شعار سال: ترامپ در توييت خود در ارتباط با اين
موضوع به اروپاييها هشدار داده که اگر اروپاييها اين خواسته او را عملي نکنند،
آمريکا آنها را آزاد خواهد کرد. ترامپ هدف از طرح اين خواسته را «جلوگيري از گسترش
اين شبهنظاميان در سراسر اروپا» عنوان کرده است.
دونالد ترامپ در حالي چنين توييتي را منتشر کرده که نيروهاي کرد در
سوريه که مورد حمايت آمريکا قرار دارند در مراحل پاياني جنگ خود با بازماندههاي داعش
در مرز سوريه و عراق هستند. اين نيروهاي کرد در قالب نيروهاي دموکراتيک سوريه که
بخش اصلي آن را يگانهاي مدافع خلق (YPG) تشکيل ميدهند،
در حال آزادسازي شهر باغوز در سوريه از کنترل شبهنظاميان داعش هستند و اخبار
ضدونقيضي نسبت به موفقيت کردها در اين مسير منتشر شده است. ترامپ
در توييت اخير خود هم تأكيد کرده که داعش در آستانه فروپاشي قرار دارد.
اين در حالي است که رئيسجمهور آمريکا در ماه دسامبر و زماني که اعلام
کرد نظاميان آمريکايي از سوريه خارج خواهند شد، تأكيد کرده بود که خلافت داعش فروپاشيده
است. ترامپ در يک تغيير رويکرد ديگر همچنين اعلام کرد که تا شکست نهايي داعش،
نظاميان آمريکايي از سوريه خارج نميشوند. رئيسجمهور آمريکا باز هم بر اين نکته
تأكيد کرده است که ايالات متحده در عمليات عليه داعش در سوريه و عراق هزينههاي
زيادي کرده و اکنون نوبت ديگران است تا تلاش خود را افزايش دهند.
فرماندهان نيروهاي دموکراتيک سوريه ميگويند نيروهاي
کرد در آستانه فتح آخرين پايگاه گروه داعش در سوريه هستند. در حال حاضر بازماندههاي
داعش در روستاي باغوز حضور دارند و اين روستا در محاصره نيروهاي کرد قرار دارد و فرماندهان
نظامي کرد ميگويند در روزهاي آينده پايان خلافت داعش رسما اعلام خواهد شد. با اين
حال شکست داعش، پايان نگراني کردها نخواهد بود. ترامپ اعلام کرده که با شکست داعش
نظاميان آمريکايي از سوريه خارج خواهند شد و به اين ترتيب نيروهاي کرد بزرگترين
حامي خود در سوريه را از دست خواهند داد و خطر ترکيه را بيش از پيش احساس خواهند
کرد. ترکيه اعلام کرده که قصد دارد عملياتي گسترده عليه نيروهاي کرد مستقر در
مناطق شمالي سوريه و هممرز با ترکيه انجام دهد.
بحران انساني و خروج آمريکا
در روزهاي گذشته و با پيشروي نيروهاي دموکراتيک سوريه که آمريکا با
حملات هوايي سنگين خود آنها را پشتيباني ميکند، تعداد زيادي از غيرنظامياني که همچنان
در مناطق کوچک تحت تسلط داعش بهسر ميبردند، از اين مناطق گريختند و تنها در برخي
مناطق روستاي باغوز سوريه ميتوان اثراتي از شبهنظاميان داعش را مشاهده کرد. اين
گروه که در سال 2014 در سوريه و عراق اعلام موجوديت کرد، با گذشت حدود پنج سال به
پايان عمر خود نزديک شده است. ابوبکر بغدادي در سال 2014 در مسجدي در موصل عراق
خود را خليفه ناميد و خلافت خودخوانده اسلامي تشکيل داد که قلمروي آن از شمال
سوريه تا حومه بغداد را دربر ميگرفت. شبهنظاميان داعش در ماههاي گذشته تقريبا
تمام پايگاههاي مهم خود در سوريه و عراق را از دست دادند و اگرچه همچنان در
بيابانهاي دورافتاده مرکز سوريه مقاومت ميکنند و گروههاي زيرزميني در تعدادي از
شهرهاي عراق تشکيل دادهاند، اما ديگر بر هيچ قلمرويي حکمفرما نيستند و حاکميت
آنها تقريبا به پايان رسيده است.
فروپاشي خلافت داعش در سوريه که با سقوط آخرين پايگاه آنها در روستاي
باغوز در روزهاي آينده محقق ميشود شوک تازهاي به منطقه وارد خواهد کرد و بدون ترديد
محاسبات و معادلات بازيگران منطقهاي را تغيير خواهد داد. در اين ميان ايالات
متحده، روسيه و سوريه بيش از ديگر کشورها نسبت به فجايع انساني در سوريه در مظان
اتهام خواهند بود. عمدهترين نگراني پس از پايان داعش نيز همين نگراني نسبت به
وضعيت انساني در سوريه است. در سالهاي گذشته و با هجوم شبهنظاميان داعش، ميليونها
غيرنظامي از جمله زنان و کودکان از شهر خود آواره شدند و هنوز هم جايي براي زندگي
ندارند. بسياري از اين غيرنظاميان در حال حاضر در کمپهاي در نظر گرفتهشده در
اردن، لبنان و ترکيه حضور دارند. در ماههاي گذشته و با شکستهاي داعش که با سقوط پايگاههاي
آن در شهرهاي عمده سوريه همراه بود، شبهنظاميان باقيمانده به شهرها و روستاهاي
کوچکتر سوريه فرار ميکردند و به همين دليل شکستهاي عمده گروه تروريستي داعش نهتنها
از بحران آوارگان و وضعيت وخيم انساني در سوريه کم نکرد بلکه با ورود بازماندههاي
داعش به مناطق کمجمعيت سوريه، غيرنظاميان اين مناطق نيز مجبور به ترک خانه و شهر
خود ميشدند.
در حال حاضر وضعيت در کمپهاي مهاجران در کشورهاي اطراف سوريه وخيم است
و درگيريهاي زيادي ميان مهاجران در گرفته است. در تازهترين تحول در اين ارتباط
بازرسان سازمان ملل اعلام کردهاند که حدود چهار هزار غيرنظامي مستقر در يکي از
کمپهاي پناهجويان در شمال شرق سوريه به دليل شرايط وخيم اين کمپ، از آن خارج شده
و هنوز جايي براي اقامت ندارند.
اين در حالي است که شمال شرق سوريه يکي از مناطقي است که
هنوز درگيريها در آن جريان دارد و نظاميان ترکيه در بخشي از اين مناطق با کردهاي
سوريه درگير هستند. از سوي ديگر تصميم ترامپ مبني بر خروج نظاميان آمريکايي از سوريه
به يکي ديگر از نگرانيها پس از شکست داعش تبديل شده است. نه تنها در سوريه، بلکه
در عراق هم اين نگراني و هراس وجود دارد که با خروج نظاميان آمريکايي، فضا براي
يارگيري دوباره بازماندههاي داعش که در حال حاضر فعاليت زيرزميني دارند فراهم و
موج خشونت دوباره در عراق و سوريه از سر گرفته شود.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار 29 اسفند 97، شماره: 3369