته و به پایین بروند. مهران لاریجانی با بیان این‌که در گذشته رودخانه و قنات‌های بسیاری برای آبیاری زمین وجود داشت و دشت ورامین حقابه از جاجرود داشت، گفت: در گذشته آب این سدهایی که امروز احداث شده، به سوی ورامین می‌آمد و این دشت را تغذیه می‌کرد، اما امروز دود این سدهای بدون برنامه که زده شده، به چشم مردم ورامین می‌رود. وی افزود: متأسفانه احداث باغ‌های پسته چند صد هکتاری در جنوب ورامین و در اراضی ملی سبب مصرف بی‌رویه آب در این منطقه خشک شده است و به همین دلیل مناطقی مانند معین آباد و دیگر روستاهای اطراف در حال خشک‌شدن است.

خطر فرونشست در «ابردژ» را باید جدی گرفت

معاون هماهنگی امور اقتصادی و توسعه منابع استاندار تهران نیز آسیب به آبخوان‌ها را غیرقابل برگشت دانست و افزود: باید با ترویج آبیاری نوین در مزارع کشاورزی و مقابله جدی با چاه‌های غیرمجاز و برداشت بی‌رویه آب، با تداوم این آسیب به آبخوان‌ها مقابله کرد. محمد امامی امین با بیان این‌که فاصله فرونشست‌ها در منطقه ابردژ تا راه آهن سراسری تهران- مشهد کم‌تر از ۱۰۰ متر است، ادامه داد: با توجه به ترددهای متعدد از این خط راه‌آهن سراسری و مهم کشور، باید خطر فرونشست در این منطقه را جدی گرفت.

برداشت‌های بی‌رویه گذشته کنترل فرونشست را غیرممکن کرده است

مدیر بخش زلزله و رانش زمین مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی نیز منطقه جنوب تهران را کم آب و کویری دانست و در این خصوص گفت: خاک این مناطق نیز واگرا و دارای چسبندگی پایین است و لذا در پی این چسبندگی پایین و خشکی مفرط در سطح زمین شکاف‌های بسیار باریک ایجاد می‌شود و خاک‌هایی که در پی رسوب بارندگی جمع می‌شوند، از شکاف‌های کوچک به زیر زمین می‌روند.

علی بیت‌اللهی افزود: در زیر زمین تونل‌هایی ایجاد می‌شود، این تونل رفته رفته بزرگ شده و نزدیک سطح زمین که می‌رسد، کالپس اتفاق می‌افتد و امروز بیش‌ترین فرونشست در دشت‌های شهریار و ورامین مشاهده شده است. اما آیا می‌توان جلوی فرونشست زمین را طی سال‌های اخیر گرفت؟ این سوالی است که یک استاد خاک‌شناسی دانشگاه در پاسخ به آن گفت: به نظر من کنترل پدیده فرونشست غیرممکن است، حتی اگر جلوی برداشت آب را بگیریم، سطوح تخریب شده بالاسری آب ترمیم نمی‌شود و این روند برگشت‌پذیر نیست و نمی‌توان سطح خاک را بالا آورد. فریبرز ممیزی روند برداشت بی‌رویه آب در نیم قرن گذشته را بسیار مخرب خواند و گفت: ما در صورتی که برداشت‌ها را نیز مدیریت کنیم، فرونشست‌ها تا ربع قرن آینده ادامه‌دار خواهند بود. تنها می‌توانیم کاری کنیم که شرایط بدتر از این نشود و زمین‌های بیش‌تری آسیب ندیده و زون آسیب‌پذیری افزایش نیابد که برای رسیدن به این امر نیز نباید وقت را تلف کرد. اگر امروز برای درمان فرونشست در دشت‌های ورامین و شهریار و نیز مناطقی از اسلامشهر فکر جدی نشود، این امر در آینده‌ای نزدیک به چالشی جدی در سراسر استان تهران تبدیل می‌شود و ممکن است خسارات جدی ایجاد کند.

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه سبزینه، تاریخ انتشار: 21آبان 1397 ، کدخبر: 57610: www.sabzineh.org