قهر تسلیحاتی واشنگتن با آنکارا

کمتر از یک هفته پس از ورود اولین محموله سامانه دفاع موشکی اس 400 روسیه به خاک ترکیه، امریکا تهدید خود را عملی و این کشور را از پروژه فروش جت‌های جنگنده اف 35 اخراج کرد. اقدامی که روسیه به آن واکنش نشان داد و اعلام کرد، حاضر است جای خالی اف 35 امریکایی را هم با جت‌های جنگنده سوخو 35 روسی پر کند. اتفاقی که حکایت از انتقال شراکت تسلیحاتی آنکارا از امریکا به روسیه و همچنین تلاش دولت مسکو برای نفوذ تسلیحاتی در ناتو از طریق ترکیه دارد.

شعار سال: چهارشنبه گذشته بود که کاخ سفید و پنتاگون در واکنش به ورود محموله‌های مربوط به سامانه دفاع موشکی اس 400 روسیه به خاک ترکیه با صدور بیانیه‌ای از تعلیق عضویت ترکیه در برنامه اف 35 خبر دادند و دولت آنکارا هم با ادبیاتی تند به این اقدام واشنگتن واکنش نشان داد و آن را تصمیمی «اشتباه»، «بر پایه دلایل نامشروع» و «ناسازگار با روح اتحاد» دو کشور توصیف کرد و هشدار داد، چنین تصمیم‌هایی می‌تواند روابط دو متحد ناتو را به خطر بیندازد. در این بحبوحه سرگئی چمزوف، مدیرعامل یک شرکت تسلیحاتی دولتی روسیه هم برای پر کردن خلأ اف 35‌های امریکایی با سوخو 35 روسی اعلام آمادگی کرد و گفت: اگر دوستان ما در ترکیه مایل باشند، ما برای رایزنی جهت تحویل جنگنده‌های سوخوی ۳۵ آماده هستیم. اندکی پس از این پیشنهاد اسماعیل دمیر، رئیس صنعت دفاعی ترکیه نیز با تأکید بر اینکه وقتی یک در بسته می‎شود، درهای دیگری باز می‎شود، گفت: «در حال بررسی جایگزین‎های موجود هستیم.»

نکته قابل توجه در تنش‌های بین امریکا و ترکیه که از روز جمعه گذشته با ورود محموله‌های اس 400 به ترکیه به بالاترین حد رسیده، این است که به عقیده بسیاری از ناظران و تحلیلگران، علی رغم به حالت تعلیق درآمدن عضویت ترکیه در طرح اف 35، لحن واشنگتن در مقایسه با لحن آنکارا نرم‌تر است و این مسأله به خاطر موقعیت استراتژیک ترکیه برای ناتو و امریکا است و نه ناتو و نه امریکا اصلاً دوست ندارند اتحاد با ترکیه را از دست بدهند.

دبیر کل ناتو روز چهارشنبه در اجلاس سالانه امنیتی «مؤسسه آسپن» در ایالت کلورادو درباره اهمیت ترکیه گفت: «نقش ترکیه بسیار فراتر از پروژه‌های اف 35 یا اس 400 است.» در بیانیه روز چهارشنبه کاخ سفید هم بر این نکته تأکید شده بود که «جایگاه ترکیه برای امریکا به عنوان یک شریک قابل اعتماد و متحد ناتو به مدت بیش از شش دهه؛ حائز اهمیت است و ایالات متحده هنوز هم برای روابط استراتژیک خود با ترکیه ارزش بسیار زیادی قائل است.» در ادامه این بیانیه آمده بود: «به عنوان متحدان ناتو روابط ما چند لایه است و تنها متمرکز بر اف 35 نیست.» در عوض، ترکیه که با خرید اس 400 روسی خشم امریکا را برانگیخته در واکنش به تعلیق عضویتش از لیست فروش اف 35 لحن بسیار تندی داشت و هم وزارت خارجه و هم وزارت دفاع این کشور بشدت از اقدام امریکا انتقاد کردند و حتی اعلام کردند، در حال بررسی جایگزین‌هایی برای اف 35 هستند. این جایگزین می‌تواند جت‌های جنگنده سوخو 35 روسی باشد و اصلاً به مذاق امریکا و ناتو خوش نیاید.

بررسی این دو لحن اهمیت بسیار زیادی دارد زیرا می‌توان با کمک آن اتفاق‌های بعدی دست کم در آینده نزدیک روابط واشنگتن – آنکارا را پیش‌بینی یا ترسیم کرد. اگرچه امریکا تهدید کرده علاوه بر تعلیق عضویت ترکیه در برنامه اف 35 تحریم‌هایی را هم علیه آنکارا اعمال خواهد کرد اما برخی تحلیلگران معتقدند، این تهدید عملی نخواهد شد. به گزارش بی‌بی سی، جاناتان مارکوس، تحلیلگر مسائل دفاعی به سیاست تحریمی دولت ترامپ که از سال 2017 علیه برخی از کشورها اعمال شده نقد دارد و می‌گوید: از سال 2017 هر کشوری که از سوی امریکا تحریم شده خریدهای تسلیحاتی بزرگی از روسیه کرده است. در مورد آنکارا هم تحریم‌ها می‌تواند به روابط دوجانبه ترکیه – امریکا ضربه بزند و حتی وسیع‌تر از آن روابط ترکیه و ناتو را دستخوش آسیب کند. همین حالا هم این حس وجود دارد که ترکیه دارد فاصله‌اش با غرب را بیشتر می‌کند و به روسیه نزدیک‌تر می‌شود.

همچنین به نظر می‌رسد، ترکیه سیاست دفاعی مستقلی را برای خود ترسیم کرده و در همین راستا هم با آگاهی از اینکه خرید اس 400 می‌تواند این کشور را از اف 35 محروم کند، تمام ضرر و زیان‌های تعلیق برنامه اف 35 را به جان خرید. به موجب برنامه اف 35 قرار بود امریکا 100 فروند جنگنده اف 35 به ترکیه بدهد و دو فروند نخست از این جنگنده‌ها هم قرار بود تا پایان سال‌جاری میلادی تحویل داده شود. شرکت‌های تسلیحاتی ترکیه‌ای هم با صرف حدود 9 میلیارد دلار در حال ساخت 937 قطعه مربوط به جنگنده‌های اف 35 بودند. همچنین خلبانان ترکیه‌ای در امریکا در حال آموزش دیدن برای پرواز با اف 35 بودند که مقامات امریکا اعلام کردند، با تعلیق عضویت ترکیه در این برنامه خلبانان به ترکیه بازخواهند گشت.

مقایسه دو جنگنده امریکایی و روسی

اف 35:

نسل پنجم جنگنده‌های چندمنظوره

سال ساخت 2006

تک سرنشین و تک موتوره

برد: 2220 کیلومتر

سرعت: 1930 کیلومتر بر ساعت

شرکت تولیدکننده: لاکهید مارتین

تعداد تولید شده: 410 فروند

مورد استفاده در 8 کشور جهان

سوخو 35:

نسل چهارم جنگنده‌های چند منظوره