شعار سال: روز گذشته ايرج حريرچي، معاون کل وزیر بهداشت، با اشاره به کمبود جدی پزشک در کشور گفت: «در‌حال‌حاضر در کشور شاخص تعداد پزشک عمومی، متخصص و دندان‌پزشک ۱.۶ به ازای هر هزار نفر جمعیت است. این در حالی است که کف مورد نیازمان در این زمینه ۲.۵ نفر به ازای هر هزار نفر بوده و حتی بسیاری از کشورهای دنیا در این زمینه شاخصی بین ۳.۵ تا پنج نفر به ازای هر هزار نفر جمعیت دارند؛ بنابراین ما در کشور با کمبود پزشک مواجهیم».

حریرچی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود افزود: «تعدادی پزشكان بنا بر شرایطی که داشتند، به خارج از کشور رفته‌اند. البته مجلس شورای اسلامی در چند سال اخیر، سیاستی را اتخاذ کرد که بر‌اساس‌آن باید حدود ۳۰ درصد از ظرفیت دانشگاه‌ها را به دانشجویان مناطق محروم اختصاص دهیم و آنها هم متعهد می‌شوند که سه برابر دوره تحصیل‌شان، یعنی ۲۱ سال در آن منطقه محروم، کار کنند. امیدواریم با این سیاست که از سال آینده اولین فارغ‌التحصیلان آن بیرون می‌آیند، بتوانیم در میان‌مدت نیاز مناطق محروم به پزشک را به این صورت رفع کنیم».

با‌اين‌حال مسئولان نظام پزشكي زيرساخت‌هاي كشور را در‌اين‌باره نامناسب مي‌دانند. محمد جهانگیری، معاون نظارت و برنامه‌ریزی سازمان نظام پزشکی، در‌اين‌باره به «شرق» مي‌گويد «اگر بخواهيم تك‌‌بعدي به شاخص‌ها بنگريم، بله، با كمبود پزشك مواجه هستيم. شاخص نرمال تعداد پزشک در بيشتر كشور‌ها 2.5 يا در برخي كشور‌ها 3.5 براي هر هزار نفر است؛ اما در ايران به ازاي هر هزار نفر 1.6 پزشك وجود دارد؛ اما موضوع اين است كه ميزان تخت‌هاي بيمارستاني در كشور به چه تعداد است؟ و زير‌ساخت‌ها در بخش سلامت چطور است؟ وزارت بهداشت برای پزشک عمومی و متخصصان به طور متوسط دو سال اختیار توزیع دارد و بقیه سال‌ها را پزشکان خودشان تصمیم می‌گیرند که کجا خدمت کنند. اين در حالي است كه در جوامع پيشرفته هرگز اين كار را نمي‌كنند؛ بلكه آنها با ايجاد انگيزه و مشوق‌هاي لازم پزشك‌ها را در مناطق كمتر برخوردار نگه مي‌دارند. در ايران اگر نظام پرداخت و تعرفه‌ها به صورت مشوق‌هايي‌ به سمت مناطق محروم باشد، قطعا ماندگاري پزشك را در اين مناطق افزايش مي‌دهد. هرچند در‌حال‌حاضر هم مشوق‌هايي وجود دارد؛ اما مشوق‌ها درخور‌توجه نيست و فقط در بخش‌هاي دولتي ميزان پرداخت‌ها بالاتر است كه آن‌هم با تأخير پرداخت مي‌شود. شما فكر كنيد يك پزشك تا 35‌سالگي مدام در حال درس‌خواندن است تا بتواند تخصص بگيرد، بعد براي كار به يك شهرستان مي‌رود و در آنجا تنها متخصص است. بايد مدام كشيك باشد يا در خانه آن‌كال باشد كه اگر با او تماس گرفتند، سريعا خود را به بيمارستان برساند و زندگي‌اش تحت‌الشعاع كارش قرار مي‌گيرد. اين در حالي است كه در كشور‌‌هاي ديگر زيرساخت‌ها آمده است و آنها يك شيفت يعني هشت ساعت بيشتر در روز كار نمي‌كنند».

پزشكان ايراني در تركيه

به گفته جهانگيري پزشكان براي كار در كشور هم انگيزه لازم را ندارند و برخي از آنها از كشور خارج مي‌شوند. او در‌اين‌‌باره مي‌گويد «تعداد زيادي از پزشكان ما از كشور خارج شده‌اند و در كشور‌هاي ديگر مانند كانادا، آمريكا و كشور‌هاي اروپايي ارائه خدمات مي‌دهند؛ حتي به‌تازگي كشور‌هاي اطراف مانند تركيه نيز در حال جذب پزشكان ايراني هستند. ما براي اين پزشكان چه انگيزه‌اي ايجاد كرده‌ايم؟ وقتي انگيزه ايجاد نكنيم و نياز‌ هم در كشور‌هاي ديگر وجود داشته باشد، آنها از كشور خارج مي‌شوند و در حقيقت ما پزشكان را برای ارائه خدمات به ساير كشور‌ها تربيت كرده‌ايم. 12 سال تا زمان دريافت ديپلم و 12 سال براي دريافت تخصص يعني دولت 24 سال براي تربيت اين پزشكان دولت هزينه مي‌كند؛ اما انگيزه‌اي براي حفظ آنها ايجاد نمي‌كند».

او ادامه مي‌دهد: «انگيزه‌ها فقط مالي نيستند، بحث مالي بخشي از آن است. وقتي پزشكان هر روز با تنش‌هاي اجتماعي، تنش‌هاي كاري و رفاهي و امنيت شغلي مواجه مي‌شوند، اينها همه باید با يكديگر آميخته شود تا انگيزه خود را از دست بدهند. وقتي از پزشكان مي‌پرسيم شما به چه دليل از كشور خارج مي‌شويد، پاسخ مي‌دهند ما به دنبال آرامش و رفاه براي خود و خانواده‌مان هستيم تا وقتي به خانه بازمي‌گرديم دغدغه‌اي نداشته باشيم. اگر يك پزشك يا پرستاري در جايي خطايي انجام دهد، همه خدمات پزشكان را تحت‌الشعاع آن اشتباه قرار مي‌دهند، درحالي‌كه ما 900 ميليون ‌بار خدمت در سال داريم، از اين ميزان قطعا چندصد خطا اتفاق مي‌افتد و نبايد همه اين خدمات به دليل چند خطا ناديده گرفته شود».

چند پزشک در روستاها مشغول به کارند؟

بر اساس گفته‌هاي روز گذشته معاون کل وزیر بهداشت درباره وضعیت پزشکان در برخی مناطق روستایی و مرزی، قبل از اجرای طرح تحول نظام سلامت، باید حدود شش هزار پزشک در مراکزمان در روستاها و مناطق محروم می‌داشتیم، اما فقط چهارهزارو 400 پزشک در این مناطق داشتیم. این در حالی است که بعد از طرح تحول سلامت استانداردهایمان را بهبود داده و درحال‌حاضر شش‌هزارو 800 پزشک در مناطق روستایی مشغول به کارند. البته این موضوع به این معنا نیست که هر روستایی پزشک دارد، زیرا ما برای اینکه پزشک به یک روستا بفرستیم، سطح‌بندی داریم و بر اساس تعداد جمعیت باید برای اعزام و استقرار پزشک، حد جمعیتی رعایت شود. آن قسمت از توزیع پزشک که در اختیار وزارت بهداشت قرار دارد، عادلانه است، اما بعد از آن شرایط متفاوت می‌شود؛ به‌عنوان‌مثال می‌بینیم که در برخی تخصص‌ها تا ۴۰ درصدشان در تهران مستقر هستند.

البته برخي از مسئولان معتقد هستند كه تعداد پزشكان در كشور كم نيست، بلكه نبود انگيزه در مناطق محروم باعث مي‌شود پزشکان متخصص مناطق محروم را ترک كنند. چندي پيش حسینعلی شهریاری، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، با هشدار درباره اين موضوع گفت: امروز پزشک متخصص کم نداریم، آنچه اشکال دارد، توزیع پزشکان در کشور است. باید در مناطق مختلف کشور امکاناتی فراهم کنیم تا پزشکان متخصص در آن مناطق بمانند. پزشکان یک سال، دو سال یا سه سال به مناطق محروم می‌روند و بعد بازمی‌گردند و در کلان‌شهرها مستقر می‌شوند. مسئله مهم‌ این است که امکانات برای استقرار پزشک متخصص در مناطق محروم کشور ایجاد شود. یک پزشک مغز و اعصاب اگر می‌خواهد در منطقه‌ای مستقر باشد، حداقل باید یک دستگاه سی‌تی‌اسکن داشته باشد تا بتواند به بیماران خدمت ارائه دهد. هر تخصص دیگری هم نیاز به این امکانات دارد. متأسفانه ما قوانین را اجرا نمی‌کنیم و این مشکلات به وجود می‌آید. در خیلی از مناطق متأسفانه اگر متخصص هم فرستادیم، آنها آنجا ماندگار نشدند. شهریاری در ارتباط با طرح تحول سلامت اظهار کرد: امروز منابع مالی طرح تحول سلامت دچار مشکل شده است. یک پزشک که حتی در مناطق محروم ۱۵ ماه پیش خدمات ارائه داده، هنوز پول دریافت نکرده است، به‌خاطر اینکه دولت نتوانسته منابع لازم را فراهم کند. بااین‌حال در بسیاری از مناطق، حتی مناطق محروم پزشکان هستند و خدمات ارائه می‌دهند. در سیستان‌وبلوچستان خوشبختانه در خیلی از شهرها چهار تا پنج پزشک متخصص وجود دارد که خدمات ارائه می‌دهند. وزارت بهداشت تلاش چشمگیری دارد، ولی به تنهایی از پس حوزه سلامت برنخواهد آمد. البته ما تصویب کردیم پزشکان سه‌برابر دوره خود در مناطق محروم استقرار داشته باشند؛ یعنی یک پزشک موظف است در ازای چهار سال دوره‌ای که برای تخصص گذرانده، در منطقه‌ای که از آنجا درخواست داده است، خدمت کند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه شرق، تاریخ انتشار10تیر 98، کد خبر: 233801، www.sharghdaily.ir