پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سرویس ویژه نمایندگی لنز و عدسی های عینک ایتالیا در ایران با نام تجاری LTL فعال شد اینجا را ببینید  /  سرویس ویژه بانک پاسارگارد فعال شد / سرویس ویژه شورای انجمنهای علمی ایران را از اینجا ببینید       
کد خبر: ۲۱۵۸۱۴
تاریخ انتشار : ۰۲ تير ۱۳۹۸ - ۲۳:۰۱
"سولگرد" مثل طلا می درخشید و "دره آلمه" با زیبایی وصف ناشدنی جلو چشمان مان بود؛ اما آن روی سکه این زیبایی، "انبار باروتی" بود که در نگاه اول به چشم نمی آمد؛ انبار باروت، تنها واژه ای است که می تواند وضعیت این روزهای مهم ترین پارک ملی خاورمیانه را توصیف کند. پارکی که بیش از 1365 گونه گیاهی و جانوری را در دل خود جای داده است و پناهگاهی کم‌ نظیر برای حیات‌ وحش است. نیمی از گونه‌ های پستانداران ایران در این پارک زندگی می کنند و حتما به دلیل همین ارزش ها، از سوی یونسکو به عنوان ذخیره‌ گاه زیست ‌کره در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌ است. به گفته اغلب استادان حیات وحش و محیط زیست ایران و جهان، پارک ملی گلستان بدون تردید ارزشمندترین منطقه ایران هم از نظر کمیت و هم تنوع حیات جانوری و گیاهی است.

شعار سالگفته می شود تنوع زیستی پارک ملی گلستان حتی فراتر از برخی کشورهای اروپایی است که صدها برابر این پارک وسعت دارند. با این همه این پارک ملی با این همه ارزش های متعدد اکولوژیک، هرگز در ردیف بودجه و نیروهای حفاظتی، جایگاه مناسب خود را نیافته است.

در حالی که پارک ملی گلستان پس از بارندگی های قابل توجه بهاری و رویش گیاهان و علفزاران، مانند یک انبار باروت، مستعد آتش سوزی است؛ به دلیل کمبود نیرو و تجهیزات، "چادرهای آتش بان" نتوانسته اند به قدر کافی برپا شوند. محیط بان ها، کارشناسان و فعالان محیط زیست می گویند اگر نیرو و تجهیزات و اعتبارهای لازم برای برپایی مجدد چادرها و از سرگیری فعالیت "نیروهای واکنش سریع" در پارک تامین نشود می تواند فاجعه بارترین سال پارک ملی را از لحاظ تعداد و گستردگی حریق، رقم بزند. رییس پارک نیز برنامه های بسیاری برای مقابله و پیشگیری آتش دارد؛ اما نیاز به مجوز جذب نیرو و تامین اعتبار از سوی سازمان، دست هایش را بسته است.

به گفته استادان محیط زیست، 92 هزارهکتار از متنوع ترین اقلیم های موجود در زمین، یک جا جمع شده و منطقه ای را شکل داده که برخی کارشناسان محیط طبیعی جهان، آنرا از منحصربه فردترین مکان های کره مسکونی ما می دانند. شاید برای همین، بعدها این منطقه منحصر به فرد که در ابتدا شکارگاه خاندان سلطنتی بود به محیط زیست کشور هِبِه شد تا صرفا از آن حفاظت شود و نامش را نیز "پارک ملی" گذاشتند؛ نخستن پارک ملی ایران که در سال 1353 این عنوان را به خود گرفت و در سال 1357 عنوان گلستان نیز به آن اضافه شد. با این همه اما این پارک ملی هیچ گاه به اندازه اهمیتش امکانات نداشته و به آن توجه نشده است.

استاندارد نیروهای حفاظتی در جهان

بر اساس استانداردهای جهانی، هر 1هزار هکتار از عرصه های طبیعی باید توسط یک محیط بان یا جنگلبان حفاظت شود. این در حالی است که در ایران، این رقم گاه به 10 برابر و حتی بیشتر می رسد. در این میان اوضاع در برخی مناطق جنگلی و استان هایی که اکوسیستم های پرمعارضه تری نسبت به دیگر مناطق دارند نیز بسیار نامطلوب و آسیب زاست و در برخی از مناطق شمال کشور، حتی به یک سیزدهم استاندارد جهانی نیز می رسد.


این وضعیت در پارک ملی گلستان که ارزش های اکولوژیک بسیار بالایی دارد و اغلب عنوان مهم ترین پارک ملی خاورمیانه را به خود اختصاص داده بسیار نگران کننده است. به گفته مهدی تیموری رییس پارک ملی گلستان، بیش از نیمی از ردیف های پستی این پارک ملی خالی است که این موضوع برای آینده پارک، به شدت نگران کننده است و اگر سازمان حفاظت محیط زیست برای این موضوع فکری نکند و راهی نیابد بحران آتش سوزی می تواند حیات پارک ملی گلستان را با خطر جدی مواجه کند.

یک آمار تکان دهنده؛ 75 ردیف خالی پستی

کمبود نیروهای حفاظتی مختص پارک ملی گلستان نبوده و در سراسر مناطق 4 گانه محیط زیست کشور مساله ای جدی و از مهم ترین عوامل تشدید بحران های محیط زیست است؛ با این همه اما ارزش های اکولوژیک منحصر به فرد این پارک، توجه بیشتری را می طلبد.

به گفته رییس پارک ملی گلستان، اگر مشکل جذب نیروهای حفاظتی کافی به سرعت حل نشود پارک به شدت در معرض آسیب های متعدد از جمله آتش سوزی قرار خواهد گرفت. او به خبرنگار اسکان می گوید:« اگر می خواهیم پارک ملی گلستان به آن درجه حفاظتی ایده آلی که همه تلاش داریم برسد باید مشکل کمبود نیروهای حفاظتی را به شکل جدی حل کنیم.» تیموری تاکید می کند که البته این اتفاق باید به سرعت بیفتد و ما وقت زیادی نداریم؛ چرا که علف های پارک خشک شده اند و در معرض آتش سوزی قرار دارند و اگر برای این حادثه قریب الوقوع چاره ای نیندیشیم بحران آتش پارک را خواهد بلعید.»


او می افزاید:« از 120 ردیف پستی پارک ملی گلستان، فقط 45 پست آن نیرو دارد و بقیه خالی است. یعنی حتی نصف ردیف های پستی مان نیز پُر نیست و این موضوع، کار حفاظت را بسیار دشوار می کند.»

تیموری تاکید کرد:« در 12 پاسگاهی که در پارک داریم تنها 35 محیط بان حضور داشته و مشغول کار حفاظت هستند. این یعنی با نگاه خوشبینانه در هر شیفت 15 محیط بان داریم؛ یعنی هر پاسگاه با یک نیرو اداره می شود و نهایتا برخی پاسگاه ها با 2 نیرو. چون نیروها در محیط زیست شیفتی کار می کنند و نیمی از آنها در شیفت و نیم دیگر در استراحت هستند.»

رییس پارک ملی گلستان تاکید کرد:« این در حالی است که برای برخی پاسگاه ها مانند "میرزابایلو" که نیاز به پاس شبانه روزی دارند و ناگزیریم که شب ها نیز کنار جاده پاس بدهیم، نیاز به نیروهای بیشتری داریم. در برخی گردنه ها و ایستگاه ها، نیروهای ما بسیار کم هستند؛ مخصوصا مناطقی که دسترسی آسان و زیستگاه های فراوان داریم با آنهمه شکار غیرمجاز و تعداد زیاد گردشگر و بازدیدکننده، حفاظت با 2 نفر نیرو بسیار سخت و طاقت فرسا است.»

اگر چه گفته می شود که برای جذب نیرو نیاز به مجوزهای لازم از سوی سازمان وجود دارد، اما کارشناسان اداره کل محیط زیست گلستان بر این باورند که مساله قانونی این موضوع را می توان حل کرد. آنها می گویند همچنان که "یگان حفاظت منابع طبیعی سازمان جنگل ها" در استان های مختلف از جمله گلستان، همه ساله با قرادادهای فصلی در عرصه های تحت مدیریت خود مخصوصا در فصول گرم و پرخطر، از نیروهای محلی و مناسب این کار استفاده می کند و این یک برنامه همیشگی و پذیرفته شده است، سازمان محیط زیست نیز می تواند چنین مجوزی را برای جذب نیرو در پارک ملی گلستان صادر کند.

به نظر می رسد در تشکیلات سازمان حفاظت محیط زیست، مشکلاتی جدی برای چنین قراردادهایی وجود دارد؛ به گونه ای که علاوه بر مجوز، اعتبار و بودجه لازم برای این کار پراهمیت در دسترس مناطق قرار داده نمی شوند و تحت چنین عنوانی، "موافقت نامه ای" وجود ندارد که از آن اعتبار بگیرد. بنابراین ایتدا باید موافقت نامه لازم برای این تامین اعتبار و جذب نیرو شکل بگیرد.

علاوه بر جذب نیرو، کیفیت نیروی حفاظتی نیز مهم است. رییس پارک ملی گلستان در بین سخنانش به این نکته اشاره می کند. کاربلد بودن نیروهایی که قرار است از این پس به یاری محیط زیست بیایند. تیموری می گوید:« نیروی حفاظتی در محیط زیست باید کاربلد باشد؛ چرا که هر فردی نمی تواند کار محیط بانی را انجام دهد. این کار، تخصصی و ویژه است و نیروهای آن نیز باید ویژه و خاص این کار باشند. نیروهایی که قرار است محیط بانی کنند باید آموزش و استیل بدنی ویژه ای داشته و کارآیی لازم را داشته باشد؛ نه اینکه فقط آمار نیروها را بالا ببرند و اثر مثبتی در حفاظت نداشته باشد.»

او می افزاید:« نیروی حفاظتی و محیط بان باید موثر باشد و گزینش چنین نیرویی نیز باید با دقت و بر خلاف رویه ای باشد که الان در سازمان، مرسوم است. اگر می خواهند نیرو را برای کار در پارک ملی انتخاب کنند باید دست کم 6 ماه و یا بیشتر در پارک ملی زیردست "سرمحیط بان" و "محیط بانی" که سال ها در اینجا کار می کند آموزش ببیند و بررسی شود که اساسا توانایی انجام این وظایف را دارد یا خیر؟»


رییس پارک ملی گلستان، درباره استفاده از نیروهای داوطلب نیز می گوید:« خوب است دست ما را برای کمک گرفتن و استفاده از نیروهای مردمی که سال ها امتحال خود را پس داده اند باز بگذارند تا بتوانیم آنان را به طریقی و درچهارچوب حفاظتی پارک ملی، استفاده کرده و کمبود نیرو را به طریقی جبران کنیم. هر یک از این ها به تنهایی می توانند گره بزرگی از پاسگاه ها و مناطق پارک باز کنند.»

نیروهای واکنش سریع و چادرهای آتش‌بان

تجربه برپایی "چادرهای آتش بان" و تشکیل نیروهای واکنش سریع، برمی گردد به سال های ابتدای دولت یازدهم. تجربه موفقی که اسماعیل مهاجر مدیرکل اسبق محیط زیست گلستان آن را در پارک ملی، اجرا کرد. در این روش، با استفاده از نیروهای محلی، در فصول گرم سال برای پیشگیری و مقابله با آتش و دیگر مسائل فصل های سفر و حضور بیشتر گردشگر در پارک، "چادر آتش بان" برپا شده و نیروهایی در چادرها مستقر شده و حین گشت زنی شبانه روزی، هر گونه آتش سوزی کوچکی را در همان دقایق اولیه خاموش می کردند.

اهمیت این طرح، در این نکته بود که از گسترش آتش سوزی ها جلوگیری می شد. آتش سوزی هایی که اغلب در اثر بی توجهی مسافران عبوری و گردشگران، ایجاد می شد و اگر آتش بان ها نبودند دراثر وزش باد، گسترش یافته و هزاران هکتار از علفزارها، درختان و جنگل های پارک را خاکستر می کرد. گزارش تاثیر این روش را می توان از دستگاه های اجرایی و مردم محلی پرسید. تجربه موفقی که شوراها و دهیاری ها و منابع طبیعی ومحیط بان ها همه آنرا در پیشگیری از آتش سوزی و جلوگیری از پیشرفت آتش در همان دقایق اول بسیار موثر می دانند.

رییس پارک ملی گلستان نیز از این تجربه آگاه است و درباره آن می گوید:« برپایی دوباره "چادر اتش بان" در سال جدید بسیار کارساز است و اگر ما بتوانیم درحدود 30 نفر نیروی موقت را تحت عنوان آتش بان بیاوریم و چادرهای آتش بانی بزنیم و این نیروها دائم در حال رصد محیط باشند می توانیم آتش را در تابستان امسال مدیریت کنیم. مخصوصا امسال که به خاطر بارندگی ها و سیلاب های بهاره علفزارهای ما بسیار غنی است و الان که با گرم شدن هوا خشک شده و از طرفی مسافران هم تابستان ها در پارک زیاد تردد دارند باید چنین تمهیداتی اندیشیده شود؛ وگرنه پارک در خطر غریب الوقوع آتش است و آن وقت نمی توان به راحتی از پیشرفت و زیان های آن جلوگیری کرد.»

تیموری تاکید می کند که کوچکترین سهل انگاری می تواند فاجعه ای بیافریند و ما می توانیم با استفاده از استقرار چادرهای آتش بان و استفاده از نیروهای محلی آموزش دیده، با صرف هزینه ای اندک، جلوی خسارت های چندمیلیاردی سوختن جنگل ها، دشت ها و کوه ها و در یک کلام پارک ملی گلستان و زیستگاه های بی نظیر حیات وحش را بگیریم.

او می افزاید:« با کمک انجمن های مردم نهاد و آتش نشانی گنبد وگالیکش، 50 نفر از نیروها را آموزش داده ایم و برای آنها کارت و مجوز صادر شده تا برای کنترل و اطفای آتش به محیط بان ها کمک کنند؛ فقط منتظر اعتبار و تایید نهایی سازمان محیط زیست هستیم.»

رسیدگی خارج از روال برای انعقاد قرارداد

حمید ظهرابی معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست کشور درباره صدور مجوزها برای جذب نیروی آتش بان در پارک ملی گلستان به اسکان گفت:« در خرداد ماه امسال، بازدیدی با محور آتش سوزی و پیش بینی های لازم برای جلوگیری از حریق از پارک ملی گلستان داشتم که پس از آن چند تصمیم در "کمیته تخصصی شورای راهبری پارک" گرفته شد. بخش عمده ای از مصوبات آن جلسه عملی شد از جمله اینکه بتوانند با تراشیدن علف های کنار جاده و حذف آنها، حائلی بین پارک و جاده ایجاد کنند تا حریقی از سمت جاده حرکت نکند.»

او افزود:« تامین امکانات و آماده باش نیروها یکی دیگر از مصوبات این جلسه بود که با بررسی های انجام شده به صورت آماده باش مهیا شد. مقداری خودرو و امکانات گذاشته اند. با مراکز نظامی که در اطراف پارک بوده اند و تحت نفوذ پارک بوده اند هم با فرمانداری ها و مسوولان دو استان گلستان و خراسان شمالی انجام دادند.»

ظهرابی تاکید کرد:« یکی از مواردی که موضوع آن مطرح شد "برپایی چادر آتش بان" در نقاط حساس پارک ملی گلستان بود و کمک جوامع محلی به برداشت علوفه از نقاط آتش خیز که این اجازه به رییس پارک داده شد که اگر لازم بود انجام بگیرد. اما چادر آتش بان که من همان جا به رییس پارک قول دادم در قالب قرارداد با یکی از سازمان های مردم نهاد یا شرکت تعاونی محلی، منابع را با توجه به ظرفیت های قانونی که در ماده 29 "قانون برنامه ششم توسعه" برای انعقاد قراردادبا جوامع محلی پیش بینی شده تامین می کنیم. گفته ایم قرارداد را ببندند و در اولین فرصت، مبالغ مورد نیاز را برای آنها ابلاغ خواهم کرد.»

معاون محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه تخصیص های اعتبارات سال 98 برای مرحله اول به سازمان ابلاغ شده گفت:« برای تخصیص اعتبار طرح پارک ملی گلستان هم 50 درصد ابلاغ شده است و به زودی منابع آنرا به صورت رسمی ابلاغ خواهم کرد.»

ظهرابی گفت:« با هماهنگی های انجام شده، اجازه انعقاد قراردادی را به پارک ملی اعلام می کنیم که کار را شروع کنند تا مبلغ آن از خزانه تخصیص پیدا کند و ما بتوانیم مبالغ را به آنها پرداخت کنیم.

پرداخت هزینه این موضوع به خاطر شرایط خاصی که پارک ملی گلستان دارد به صورت خارج از روال فراهم خواهد شد.»

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری اسکان نیوز ، تاریخ انتشار 1 تیر 98، کد خبر: 20698، www.eskannews.com


اخبار مرتبط
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار
پربازدیدترین
پربحث ترین