شعار سال:یادگاری‌نویسی‌ها از سوی افراد فرومایه بر روی یادمان‌های تاریخی در شیراز همچنان دنباله دارد و در تازه ترین این دست‌اَندازی‌ها، زخم‌های ژرفی بر پیکره مدرسه خان شیراز وارد شده است.
 
 گل بود به سبزه نیز آراسته شد. این زبانزد (ضرب المثل) درست حال و روز غم بار امروز مدرسه صفوی خان شیراز را نشان می‌دهد. چند سالی است که مدرسه تاریخی و ارزشمند خان شیراز سرتیتر خبرگزاری‌ها و روزنامه‌ها شده و دوست داران و کُنشگران میراث فرهنگی را نگران کرده است. روزی بِهسازی و مرمت‌های کارشناسی نشده و نابنیادینِ این مدرسه تاریخی، فرهنگی مورد اعتراض کُنشگران و کارشناسان میراث فرهنگی بوده است و هنگامی دیگر، ربوده شدن یا ریزش کاشی‌های بیرونی و کناری سر در ورودی آن، حاشیه‌ساز و خبرساز می‌شود.

با این همه، هنوز هم مدیریت شهری و مسئولان فرهنگی به ویژه سازمان اوقاف که مالکیت مدرسه خان را بر دوش دارد و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که سرپرستی اصلی را به دوش می کشد، نتوانسته‌اند چاره‌ای بُنیادین برای این نگین هنر و مِهرازی شیراز بیابند و همچنان مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.

اما در تازه‌ترین بازدید میدانی نگارنده، دیوارنویسی و یادگاری‌نویسی‌های گسترده‌ای با رنگ از سوی افراد نابخرد و فرومایه بر روی پایین دیواره‌های ورودی این یادمان باشکوه انجام گرفته است که زخم‌های ژرفی بر پیکره بی‌دفاع و بی‌جان مدرسه 400 ساله تاریخی ارزشمند شیراز وارد شده و آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را برجا گذاشته است.

همچنین این دست‌اَندازی‌ها چهره بسیار زشت و زننده‌ای را به نمایش گذاشته و هویت و شان یادمان ملی را خدشه‌دار کرده است که با دیدن چنین صحنه‌هایی دل هر دوست دار تاریخ و میراث ایرانی به درد می‌آید.

سخن در خُور نگرش این است که هنگامی که با نگهبان این مدرسه تاریخی گفت‌وگو می کنیم، این چالش را از سر خود دور کرده و مسئولیت را به گردن نهاد دیگری می‌اندازد و به سخنی روشن‌تر « توپ را به زمین وزارت میراث فرهنگی می‌اندازد»! و در پاسخ می‌گوید: ما هیچ خویشکاری‌ای (وظیفه‌ای) در برابر یادگاری‌نویسی‌ها نداریم!؟ بله، شاید هم درست گفته باشد. زیرا تا هنگامی که بدون آموزش و پالایش فرهنگ افراد را بر سرکارهای فرهنگی می‌گماریم و فله‌ای یادمان‌های تاریخی و فرهنگی را واگذار می کنیم، نباید چشم داشتی جز این داشته باشیم. و در پایان این نشانه‌های هویتی و کیستی و چیستی و شناسنامه بالنده مردمانی با فرهنگ است که خدشه‌دار شده و آسیب می ‌یند و در فرجام از چهره تاریخ پاک شده و از صحنه روزگار حذف می‌شود.

کم نبوده است یادمان‌های تاریخی ارزشمندی که در یک سده گذشته به ویژه با پیشرفت تکنولوژی و صنعتی شدن شهرها و شهرستان‌ها و به بهانه‌های شگفت‌اَنگیز و زیادی خواهی برخی از نهادها و افراد در یکی و دو دهه گذشته برای همیشه از چهره تاریخ زدوده شده است. دوست‌داران و کُنشگران و دلسوزان میراث فرهنگی نیز، تنها به آه و افسوسی بَسنده کرده و «دوباره روز از نو و روزی از نو»!

با این همه، نگارنده این دست‌اندازی‌ها را به گوش کارشناسان وزارت میراث فرهنگی رسانیده و خواستار رسیدگی و توجه بیشتر آن‌ها به یادمان‌های تاریخی و ملی شده است. بی‌گمان پاسداری و نگهبانی از یادمان‌های تاریخی و فرهنگی خویشکاری همه نهادها، سازمان‌ها، اُرگان‌های دولتی و غیردولتی و مهمتر از همه، خود مردم است و وزارت میراث فرهنگی به تنهایی توان چنین کاری را نداشته و ندارد و تا هنگامی که پاسداری و نگهداری از یادمان‌های تاریخی خواست و مطالبه مردم نباشد، نمی‌توان کاری از پیش برد و وضعیت به همین گونه خواهد بود. هر چند، نقش اساسی و بُنیادین بر دوش نهادهای فرهنگی و دولتی و نظارتی خواهد بود.

مدرسه خان شیراز

مدرسه خان شیراز در خیابان لطفعلی خان زند، پس از سه راه احمدی کنونی در سمت چپ جای گرفته است. این مدرسه به وسیلۀ الله وردی خان، فرمانروای پارس (فارس) ساخته شده و از سوی فرزندش امام قلی خان در سال 1024 مَهی (قمری) در زمان فرمانروایی شاه عباس صفوی به پایان رسیده است.

فضا مدرسه دارای زیربنایی برابر با 7686 مترمربع است و مساحت سراسر فضا برابر با 5003 مترمربع است. صحن مدرسه دارای 51 متر درازا و 45 متر پهنا است. سر درِ مدرسه دارای تاقی ضربی است و پوشیده از کاشی‌های رنگی است که با نگاره‌های (تصاویر) گل و ترنج آراسته شده است و در زیر سقف تاق نیز با کاشی‌های معرق رنگین آرایش شده است.

بدنه، پیشانی، جرزها و بخشی از دیوارهای دو سوی تاق پوشیده از کاشی‌های رنگینی است که دارای طرح‌های گل و بوته و اسلیمی ناهَمسانی (متفاوتی) است. بر روی این کاشی‌ها و در میان ترنج‌ها، طرح‌های گوناگونی از نگاره‌های پرندگان، گل‌ها، درختان و خط‌های اسلیمی بر روی زمینه‌های گوناگون وجود دارد.

در بالا پیشانی سردر و در کمرکش زیر تاق دو نبشته (کتیبه) وجود دارد که بر روی آن آیه‌های قرآنی به دبیره (خط) ثلث و با قلمی درشت نوشته شده است. در کاشی‌کاری‌های سردر مدرسه خان ، آیه‌های قرآنی به گونه‌ای نگاشته شده که تمام آغاز و واپسین وات‌های (حرف ها) « لام، الف، لام» ها به هم پیوسته است.

این مدرسه، روزگاری جایگاه زندگی و درس ملاصدرای شیرازی، دانشمند بزرگ سده یازدهم بوده است و همین ارزش آن را دوچندان کرده است. هم اینک این مدرسه زیر نظر آیت‌الله ملک حسینی به حوزه علمیه تبدیل شده است.

مدرسه خان شیراز با شمارۀ 75 و در تاریخ 15 دی ماه 1310 خورشیدی به ثبت ملی رسیده است و یکی از ارزشمندترین و بی‌همتاترین یادمان‌های تاریخی، فرهنگی شهرستان شیراز به شمار می‌آید.

نگاره‌های زیر را که به تازگی با گوشی همراه گرفته شده و کمی کیفیت آن‌ها پایین است، ببینید:

سر در ورودی مدرسه صفوی خان شیراز، نگین هنر و معماری ایرانی

زخم یادگاری نویسی بر پیکره مدرسه 400 ساله شیراز

دست‌اندازی افراد فرومایه به هویت و شناسنامه مردم، آسیب‌های برگشت‌ناپذیری را وارد می‌آورد

شعار سال،با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری تحلیلی اسکان،تاریخ انتشار:19آبان1398،کدخبر:۲۳۷۳۶،eskannews.com