شعار سال: «فراکسیون فضای مجازی یک موضوع فرعی است که ضمانت تصمیم‌گیری ندارد. فراکسیون‌ها با عضوگیری، جمعی را با خود همراه می‌کنند که بیشتر جنبه تشریفاتی، تبلیغی و سیاسی دارد ولی از نظر قانونی هیچ قدرت تصمیم‌گیری و قانونگذاری ندارد.»

محمد اسماعیل سعیدی، عضو کمیسیون فرهنگی با بیان مطلب فوق گفت: فراکسیون‌ها از اعضای حزب‌ها برای تأثیر روی قانونگذاری تشکیل می‌شود که از ابتدا نیز بیشتر حزبی بود مانند فراکسیون ولایی‌ها، پایداری، اصلاح‌طلب‌ها و... اما بعدها با مداخله دستگاه‌های اجرایی، فراکسیون‌های موضوعی تشکیل شد. در همین راستا نیز در کنار بیشتر فراکسیون‌ها مانند رسانه، محیط زیست، دریاچه هامون و... فراکسیون فضای مجازی نیز تشکیل شد. فراکسیون‌های غیرسیاسی می‌توانند برای مصوب قانونی حمایت یا عدم حمایت از آن اقدام کنند.

سعیدی افزود: این کمیسیون و کمیته است که قدرت تصمیم‌گیری و قانونگذاری دارد. از آنجایی که در زمینه فضای مجازی خلأهای قانونی وجود دارد قرار بود کمیسیون ویژه فضای مجازی تشکیل شود ولی از آنجایی که وظایفی که برای این کمیسیون تعریف شده بود با وظایف کمیسیون فرهنگی تداخل ایجاد می‌کرد به‌همین دلیل برای جلوگیری از موازی کاری از تشکیل آن منصرف شدند و قرار شد کمیته‌ای در دل کمیسیون فرهنگی تشکیل شود که این اتفاق نیز افتاد به این ترتیب این کمیته می‌تواند خلأهای قانونی در حوزه فضای مجازی را مطرح کند و به صحن مجلس ببرد.

نماینده مردم تبریز در پاسخ به این سؤال که ما در کشور نهاد قانونگذاری به‌ نام شورای عالی فضای مجازی داریم بنابراین با وجود چنین کمیته‌ای موازی کاری صورت نخواهد گرفت، گفت: شورای عالی فضای مجازی در سطح کلان قوانین زیادی را مصوب کرده و سیاستگذاری می‌کند به همین دلیل این کمیته در خصوص آن قوانین موجود دوباره ورود نخواهد کرد. به این ترتیب اگر در موارد دیگری به خلأ قانونی برخورد کردیم مجلس که بالاترین مرجع قانونگذاری است، وارد عمل خواهد شد.

نصرالله پژمانفر، رئیس کمیسیون فرهنگی نیز می‌گوید: با توجه به بحث فضای مجازی و همه‌گیری آن در جامعه ما نیاز به راه‌اندازی کمیته مخصوص فضای مجازی را در کمیسیون فرهنگی احساس کردیم، از این‌رو کارگروهی به این نام شکل گرفته است.

پژمانفر افزود: در این کمیته قرار است مانند دیگر کمیته‌ها ی ورزش و... لوایح و آیین نامه های حوزه فضای مجازی مطرح و در صورت لزوم و تصویب در مجلس به قانون تبدیل شود.

وی با بیان اینکه من عضو فراکسیون فضای مجازی نیستم و درباره آن نمی‌توانم اظهارنظر کنم، گفت: به هر حال فراکسیون فضای مجازی یک بحث آزاد است و مانند دیگر فراکسیون‌ها تشکیل شده و عضوگیری کرده است تا در حاشیه فعالیت‌های خود را در زمینه فضای مجازی انجام دهد.

احمد امیرآبادی فراهانی، نماینده مردم قم نیز با اشاره به اینکه فراکسیون را نماینده‌ها تشکیل می‌دهند به این ترتیب جایگاه قانونگذاری ندارد، گفت: فراکسیون مانند ان جی او‌ها عمل می‌کند آنها می‌توانند پیشنهادهایی را به هیأت رئیسه و صحن ارائه دهند ولی قرار است بحث‌هایی را که شورای عالی فضای مجازی به آنها نپرداخته کمیته فضای مجازی کمیسیون فرهنگی پیگیری کند.

آفتی به‌ نام موازی کاری

در پی این اتفاق «ایران» به سراغ کارشناسان حوزه فضای مجازی و فناوری اطلاعات نیز رفت و این سؤال را پرسید که کمیته فضای مجازی چه مواردی را باید سرلوحه خود قرار دهد تا تأثیرگذاری بیشتری داشته و با شورای عالی فضای مجازی موازی کاری صورت نگیرد؟

سهیل تقوی، کارشناس فضای مجازی گفت: چون فضای مجازی بسرعت در دنیا و کشور ما در حال گسترش است ومردم از زندگی سنتی وارد فضای مجازی شده‌اند و ساعات زیادی را در این فضا می‌گذرانند و کسب و کارها نیز مجازی شده است بنابراین بحث قانونگذاری در آن نیز دارای اهمیت بالایی است.

تقوی درخصوص موازی کاری کمیته فضای مجازی با دیگر نهادهای قانونگذار مانند شورای عالی فضای مجازی نیز گفت: اگر تقسیم کاری درستی بین نهادهای قانونگذار به وجود آید موازی کاری صورت نخواهد گرفت به این ترتیب باید به تقسیم کار توجه کنند. کمیسیون تنظیم‌کننده مقررات شورای عالی فضای مجازی باید نقش هماهنگ‌کننده با دیگر قوا داشته باشد. به این ترتیب که شورای عالی فضای مجازی در سطح کلان باید کارهای سیاستگذاری را انجام دهد و مجلس باید در بحث قوانین ملزومه ورود کرده و نهادهای مربوطه مانند وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت ارشاد و... در بخش آیین نامه‌ها فعال باشند ولی تمام بخش‌ها باید هماهنگ عمل کنند و در تضاد با یکدیگر عمل نکنند.

این کارشناس فناوری اطلاعات درباره تشکیل فراکسیون فضای مجازی هم که گفته می‌شود به احتمال زیاد به‌دنبال سیاسی کردن موضوع فضای مجازی هستند تا حمایت یا عدم حمایت از قوانین و سؤال از وزیر را تحت الشعاع قرار دهند، گفت: هرچند سیاست نیز جزئی از فضای مجازی است ولی نباید فضای مجازی را سیاسی کنیم؛ باید به این فضا به دیده فنی و تخصصی نگاه کرد. باید افراد متخصص فضای مجازی در این کمیته حضور یابند و نباید از آن برای ابزار سیاسی بهره ببرند، چرا که اگر این کار صورت بگیرد کار سیاسی خواهد شد.

وی افزود: فکر می‌کنم ساماندهی پیام رسان‌های داخلی از جمله طرح‌های آنهاست و پیش‌نویس آن حاکی از نگاه تخصصی و فنی به این موضوع بود، چرا که تا آنجایی که اطلاع دارم و در جریان هستم نگاه تخصصی و فنی حداقل به موضوع پیام رسان‌های داخلی داشتند، از این‌رو امیدوارم کمیته به تمام طرح‌ها به دیده فنی نگاه کند چون اگر نگاه سیاسی شود، از مسیر اصلی خود خارج می‌شود.

مهدی انجیدنی دیگر کارشناس فضای مجازی نیز گفت: این کمیته باید پیش از نگاه به فضای مجازی نگاهش به فناوری اطلاعات باشد، چرا که فناوری اطلاعات اکنون به صنعت تبدیل شده است و پایه هر کاری مانند کشاورزی، دولت الکترونیک، برق و... به فناوری اطلاعات بر می‌گردد به همین دلیل باید کمیسیونی مشترک از فضای مجازی و فناوری اطلاعات و مخابرات تشکیل شود و نباید کمیته‌ای با محوریت فضای مجازی تشکیل می‌شد. ضعف بزرگی که در کشور وجود دارد این است که وقتی طرحی را در فضای مجازی مصوب می‌کنیم بخش فناوری اطلاعات در آن لحاظ نمی‌شود شاید بیشتر خلأها نیز به همین موضوع بر می‌گردد.

این فعال در زمینه پیام رسان‌های داخلی افزود: ولی اگر به‌صورت بنیادی به مسائل نگاه و تصمیم گیری‌های فنی و تخصصی بر پایه فناوری اطلاعات شکل بگیرد و عملیاتی شود، می‌تواند مؤثر و مفید واقع شود. گاهی کاری خوب است، ولی مهم اجراست نباید از مسیر خوب منحرف شود فقط خوب بودن موضوع کافی نیست چون می‌تواند آن موضوع خوب بد اجرا شود و تأثیر منفی بگذارد.

وی درباره فراکسیون فضای مجازی نیز گفت: فراکسیون‌ها بیشتر جنبه سیاسی به خود می‌گیرد. البته خیلی دقیق نمی‌توانم در این زمینه اظهارنظر کنم اما اینکه یک شبه به‌دلیل مرزبندی دیجیتالی یا ساماندهی پیام رسان‌های داخلی فراکسیونی شکل می‌گیرد کمی جای ابهام و شبهه دارد و عجیب به نظر می‌رسد.

یاراحمدی سخنگوی یکی از پیام رسان‌های داخلی نیز گفت: تا آنجایی که من از تعریف فراکسیون می‌دانم آنها معمولاً کارهای سیاسی انجام می‌دهند و جریان‌سازی کرده و در جهت حمایت و عدم حمایت از موارد مطرح شده در مجلس قدم برمی‌دارند ولی اینکه کمیته فضای مجازی تشکیل شده به نظر حرکت خوبی است و می‌تواند در جهت مشکلات این حوزه اما بدون سیاسی کاری قدم بردارد.

مجلس حلقه مفقوده قانونگذاری فضای مجازی

منصور‌نژاد دیگر کارشناس فضای مجازی نیز گفت: اینکه ما در زمینه فضای مجازی دارای خلأهای قانونی هستیم درست است و مهمتر اینکه حتی در برخی موارد با قانون‌های زیاد مواجهیم که کار را برای فعالان حوزه مجازی سخت کرده است.

وی با اشاره به اینکه مجلس بالاترین نهاد قانونگذاری است، افزود: در فضای مجازی حلقه مفقوده‌ای به‌ نام قانونگذاری مجلس وجود داشت و تشکیل کمیته فضای مجازی اقدام درستی بود ولی اگر در قالب کمیسیونی شکل می‌گرفت شاید بهتر بود در هر صورت وجود یک کمیته هم نشان دهنده این است که فضای مجازی در مجلس اهمیت بالایی پیدا کرده است.

این کارشناس فضای مجازی بحث موازی کاری را دور از انتظار ندانست و گفت: باید بین کمیته فضای مجازی و حتی فراکسیون فضای مجازی یک همکاری شکل بگیرد و تقسیم کار صورت گیرد تا کمیته فضای مجازی در زمینه قانونگذاری یا فراکسیون فضای مجازی در زمینه پیشنهاد طرح به هیأت رئیسه موازی کاری صورت نگیرد و با سیاستگذاری‌های کلان شورای عالی فضای مجازی نیز در تضاد نباشد.

منصورنژاد در پاسخ به این سؤال که فکر می‌کنید چه مواردی باید در اولویت کمیته فضای مجازی یا فراکسیون اگر به‌دنبال ارائه پیشنهاد طرحی به هیأت رئیسه مجلس است، قرار بگیرد، گفت: فیلترینگ را باید سرلوحه کارهای خود قرار دهند. چرا باید بی‌محابا یک دفعه سایت‌های تبلیغاتی را فیلتر کنند با اقدام‌های این چنینی خیلی از افراد متضرر می‌شوند. از این‌رو باید سیاست‌های شفاف در این زمینه تعریف و به قانون تبدیل شود. به عبارتی باید در زمینه قوانین مربوط به فیلترینگ سایت‌ها شفاف‌سازی صورت بگیرد.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایرانتاریخ انتشار 21 آبان 97، کدخبر: 489181، www.iran-newspaper.com