شعارسال: رضوان حکیم‌زاده در برنامه تلویزیونی پرسشگر با موضوع «چالش‌های تحول در برنامه‌ریزی درسی» در پاسخ به این سوال که آیا در عمل و واقعیت سازمان پژوهش، برنامه‌ریزی آموزشی را انجام می‌دهد یا سازمان سنجش گفت: «میان برنامه‌ریزی تعیین شده و آنچه در عمل در کلاس‌های درس اجرا می‌شود، ممکن است فاصله‌هایی وجود داشته باشد که یکی از دلایل آن تاثیر فرایندهای ارزشیابی در حین مدرسه رفتن و آموزش دادن است که ممکن است اهداف تحصیلی را زیرورو کند. سازمان پژوهش در کنار شورای عالی آموزش و پرورش اهداف نظام آموزشی را براساس مانیفست سند تحول بنیادین تبیین می‌کنند اما به ویژه از دوران ابتدایی به بعد اتفاقی می‌افتد که این برنامه‌ریزی قصد شده از آنچه در عمل اتفاق می‌افتد، فاصله می‌گیرد و یک علت آن همین ارزشیابی و به ویژه کنکور است. اثر کنکور به گونه‌ای است که علی‌رغم تاکید سندتحول بنیادین برای تغییر مسیر از آموزش به پرورش برنامه درسی از تربیت به آموزش تقلیل می‌یابد.»

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: «سازمان سنجش مجری سیاست‌های کلان است و به خودی خود نقشی در این موضوع ندارد. قطعا اگر هم‌افزایی و هم‌اندیشی به همراه کارشناسی تخصصی بین آموزش و پرورش و وزارت علوم وجود داشته باشد، می‌توان امیدوار بود که اتفاقات خوبی در زمینه تغییر جهت ارزشیابی‌ها رخ دهد. اگر هم نقدی در زمینه تربیت مطرح می‌شود به تنهایی متوجه معلمان نیست و آن‌ها مجری سیاست‌هایی هستند که ما تعیین می‌کنیم.»

او افزود: «برنامه درسی به معنای همه فرصت‌های آموزشی است که دانش‌آموز تجربه می‌کند و فقط محدود به کتب درسی نیست. یک برنامه درسی پنهان هم داریم و ممکن است عوامل دیگری در عدم اجرای خوب برنامه درسی دخیل باشد. تلاس ما در دو سال گذشته بر این بوده است که بتوانیم فرصت‌ها و تجارب یادگیری دانش‌آموزان را با سند تحول همسو کنیم. اجرای طرح‌هایی چون تکالیف مهارتی، داستان‌خوانی و داستان‌نویسی و بازی و یادگیری در همین زمینه بوده است. ارزشیابی کیفی توصیفی نیز با اهداف سندتحول بسیار متناسب است.»

حکیم‌زاده به عوامل تاثیرگذار بر تعلیم و تربیت در مدرسه اشاره کرد و گفت: «دانش‌آموز وارد مدرسه می‌شود اما برنامه‌هایی را در صداوسیما مشاهده و خانواده با تبلیغاتی مواجه می‌شود که می‌گوید به فرزندتان کمک کنید که در مدرسه تیزهوشان قبول شود. خانواده به دنبال مطالبه‌گری از مدرسه می‌رود و اگر جواب نگیرد به سمت موسسات بیرونی می‌رود. خانواده مقصر نیست و آن رسانه که اثر تربیتی دارد و تبلیغ می‌کند بسیار موثر است.»

یکی از عوامل موثر در تغییر جهت تربیت، رسانه است

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: «به دنبال تبرئه آموزش و پرورش نیستم، ولی یکی از عوامل موثر در تغییر جهت تربیت، همین رسانه است که مطالبات خانواده را تغییر می‌دهد. رسانه ملی برای پیش‌دبستانی هم تبلیغ می‌کند که اگر بچه‌های خود را به سمت این موسسات ببرید از کودکی نابغه بار می‌آیند. برگزاری آزمون تیزهوشان پایه هفتم نیز به چنین مسئله‌ای دامن می‌زند در حالی که در سند تحول تاکید شده است که باید به سمت آموزش و پرورش یکپارچه برویم.»

او گفت: «اگر همراهی خانواده را به عنوان یکی از ذی‌نفعان اصلی تعلیم و تربیت داشته باشیم، برنامه‌هایی که در دوره ابتدایی در دست اجرا داریم بهتر پیش می‌رود. اخیرا نامه‌ای را با رئیس مرکز ملی سمپاد تهیه کردیم که به مدارس ابلاغ می‌کنیم و بر اساس آن همه آزمون‌هایی چون چرتکه و کانگورو و غیره را که فقط روی تقویت قوای ذهنی تمرکز می‌کنند و تربیت در آن مغفول است، غیرقانونی و ممنوع اعلام می‌کنیم. اگر خانواده‌هایی تاکنون آگاهی نداشتند حتما باید این مسیر تغییر کند. اگر مدرسه‌ای این آزمون‌ها را اجرا کند کار غیرقانونی انجام می‌دهد.»

حکیم‌زاده درباره حجم و تنوع کتب درسی هم گفت: «اگر چارچوب برنامه درسی را مدنظر قرار دهیم، این امکان فراهم است که متناسب با آن در تالیف کتب تنوع داشته باشیم و بررسی کنیم که آیا اهداف را پوشش می‌دهد یا خیر. در سند تحول پیش‌بینی شده است که باید 20 درصد محتوا را در اختیار مدرسه بگذاریم. سال قبل طرح بوم اجرا شد. اما درباره چندتالیفی گامی برنداشته نشده است. چندتالیفی را قرار نیست کارشناسان سازمان پژوهش به تنهایی انجام بدهند. نیاز نیست کارشناسان سازمان را برای چندتالیفی آماده کنیم، بلکه باید این نگاه تغییر کند. باید سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با بدنه علمی و متخصص برنامه‌ریزی آموزشی ارتباط بگیرد. نمی‌شود ارتباط نظام‌مند بین جامعه متخصصان برنامه‌ریزی آموزشی نداشته باشیم. ارتباط غیرنظام‌مند یعنی افراد براساس آشنایی و رابطه شخصی وارد شوراهای برنامه‌ریزی درسی شوند. در حالی که باید این ورود نظام‌مند شود.»

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش افزود: «یکسری حوزه‌های یادگیری و یکسری مفاهیمی داریم که باید به صورت تلفیقی آموزش داده شود. در حالی که به اشتباه برای هر موضوعی یک کتاب تالیف می‌کنیم. فرصت ما محدود است. کتاب رسانه، محیط زیست و .. تالیف شده اما اینها باید از طریق همه حوزه‌های یادگیری پیگیری شوند. یا مفاهیم کتاب پژوهش و تفکر هم باید از طریق برنامه‌های درسی ادبیات و علوم و ... دنبال شود. به سمت منابع متنوع یادگیری در حال حرکت هستیم که در سند تحول هم تنوع بخشی به محیط‌های یادگیری اشاره شده مثل پژوهش‌سراها و کانون‌ها که فضاهای یادگیری بیرون مدرسه هستند.»

او ادامه داد: «در طرح تغییر جهت‌دهی تکالیف مشق شب به تکالیف مهارتی اتفاقات خوبی افتاده است. همچنین بیش از شش میلیون رکورد در داستان‌نویسی و داستان‌گویی داریم و در تکالیف مهارتی نیز نمونه‌کارهایی ارائه شده که بسیار قابل توجه است. نمایشگاه‌های استانی داشته‌ایم اما شاید به اندازه کافی این فرصت داده نمی‌شود که این دستاوردها در برنامه‌های عمومی رسانه ملی معرفی و ارائه شود.»

حکیم‌زاده در پایان پرسید که نسبت دانش‌آموز با برنامه درسی چیست؟ آیا به سراغ او رفته‌ایم که بپرسیم چقدر کتب درسی برای او مفید و کارآمد بوده است؟

سایت شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری پانا، تاریخ انتشار: 22تیر1398 ، کدخبر: 928557: www.pana.ir