شعارسال:  روح‌الله مدبر،کارشناس مسائل روسیه طی یادداشتی  نوشت: مهم‌ترین اشتباه میخائیل گورباچف رهبر شوروی، اعتماد به آمریکا بود. او در خاطراتش گفته اگر به آن دوران بازگردد، این اشتباهات را تکرار نمی‌کند. جمله معروفی از او باقی مانده که می‌گوید: «حرف و عمل غربی‌ها با هم تناقض دارد.» گورباچف اشتباهات دیگری هم داشت که برخی از آنها را ما هم تکرار کردیم. گورباچف پیمان‌ها و توافقاتی با غربی‌ها امضا ‌کرد که ضمانت اجرای آنها مشخص نبود. مثل توافق هسته‌ای ما که ضمانت اجرای آن هنوز مشخص نیست و آمریکا به‌راحتی توانست از آن خارج شود. در این توافق مشخص نشد که اگر آنها از برجام خارج شوند، چه ابزاری برای احقاق حقوق ما وجود دارد؟

در پیمان منع گسترش سلاح‌های میان‌برد هسته‌ای که در دوره گورباچف به امضا رسید، روس‌ها به تعهداتشان دقیقا عمل کردند، اما هیچ سندی وجود ندارد که مشخص کند آمریکایی‌ها به تعهداتشان عمل کردند یا خیر؟ در پیمان موشک‌های ضد بالستیک که یکی از اشتباه‌های استراتژیک گورباچف بود، وضع همین‌گونه است.ورود گورباچف به رقابت تسلیحاتی ابتکار دفاع استراتژیک ریگان هم اشتباه بود. اگر گورباچف در آن موقع تمرکزش را روی تولیدات داخلی و بازار داخلی می‌گذاشت و آن را تا 15 درصد افزایش می‌داد، می‌توانست با بحرانی که آمریکایی‌ها برایش به وجود آوردند، مقابله کند. طنز تلخ آنجاست که گورباچف منتظر گشایش بحران از طریق آمریکا به‌خاطر تعهدات و پیمان‌هایی که بسته بودند، بود.

شوروی به همین خاطر بخشی از تسلیحات را امحا و آزمایش‌هایش را کاهش داده بود. آمریکایی‌ها علاوه‌بر اینکه کمک مالی نکردند، این کمک‌های مالی را به کمک غذایی کاهش دادند و درنهایت همین کمک‌ها هم نرسید.اما مهم‌تر از پیمان‌ها و توافقات نظامی، گورباچف در مسائل فرهنگی شوروی هم عرصه را واگذار کرد. او فضای فرهنگی را به‌یک‌باره باز کرد تا صف طولانی جوانان شوروی برای شرکت در کنسرت‌های راک و... در مسکو شکل بگیرد؛ جوانان لباس‌هایی به سبک آمریکایی‌ها بپوشند و الگو و قهرمانان‌شان آمریکایی‌ها شوند. گورباچف حتی اجازه داد فروشگاه‌های غذایی زنجیره‌ای آمریکا مثل مک‌دونالد در شوروی افتتاح شود. مک‌دونالد افتتاح شد و آن عکس معروف که صف بسیار طولانی مردم برای خرید یک ساندویچ ایستاده‌اند، جهانی شد.

آن زمان روزنامه‌های آمریکایی نوشتند که «نوشابه کوکا کولا و همبرگر مک دونالد آمریکایی هیمنه داس و چکش شوروی را شکست.» گورباچف یک‌طرفه به غرب اعتماد کرد و به آنها فضا داد که در شوروی حضور پیدا کنند، ولی فضایی نگرفت که شوروی در آمریکا حضور پیدا کند. علاوه‌بر این روی گورباچف، فشار تبلیغاتی و دائم قلم به دستان غربی موثر بود، آنها دائم در ذهن گورباچف می‌آورند که حکومتت در حال فروپاشی است و راه جلوگیری از آن این است که امتیاز بیشتری بدهی. گورباچف در اواخر واقعا اختیارش را از دست داده بود و فضا و اختیارات بیشتری به طرف غربی داد. این بسیار شبیه به اقداماتی است که برخی قلم به دستان و غرب‌گراهای داخل ایران در دوره برجام انجام دادند. اینها حتی بعد از خروج آمریکا از برجام، باز هم در انتظار نشستند و هنوز منتظر فرجی از برجام هستند چراکه فکر می‌کنند تمام راه‌ها از غرب می‌گذرد.

شعارسال، با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از روزنامه فرهیختگان، تاریخ انتشار: 13آذر1398 ، کدخبر: 34693: farhikhtegandaily.com