شعار سال: سیدمحمد بهشتی در نشست نمایشگاه عکس‌های محمدرضا جوادی با عنوان «آهنگ آفتاب» (کویر ایران، کانون تمدن) که هفتم شهریورماه در موزه هنرهای معاصر تهران برگزار شد، اظهار کرد: کهن‌ترین متنی که امروز درباره ایران در دسترس است، از دوره اردشیر بابکان، موسس سلسله ساسانی باقی مانده و از آن زمان تا پایان نیمه اول قاجار، تمام متونی که درباره‌ی ایران نوشته شده، از ایران به‌عنوان بهترین سرزمین جهان یاد شده و آن را این‌گونه معرفی کرده‌اند. شاید این را به حساب «از خود متشکر بودن» ایرانی‌ها بگذاریم، اما این‌طور نیست.

او ادامه داد: یکی از مکان‌هایی که خیلی غصه می‌خوریم که وجود دارد، همین کویر مرکزی و لوت است؛ در طول ۵۰ - ۶۰ سال گذشته، چند بار حمله شد که آب خزر و خلیج فارس را بیاوریم و از شر این نکبت خلاص شویم. این در شرایطی است که کویر لوت و مرکزی مهم‌ترین عامل یکپارچگی سرزمین ما در طول تاریخ بوده است.

وی توضیح داد: کویر، صندوق‌خانه و کهن‌دژ ما است. اگر ما امروز سرزمین خود را غلط می‌شماریم، یعنی این‌که اهل سرزمین‌مان نیستیم. اهل نبودن در سرزمینی مثل ایران باعث خسارت می‌شود. شاید مهم‌ترین چیزی که باید برای سعادت اتفاق بیفتد، این است که دوباره اهل سرزمین‌مان شویم. این اهل نبودن حاصل نسیان است. ما فراموش کرده‌ایم. اکنون کسانی در این راه قدم برمی‌دارند که دوباره این اهلیت را به یاد ما بیاورند و به ما بگویند که چه کسی هستیم و کجا زندگی می‌کنیم که باید دست‌شان را بوسید.

بهشتی درباره‌ی ویژگی‌های عکس‌های جوادی از کویر، اظهار کرد: انس و الفتی که جوادی با کویر برقرار کرده، به او اجازه داده، کویر حجاب خود را از جلوی چشمان عکاس بردارد و چهره واقعی‌اش را آشکار کند. او در عالم عکاسی شاعری کرده، نه شعری که فقط موزون است، بلکه او غزل کویر را سروده و این کار بسیار مهمی است. این نمایشگاه برای کسانی که اهل کشف کردن هستند، فرصتی است تا جوادی را به‌عنوان یک گوهر کشف کنند، چون او خیلی چیزها را در چنته دارد.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اضافه کرد: دل‌های ما باید با مشخصات سرزمین‌مان همراه شود. کویر به ما آموخته که مهم‌ترین ثروت‌مان تشنگی است و سنگ بنای همه تمدنی که در طول هزاران سال ساخته‌ایم، همین تشنگی است. این تشنگی در ما خلاقیت ایجاد کرده تا به معماری‌ ایرانی، با آن گذشته‌اش برسیم، به آسمان بیشتر نگاه کنیم و این ادبیات را پدید بیاوریم و فناوری قنات داشته باشیم. درست است که کشور ما کوهستانی است، اما سرچشمه فرهنگ سرزمین‌مان بیابان و کویر است.

*کویر یک کانسپت ملی است

در بخش دیگری از این نشست، مجید ملانوروزی - مدیرکل دفتر هنرهای تجسمی و رییس موزه هنرهای معاصر - درباره‌ی برپایی نمایشگاه عکس‌های جوادی، گفت: نمایشگاه آثار محمدرضا جوادی را دو سال پیش و با موضوع گسترده‌تری پیش‌بینی کرده بودیم، اما به‌دلیل اتفاقاتی که در یک‌ماه گذشته افتاد و همچنین ثبت کویر لوت، تصمیم گرفتیم بخش خاک و کویر هنرمند را به‌عنوان یک کانسپت جداگانه به نمایش بگذاریم. هر کدام از موضوعات انتخاب‌شده توسط این هنرمند یک کانسپت جداگانه هستند.

او افزود: تمدن ایران، یک تمدن بیابانی است و به‌خاطر نقشی که کویر و بیابان در ساخت شهرها، پردیس‌ها، قلعه‌ها، آبرسانی و ... ایفا کرده است، آن را انتخاب کردیم. کویر یک کانسپت ملی است و هنرمندان بسیار از روزگار گذشته با این موضوع کار کرده‌اند. به همین دلیل، بخشی از آثار گنجینه موزه را نیز همزمان با نمایشگاه عکس‌های محمدرضا جوادی و با مدیریت هنری رضا نامی به‌نمایش خواهیم گذاشت.

ملانوروزی همچنین اضافه کرد: ما در دوره‌ای، بی‌ینال عکاسی را در موزه برگزار کردیم و من حالا خیلی پشیمانم، چون در شأن موزه نبود. نمایشگاه جوادی می‌تواند یکی از نمایشگاه‌های موفق موزه باشد. متأسفانه ما فقط ۱۰ درصد گنجینه را می‌توانیم نمایش دهیم و به‌خاطر نداشتن گالری‌های بزرگ در کشور، موزه این ضعف را به دوش کشیده است. آثار جوادی با نگاهی فرهنگی خلق شده و تا به حال یک اثرش را نفروخته است.

*این عکس‌ها را از یاد نخواهید برد

اکبر عالمی - پژوهشگر و مدرس دانشگاه - دیگر سخنران این نشست نیز گفت: به همه توصیه می‌کنم این نمایشگاه را از دست ندهند. نمایشگاه‌های گوناگونی تا کنون برپا شده، اما آنچه در این نمایشگاه ارائه می‌شود، در ذهن شما حک خواهد شد. کسانی که به دیدن این نمایشگاه بیایند، احساس غرور خواهند کرد و به سرزمین مادری‌شان بیشتر می‌اندیشند. آن‌ها غبطه خواهند خورد که چرا سفر نکرده و کویر مرکزی ایران را از نزدیک لمس نکرده‌اند. این عکس‌ها چیز عجیبی هستند مثل یک تابلوی نقاشی و حتی فراتر از آن.

او افزود: این پدیده بدون سابقه اتفاق نیفتاده است. این عکس‌ها حاصل عمر یک هنرمند هستند. هنرمند در لحظه‌ای مستانه، اثری را خلق می‌کند که در گذشته‌اش ریشه دارد. کارهایی را در این نمایشگاه روی دیوار خواهید دید که هرگز آن‌ها را از یاد نخواهید برد.

*۳۰۰ سال است از تاریخ حذف شده‌ایم

محمدرضا اصلانی - پژوهشگر و کارگردان سینما - نیز با بیان این‌که کویری که جوادی در عکس‌هایش به تصویر کشیده، فقط یک کویر نیست، توضیح داد: کویر فقط یک بیابان، خاک و شن‌زار نیست. یک نماد است. به جامعه ما یاد داده چطور خودش را کشف کند و با امکانات خودش جهان را بسازد. کویر در ایران نماد دریاست، دریایی که اکنون تمام ذراتش به شن تبدیل شده است. به انسان ایرانی یاد داده به جای جنگیدن با طبیعت، طبیعت را بسازد. جویندگی ماست که توانستیم از کویر، قنات را به‌دست آوریم و بفهمیم چگونه می‌توان آب را متولد کرد. کویرهای جوادی کویرهایی خلق‌شده هستند، نه عکاسی‌شده و مستند. آن‌ها روایتی از خلق کردن هستند. با آن‌ها به یاد می‌آوریم آن چیزهایی را که فراموش کرده‌ایم.

او ادامه داد: در کشور ما خیلی چیزهای مزخرفی وجود دارد و شبه‌هنر، شبه‌عکاسی و... جهان ایرانی را فرا گرفته و آن را زشت کرده است. به این نظر است که ۳۰۰ سال است از تاریخ حذف شده‌ایم.

*عکس‌های کویر جنبه گردشگری ایران را تقویت می‌کند

رضا نامی - هنرمند و دبیر هنری نمایشگاه - نیز در این نشست گفت: جوادی در این دوره از کارهایش به معنای واقعی، کویر را شناسانده است. تا این لحظه، هنرمندان زیادی از کویر اثر خلق کرده‌اند، اما جوادی از لطافت و آرامش کویر گفته است. او سیاهی‌ها را طوری ارائه کرده که به یک اثر هنری فاخر تبدیل شود. دیدنی‌ کردن نادیدنی‌ها عصاره اصلی هنر و هنرمند است و جوادی این رسالت را به خوبی به انجام رسانده است.

او همچنین اظهار کرد: متأسفانه بیشتر قدما به این موضوع پرداخته‌اند و جوانان، کمتر به کویر در آثارشان توجه کرده‌اند. این نمایشگاه برای غرب و اروپا می‌تواند بسیار جالب و خوشایند باشد. یادم هست گفتند ما به دو چیز شما غبطه می‌خوریم؛ چاه نفت و کویر. خیلی خوب است که این نمایشگاه به اروپا برود و جنبه گردشگری ایران را تقویت کند.

نامی ادامه داد: هنوز تعداد قطعی آثار نمایشگاه مشخص نیست، اما حدود ۷۰ عکس از آثار جوادی و آثاری از هنرمندانی مانند مارکو گریگوریان، شباهنگی، سهراب سپهری، دریابیگی، نامی و محمدابراهیم جعفری به‌نمایش گذاشته می‌شود.

محمدرضا جوادی - عکاس - نیز در این نشست گفت: پروژه کویر، جوان‌ترین پروژه ماست که در آن، آثاری از ۱۳۶۳ تا ۱۳۹۲ وجود دارد. در میان آن‌ها اثری است که سال‌هاست فرصت چاپ شدن نداشته است. چهار دهه است که درباره فرهنگ ایران حدود ۱۰۰ نفر ۴۰ - ۵۰ پروژه را در دست دارند که این نمایشگاه ویترین کوچکی از آن است.

او افزود: من در آمریکا معماری خواندم و یک روز که در کتابخانه آثار ایران‌شناسان را بررسی می‌کردم، نیت کردم تمام وقتم را وقف شناخت ایران کنم. این نمایشگاه بخشی کوچک و ویترینی تصویری از یک پروژه‌ بزرگ است.

نمایشگاه «آهنگ آفتاب» (کویر ایران، کانون تمدن) نهم شهریورماه ساعت ۱۷ در موزه هنرهای معاصر به نشانی خیابان کارگر شمالی، بوستان لاله افتتاح می‌شود و تا ۲۱ آبان‌ماه میزبان علاقه‌مندان خواهد بود

با اندكي تلخيص و اضافات برگرفته از خبرگزاري ايسنا، تاریخ انتشار: 7 شهریور 1395، کد مطلب: 95060104530:www. isna.ir