شعار سال: اينسالها هر آنچه به سياست خارجي کشور ربط داشته، به نوعي عدهاي را «برانگيخته» تا در قبال آن موضع بگيرند و عده زيادي از اين هميشه «برانگيختگان سياسي»، پشت ميزهايشان در تحريريه رسانههايي نشستهاند که بهوضوح به برخي نهادها يا افراد خاص وابسته هستند، ولي عليه وزير خارجه کشور و سياست خارجي موضع ميگيرند.ظريف در مصاحبهاي که روز گذشته در روزنامه اطلاعات منتشر شده است، گفته: «در دوران مذاکره هستهاي نگراني ما بيشتر بابت خنجرهايي بود که از پشت ميخورديم». او اين مفهوم را با ادبيات متفاوتي پيشتر هم گفته بود، ولي به نظر ميرسد اينبار خواسته از لحن تيزتري استفاده کند که کلمه «خنجر» را به کار برده است.ظريف در اين مصاحبه با تأكيد بر اينکه «برجام را نبايد دستاورد يک دولت، يک گروه يا دستاورد ديپلماسي دانست»، اضافه کرد: برجام دستاورد اين ملت با هدايت و حمايتهاي رهبري است و دستاوردهاي آن خيلي فراتر از اقتصادي است. او با انتقاد از اينکه در اين مسئله مهم، يعني مذاکرات هستهاي و برجام، هيچوقت همافزايي داخلي مشاهده نشده است، تصريح ميکند: در دوران مذاکره نگراني ما بيشتر از خنجرهايي بود که از پشت ميخورديم تا خود مذاکره. هيچوقت از دست طرف مقابل به ستوه نيامديم، اما در طول مذاکره و بعد از آن، در برابر فشارهاي داخل واقعا به ستوه آمديم. معتقديم اگر اينها نبود، برجام ميتوانست در همان دو سال اول اجرا، با وجود همه بدعهديهاي آمريكا و همه کاستيها و ضعفهای اروپا و ديگر کشورها، شرايطي را ايجاد کند که خروج از برجام براي آقاي ترامپ بسيار بسيار پرهزينهتر باشد. ميتوانستيم در دو سال بعد از برجام، کشور را بسيار غيرقابل تحريمتر از شرايطي کنيم که اکنون هستيم. راه داشت؛ البته راهش نگاه به غرب نبود. راه آن نگاهی جامع به دنيا بود و نياز اوليهاش اين بود که اعلام نکنيم کدام آدم عاقلي ميآيد در اين سرزمين سرمايهگذاري کند؟هرکسي از يادش برود، محمدجواد ظريف از ياد نميبرد که از توافق موقت ژنو بازگشت و در تهران گروهي جمع شده بودند در حوزه هنري سازمان تبليغات اسلامي و براي خود عنوان دلواپس را انتخاب کرده بودند و از مذاکره با آمريكا و ديگر کشورها ناراضي بودند؛ کساني که به طيف فکري مذاکرات پيشين با مديريت سعيد جليلي نزديک و معتقد بودند نبايد از آنچه در صنعت هستهاي به آن دست يافتهايم، حتي ذرهاي عقبنشيني کنيم. اما آنها پاسخي براي اين نداشتند که پس اساسا براي چه به صنعت هستهاي دست يافتهايم؟ وقتي ساخت و دستيابي به بمب هستهاي طبق فتواي رهبري حرام اعلام شده است، دستيابي به سطحي از انرژي هستهاي اگر پتانسيل کشور براي امتيازگيري از طرف مقابل نيست، پس براي چيست؟اين ماجرا در داخل کشور پاياني نداشت. تيترهاي تند و پر از غضب کيهان که از سالها پيش عليه ظريف بهعنوان حلقه نيويورک مطرح بود، در ميانه مذاکرات هستهاي آنچنان فشاري به جواد ظريف وارد کرد که او دچار کمردردهاي عصبي شد که به صورت خوابيده در پرواز به ژنو رفت و با ويلچر به محل اعلام توافق آورده شد. بيلبوردهاي صداقت آمريكايي که مذاکرات را نشان ميداد، ولي با مضاميني مانند ترس و ابرقدرتي طرف مقابل و ضعف تيم مذاکرهکننده ايران همراه بود. در کنار اين فشارها، بارها تيم مذاکرهکننده براي اداي توضيح به مجلس فراخوانده ميشد، اعضاي تيم مذاکره به دليل جريانداشتن مذاکرات و پرهيز از درز اطلاعات که موجب بهرهبرداري طرف مقابل ميشد، مجبور بودند کلي صحبت کنند و در برابر آن، عدهاي خاص از نمايندگان مجلس اصرار داشتند بايد از جزئيات مذاکرات به آنها اطلاعات داده شود. زماني که اعضاي تيم مذاکره اندکي وارد جزئيات ميشدند، تمام صحبتهاي آنها در جلسات غيرعلني به سطح رسانههاي مرتبط با اين افراد منتشر ميشد؛ اتفاقي که بارها و بارها در جريان مذاکرات هستهاي تکرار شد و حتي طيفي از اين رسانهها در دوران مذاکرات هستهاي خبرنگاراني ميفرستادند تا اين انتقال اطلاعات را به آنها انجام دهد.جواد ظريف که هميشه از اين رفتار و برخوردهاي سياسي ديگر رسانهها با مذاکرات هستهاي، برجام و تيم مذاکرهکننده ناراضي بود، در مصاحبه اخيرش با اطلاعات، نيز گفته: «روزنامه بايد واقعيات را بگويد و نگاه ملي داشته باشد. تيتر روزنامهها را نگاه کنيد: «پرواز هواپيماهاي کاغذي بر فراز آسمان انتخابات» يعني خواستهاي ملي ما را در حد يک دعواي انتخاباتي به حضيض کشاندند. ببينيد در اين مدت چقدر هيئت به ايران آمد. برخي ميگويند همه اينها نمايش است. بله، ممکن است کار دولتيها نمايش باشد ولي بازرگان و تاجر هيچ زماني براي نمايش وارد کشوري نميشوند. کدام تاجري را ديديد بدون اينکه اميدي به تجارت داشته باشد فقط براي نمايش تجاري به کشوري قدم بگذارد؟ ما را در برابر خارجيها طوري معرفي کردند که انگار براي اهداف کوتاه انتخاباتي وارد اين مذاکره ميشويم. بهجاي آنکه ما را در سطح بالا در مقابل طرف خارجي قرار دهند که از موضع ملي اين کار را انجام ميدهيم، ما را فرو کاستند به کسي که نيازمند است براي دعواي انتخاباتي. منِ وزير خارجه از چه زماني سياسي و جناحي بودم که اکنون بخواهم باشم؟ اينها واقعياتي بود که وجود داشت. اين واقعيات حتي امروز در شرايطي که در يک جنگ اقتصادي قرار گرفتهايم، تشديد شده است و برخي همان سياستها و اهداف را دنبال ميکنند و اين به نظر من کاستي عمدهاي است که در آن زمان بوده و اکنون هم هست». ظريف ادامه ميدهد: «آن زمان ممکن بود بگوييم تصوير کاملا روشن نبود اما اکنون که تصوير کاملا روشن است. روزي نيست که آقاي پمپئو به من به اسم حمله نکند. خيال نکنيد براي خود حسابي باز کردم ولي آقاي نتانياهو در مجمع عمومي در سخنرانياش به من حمله ميکند. آيا درست است که من همزمان هم توسط نتانياهو مورد حمله قرار بگيرم و هم توسط دوستان داخل؟ به خاطر حرف واحدي که درباره رژيم صهيونيستي ميزنم، همزمان آقاي نتانياهو و دوستان داخل به من انگ دروغگويي ميزنند. ببينيد ما چقدر منافع ملي را فداي اهداف سياسي ميکنيم».چندي پيش نيز او در گفتوگو با روزنامه همشهري، در واکنش به اتهاماتي که به او زده ميشود، گفت: «من دارم به نتانياهو حمله ميکنم، شما به من حمله ميکنيد. دمتان گرم!». ظريف در ماههاي گذشته به دلیل چند اظهارنظرش بهشدت تحت فشار قرار گرفت: نابودي اسرائيل و پولشويي. او گفته بود که «پولشويي يک مشکل در جمهوري اسلامي ايران هم هست». اما مخالفان گفتند ظريف گفته پولشويي يک مشکل گسترده است و آن را به شکل اتهام به نظام درآوردند و تلاش کردند تا از اين نمد کلاهي براي خود بدوزند؛ کلاهي که با شايعه استعفاي ظريف همراه کردند در حاليکه او براي سفر پنجروزه و پرکاري به هند رفته بود، شايع کردند که او به دليل ناکامي در برجام استعفا داده است. مشخص نيست ک عقل سليم شايعهساز به اين سؤال پاسخ نميداد که او چرا بعد از استعفا بايد به يک سفر کاري پرزحمت برود؟حمله به جواد ظريف در حالي از دستور کار خارج نميشود که هنوز در بر همان پاشنه ميچرخد؛ همانها که چهار سال پيش نگران ازدسترفتن آنچه عزت جمهوري اسلامي در مذاکره با آمريكاييها بودند، در واکنش به تصويب سيافتي، پالرمو و پيوستن به FATF و هر آنچه نشانه همکاري بينالمللي است، همين خط را دنبال ميکنند. بيتوجه به صدمهاي که به سرمايه ديپلماسي کشور ميزنند؛ بيتوجه به تبعات تخريب وزير خارجهاي که بايد با اقتدار روي ميز مذاکره مقابل همتايش بنشيند و بيتوجه به اصل کلي جمهوري اسلامي که رئوس سياست خارجي در هماهنگي دولت با مقام معظم رهبري تعيين ميشود. با اين رويکرد بايد گفت جواد ظريف سرباز نظام است و تخريب او معاني بالاتري از تخريب يک وزير دارد.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 14 بهمن 97، شماره: 3359