سه‌شنبه ۱۱ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 April 30 
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران گفت: «اینکه برخی افراد در فضاهای مجازی در صدد القای این دیدگاه هستند که بیماری کرونا مختص سالمندان است و آنها را درگیر خود می‌کند از مصادیق بارز سالمند آزاری بوده و از سوی موسسات علمی و تحقیقاتی معتبر دنیا به شدت رد شده است.»
شعار سال: احمد دلبری در تشریح وضعیت سالمندان در شرایط بحران کرونا به خبرنگار سپید گفت: «با توجه به شیوع بیماری کرونا در ایران و جهان سالمندان بعنوان یکی از گروه‌های در معرض خطر و آسیب‌پذیر، نیاز به مراقبت‌های خاص دارند، اما اینکه گفته شود این قشر به خودی خود عامل ابتلا به کرونا هستند اشتباه است.»
وی افزود: «با توجه به اینکه در این سن افراد دارای بیماری‌های زمنیه‌ای هستند شانس ابتلا شدن آنها بالاست، ولی اینگونه نیست که بگوییم هر کسی که سالمند باشد مبتلا به این بیماری می‌شود.» دلبری ادامه داد: «در حال حاضر میانگین سن ابتلا به بیماری کرونا در کشور 53 سال است و نمی‌توان گفت که این بیماری مختص سالمندان است زیرا طیف سنی مبتلایان از کودک و نوزاد شروع شده و حتی افرادی بالای 90 سال را هم درگیر خود کرده است. پس این باور که فقط افراد سالمند مبتلا به کرونا می‌شوند باور غلطی است.» دلبری تصریح کرد: «اینکه برخی افراد در فضاهای مجازی در صدد القای این دیدگاه هستند که بیماری کرونا مختص سالمندان است و آنها را درگیر خود می‌کند از مصادیق بارز سالمندآزاری بوده و از سوی موسسات علمی و تحقیقاتی معتبر دنیا به شدت رد شده است.»
رئیس انجمن علمی سالمند شناسی و طب سالمندان ایران با شاره به رفتارهای نادرست با سالمندان در این ایام گفت: «این رفتارهای نادرست بیشتر در رسانه‌ها و فضاهای مجازی اتفاق افتاده است. ولی نکته‌ای که بسیار مهم است و نباید فراموش شود این است که به دلیل ابتلای درصد بالایی از سالمندان به بیماری‌های مزمن این افراد نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی ویژه در این مدت دارند، اما در این مدت به دلیل تعطیلی بخش زیادی از مطب‌های پزشکی و درمانگاه‌های کوچک این افراد برای تجدید داروها و یا مراجعه به پزشک نیازمند خدمات درمانی بودند و این خدمات در دسترس آنها نبود که این موضوع موجب بروز اضطراب و استرس برای سالمندان شده است. از سوی دیگر این افراد به دلیل ترسی که از ابتلا به بیماری کرونا دارند نمی‌توانند به مراکز درمانی مراجعه کنند و زمانی که با خطوط اورژانس تماس می‌گیرند آنها را از مراجعه به بیمارستان می‌ترسانند.
این متخصص سالمندی ادامه داد: «البته این موضوع از لحاظ علمی رد نمی‌شود ولی باید گفت که این افراد شرایط بسیار بدی را از لحاظ روحی تجربه می‌کنند زیرا ما از یک سو به آنها می‌گوییم که به مراکز درمانی مراجعه نکنند و از سوی دیگر اجازه نمی‌دهیم در اجتماع نیز حاضر شوند و همین موارد موجبات سردرگمی سالمندان را فراهم آورده است.»
بیش‌از یک میلیون سالمند تنها زندگی می‌کنند
دلبری در ادامه با بیان اینکه امروز 30 درصد سالمندان ما همسران خود را از دست داده اند و این عدد در خانم‌ها 49 درصد است، افزود: «در حال حاضر نزدیک به 1 میلیون 200 هزار نفر از سالمندان تنها زندگی می‌کنند و نیز 20 تا 25 درصد سالمندان ما درجاتی از اضطراب و افسردگی را دارند، تنهایی و انزوای ناشی از بحران نیز برای آنها بسیار آزاردهنده است و می‌توان گفت که در معرض آسیب هستند و مشکلات جدی دارند.» وی اضافه کرد: «البته اضطراب و استرس شاید در مقیاس‌های کمتر و برای سنین پایین‌تر مفید هم باشد، اما اگر میزان آن بیشتر شود و مزمن شود می‌تواند عامل بیماری‌های جسمی نیز شود. همچنین فراموش نکنیم که علایم اضطراب و استرس می‌تواند در پاره‌ای موارد همچون علایم کرونا باشد. مثلا می‌بینیم که استرس زیاد موجب افزایش فشارخون و تپش قلب، اختلالات تنفسی، مشکلاتی از قبیل کمبود اشتها و سوءتغذیه، تکرر ادرار، اختلالات خواب، کاهش تمرکز و اعتما به نفس، بیقراری و پرخاشگری در سالمندان نیز شود که برخی از این علام را در بیماری کرونا هم می‌توان دید. ازاین‌رو اضطراب و استرس اضافی که در نتیجه اعلام رسانه‌ها در خصوص ابتلای سالمندان به کرونا به این افراد وارد می‌شود موجب شده که افراد نیاز بیشتری به خدمات درملانی داشته باشند؛ بنابراین در حال حاضر بسیاری سالمندان که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند علایم استرس دارند و مبتلا به کرونا نیستند منتها فضای روانی موجود در جامعه سبب می‌شود که سالمندان نیاز بیشتری به خدمات پیدا کنند.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران گفت: «توصیه ما این است که حدالامکان به دیدن سالمندان نرویم ولی نکته مهمی که وجود دارد این است که باید نیاز سالمندان را تامین کنیم. امروز بسیاری از سالمندان ما استرس دارند و شنیده‌اند که بیرون نباید بیایند و آنها هم کاملا رعایت می‌کنند به گونه‌ای که می بینیم از 8 میلیون سالمند کشور تنها تعداد محدودی در انظار عمومی حاضر می‌شوند و میزان مراعات کردن آنها بسیار بهتر از جوانان و میانسالان ست، اما نباید فراموش کنیم که این جمیت 8 میلیونی نیازهای بهداشتی و درمانی دارند که باید چاره‌ای برای آن اندیشیده شود. برای مثال این افراد نیازمند دارو هستند که باید فکری به حال آن شود، همچنین از نظر تامین مایحتاج روزمره مانند مواد غذایی نیز باید برای آنها چاره‌ای اندیشیده شود زیرا این افراد در معرض سوءتغذیه هستند و باید حواسمان به سلامت روان آنها هم باشد.»
وی افزود: «باید به سالمندان گفت که ترس بیش از حد از بیماری نداشته باشند؛ زیرا آنها کسانی هستند که بیماری‌های سخت‌تر و واگیرتری مانند وبا و حسبه را در گذشته پشت سر گذاشته‌اند و باید اینها را به آنان یادآوری کرد؛ بنابراین تنها راه رهایی و نجات از کرونا رعایت نکات بهداشتی است و اگر مدتی قرنطینه خودخواسته خانگی را رعایت کنیم از این بیماری رها خواهیم شد، منتها یادمان نرود که سالمندان در طول سال منتظر دید و بازدید عید می‌مانند و امروز مدت‌هاست که در خانه هستند و ممکن است به تدریج خسته شوند و ممکن است تاب‌آوری لازم را نداشته باشند و باید فکری برای آنها کرد.»
دلبری در ادامه به مشکلات خلقی سالمندان اشاره کرد و افزود: «سالمندان به نوعی زودرنج هستند و باید زوایای بیماری را برای آنها تشریح کنیم. همچنین نباید فراموش کنیم که با سالمندان با زبان دستور سخن نگوییم و بهتر است ابعاد بیماری برای آنها بازگو شود و به آنان گفته شود که اگر ما به دیدن شما نمی‌آییم به این دلیل نیست که شما بیمار هستید بلکه به این علت است که آنها نمی‌خواهیم که آنها مبتلا به بیماری شوند زیرا ممکن است میانسالان ناقلین بیماری به صورت خفیف باشند و اگر به دیدن بزرگ‌ترها بروند احتمال دارد که بیماری را به آنها منتقل کنند و سالمندان به دلیل اینکه آسیب‌پذیرتر هستند در معرض خطر بیشتری خواهند بود.»
وی ادامه داد: «همچنین می‌توان از آنها نظر خواست و به آنها گفت که به چه طریقی در این ایام با آنها در ارتباط باشیم. برای مثال بگوییم که آیا مایحتاج روزمره شما را خریده و از درب منزل به تحویل دهیم یا نه، یا اینکه روزانه چندین نوبت با آنها تماس بگیریم و یا اینکه امروز به دلیل برخورداری بیش از نیمی از سالمندان از تلفن همراه‌های هوشمند می‌توان به آنها پیشنهاد تماس تصویری داد.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران در پاسخ به این سوال که اطلاعی از تعداد مبتلایان سامند به کرونا دارید یا نه، گفت: «متاسفانه اطلاعی از آمار مبتلایان نداریم ولی با توجه به اینکه افرادی که در سراهای سالمندان زندگی می‌کنند در مقایسه با افرادی که در اجتماعات خانوادگی هستند، بسیار آسیب‌پذیرترند، انتظار می‌رود که احتمال ابتلا در این مراکز بیشتر باشد. ضمن اینکه اغلب افرادی که در سراهای سالمندان هستند بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قبلی و عروقی، دیابت و بیماری‌های ضعف سیستم ایمنی بدنی دارند، احتمال بالایی برای ابتلا آنها وجود دارد.»
8 میلیون ایرانی سالمند هستند
دلبری در پاسخ به این سوال که آینده جامعه ایران از نظر حرکت به سمت سالمندی چگونه خواهد بود؟ اظهار داشت: «امروز در کشور ما 8 میلیون سالمند زندگی می‌کنند ولی با توجه به اعتقادات دینی و ملی که داریم چالش اساسی در این خصوص نخواهیم داشت.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر سالمندان ما به‌صورت میانگین دارای 5 فرزند هستند و این فرزندان از سالمندان مراقبت می‌کنند ولی آنچه امروز ما را نگران می‌کند تعدا بالای زاد و ولد دهه 60 در کشور است. بر اساس آمار سال 1395 جمعیت سامندان کشور معادل 9.3 درصد کل جمعیت کشور است که این عدد در سال 1430 به رقم 33 درصد خواهد رسید. در جهان هم تعداد سالمندان با شتاب درحال افزایش است. برای مثال براساس تحقیقاتی که در سال 1395 در جهان اتفاق اقتاد 12.3 درصد جمعیت دنیا را سالمندان تشکیل می‌دادند و این رقم در سال 1430 به 21 درصد خواهد رسید. حال اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین ایران و جهان داشته باشیم می‌بینیم که جمعیت سالمند جهان در سال 1430 نسبت به سال 1395 کمتر از دو برابر خواهد شد ولی این آمار در کشور ما بیش از سه برابر خواهد شد؛ بد نیست این را هم بگوییم که بیش از 70 سال است که در دنیا در حوزه سالمندی کار تخصصی انجام می‌شود ولی هنوز در کشور ما جدیتی در این خصوص وجود ندارد.»
این متخصص سالمندی افزود: «حال اگر به بیش‌زایی دهه 60 برگردیم می‌بینیم که به واسطه این اتفاق مدارس چند شیفته درست شد و زمانی که این گروه سنی به مدارج بالاتر آمدند، انواع دانشگاه‌ها از دانشگاه‌های سراسری گرفته تا آزاد و پیام نور و غیرانتفاعی، برای آنها تاسیس شد و زمانی که برای اشتغال آنها برنامه‌ریزی می‌شد بنگاه‌های زودبازده برای آنها درست شد و برای مسکن آنها هم طرحی با عنوان مسکن مهر راه‌اندازی شد و برای آنها حتی سازمانی با عنوان سازمان ملی جوانان هم تشکیل گردید. حال باید این سوال را از مدیران پرسید که چقدر توانسته‌اند در حل مشکلات متولدین این دهه موفق باشند. مگر غیر از این است که بخش زیادی از آسیب‌های جامعه امروزی ناشی از ناکارآمدی مدیرتی جمعیت این دهه بود. برای مثال شما آسیب هایی مانند اعتیاد، طلاق و حاشیه‌نشینی را ببینید.»
دلبری اضافه کرد: «حال تصور کنید که اگر متولیدن این دهه به سن سالمندی برسند نیازهایشان چه خواهد بود و آیا چاره‌ای برای آنها اندیشیده شده است، یا اینکه مانند اوایل انقلاب باید نیروهای مراقب و متخصص سالمند از هند و بنگلادش برای این منظور وارد کشور کنیم.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران افزود: «یک از نیازهای جدی حال حاضر جامعه ما وجود افرادی برای مراقبت از سالمندان است. امروز اگر شما بخواهید برای یک سالمند مراقبت پیدا کنید سخت‌تر از این است که بخواهید یک فوق تخصص رشته‌ای خاص را پیدا کنید.» وی اضافه کرد: «بنده نمی‌خواهم جامعه را بترسانم ولی می‌خواهم توجه مسئولین را به این موضوع جلب کنم که سالمندی ازجمله اتفاقاتی نیست که امکان وقوع و یا عدم وقوع آن محتمل باشد بلکه اتفاقی است که در آینده نزدیک خواهد افتاد و حتمی است.»
وی با اشاره به افزایش سن امید به زندگی در کشور گفت: «در طول چهار دهه بعد از انقلاب 20 سال به سال‌های امید به زندگی ایرانیان افزوده شده است و امروز سن امید به زندگی در مردان 74 سال و در زنان 76 سال است، اما شما می‌بینید که سن بازنشستگی در کشور ما 54 سال است و از این سن تا سن امید به زندگی بیش از 20 سال است و می‌توان گفت که یک سوم عمر افراد در سن بازنشستگی طی می‌شود. ولی باید پرسید که دولت چه برنامه‌ای برای این افراد دارد.»
دلبری ادامه داد: «این افراد در دنیا به مراکز روزانه یا همان کلوپ‌ها می‌روند که مانند مهدهای کودک است؛ بنابراین در کشور باید به همان تعداد که مهدکودک داریم محل‌های روزانه برای نگهداری سالمندان راه‌اندازی شود زیرا در حال حضار تعداد کودکان ما با تعداد سالمندان برابری می‌کند؛ تا از این طریق به «سالمندی‌سالم» که هدف نهایی طرح‌های توسعه‌ای است، برسیم.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی اظهار داشت: «البته بنده نمی‌خواهم فعالیت‌های سازمان بهزیستی را نفی کنم ولی اقدامات انجام شده تناسبی با نیازها ندارد، پس باید پرسید که آیا ما امروز بخش‌های سالمندی در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی داریم؟ آیا طب سالمندی که رشته پایه این حوزه است، پذیرش دارد؟»
دلبری گفت: «رشته طب سالمندی بیش از 70 سال است که در دانشگاه‌های معتبر دنیا تدریس می‌شود و متخصصین این حوزه تربیت می‌شوند. در حالی که در ایران برای تربیت متخصص طب سالمندی تنها دو دوره آن هم در سال 90 پذیرش شد ولی متاسفانه با فشار انجمنهای علمی پزشکی و صنفی حذف گردید. البته وزیر بهداشت این قول را داده که مجدد پذیرش دانشجو داشته باشیم ولی هنوز اتفاقی نیفتاده است و این یکی از آسیب‌های جدی است که به کشور ما وارد شده است.»
تنها 20 متخصص طب سالمندی در کشور وجود دارد
این متخصص سالمندی ادامه داد: «در مطالعه‌ای که چند سال قبل در کشور ما انجام شد این نتیجه حاصل شد که امروز کشور ما با تعداد سالمندانی که دارد و در مقایسه با استاندارد کشورهای توسعه یافته، به 2 هزارو 31 نفر متخصص طب سالمندی نیاز داریم و باید فکر عاجلی برای آن بشود. در حالی که در کشوری مانند سوئد که 2 میلیون سالمند دارد 800 متخصص طب سالمندی وجود دارد، اما در ایرن با 8 میلیون سالمند تنها 20 نفر متخصص طب سالمندی وجود دارد. پس فراموش نکنیم که چالش سالمندی مانند اتفاقاتی مثل سیل و زلزله نیست که احتمال وقوع آنها کم باشد، بلکه این اتفاق حتمی است.»
وی در ادامه گفت: «در دوره اول وزارت آقای دکتر فرهادی که تقریبا مربوط به سال 77 می‌شود، طرحی برای تاسیس کلینیک‌های سالمندی تصویب شد ولی متاسفانه دو سال قبل این طرح حذف گردید که باید علت را از مسئولان پرسید. همچنین 8 سال قبل در سازمان بهزیستی اداره‌ای با عنوان اداره کل سالمندان وجود داشت که متاسفانه امروز نیز این اداره حذف شده است.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران در ادامه به تدوین سند سالمندی در کشور اشاره کرد و گفت: «این سند چندین بار به‌صورت ویژه رونمایی شده است، اما بعد از ابلاغ سند از سوی سازمان برنامه‌وبودجه ایراداتی به آن گرفته شد که وزارت بهداشت در حال رفع آن است. این سند تکالیفی را برای برخی سازمان‌ها تعیین کرده و بر اساس آن سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی مانند بهداشت، رفاه، سازمان صدا و سیما و بهزیستی و شهرداری‌ها و ... وظایفی خواهند داشت، منتها ما به عنوان مدافع حقوق سالمندان امید چندانی به این سند ندارم زیرا اگر بخواهیم مشکلات سالمندان فعلی و نسل‌های بعدی که چند سال دیگر به این سالمندان اضافه خواهند شد را مدیریت کنیم، فعالیت‌های فعلی با نیازهای حال حاضر و آینده همخوانی ندارد و پاسخگوی نیازها نخواهد بود.»
دلبری راهکار رفع مشکل سالمندی در کشور تصمیم‌گیرهای بزرگ در این عرصه عنوان کرد و افزود: «راهکار این است که آقای رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورای سالمندی کشور در جلسات این شورا حضور پیدا کند زیرا هیچ وقت این شورا با حضور ایشان تشکیل نشده و همیشه وزرا در این جلسه حضور پیدا می‌کنند. ازاین‌رو درخواست ما این است که آقای رئیس‌جمهور که خودشان هم سالمند هستند و نیز دیگر مسئولین رده بالای کشور که سالمندند، در چند جلسه حاضر شوند و تصمیم‌های اساسی گرفته شود.»
وی اضافه کرد: «بر اساس آمار وزارت رفاه بیش از 60 درصد منابع بیمه‌ای کشور برای سالمندان هزینه می‌شود و اگر نسبت سالمندان کشور به کل جمعیت که کمتر از 10 درصد است را با عدد 60 درصد هزینه‌ها مقایسه کنیم می‌بینیم که چند سال دیگر که با افزایش جمعیت سالمند مواجه خواهیم شد با چه بحران هزینه‌ای روبه‌رو خواهیم شد.» دلبری گفت: «امروز در دنیا سرای سالمندان منصوخ شده و خدمات در منزل ارائه می‌شود، اما آیا ببینیم در کشور ما هم هوم‌کیرها یا خدمات در منزل انجام می‌شود و آیا بیمه‌ها این خدمات را پوشش می دهند؟»
دلبری در پایان از راه‌اندازی کمپین «آوای همدلی سالمندان» در کشور خبر داد و افزود: «در حال حاضر این کمپین با مشارکت سازمان نظام پزشکی راه‌اندازی شده و امیدواریم با همراهی جامعه پزشکی و اطلاع‌رسانی‌های درست موفقیت‌هایی را به دست آورد.»
وی افزود: «با توجه به اینکه در این سن افراد دارای بیماری‌های زمنیه‌ای هستند شانس ابتلا شدن آنها بالاست، ولی اینگونه نیست که بگوییم هر کسی که سالمند باشد مبتلا به این بیماری می‌شود.» دلبری ادامه داد: «در حال حاضر میانگین سن ابتلا به بیماری کرونا در کشور 53 سال است و نمی‌توان گفت که این بیماری مختص سالمندان است زیرا طیف سنی مبتلایان از کودک و نوزاد شروع شده و حتی افرادی بالای 90 سال را هم درگیر خود کرده است. پس این باور که فقط افراد سالمند مبتلا به کرونا می‌شوند باور غلطی است.» دلبری تصریح کرد: «اینکه برخی افراد در فضاهای مجازی در صدد القای این دیدگاه هستند که بیماری کرونا مختص سالمندان است و آنها را درگیر خود می‌کند از مصادیق بارز سالمندآزاری بوده و از سوی موسسات علمی و تحقیقاتی معتبر دنیا به شدت رد شده است.»
رئیس انجمن علمی سالمند شناسی و طب سالمندان ایران با شاره به رفتارهای نادرست با سالمندان در این ایام گفت: «این رفتارهای نادرست بیشتر در رسانه‌ها و فضاهای مجازی اتفاق افتاده است. ولی نکته‌ای که بسیار مهم است و نباید فراموش شود این است که به دلیل ابتلای درصد بالایی از سالمندان به بیماری‌های مزمن این افراد نیاز به خدمات بهداشتی و درمانی ویژه در این مدت دارند، اما در این مدت به دلیل تعطیلی بخش زیادی از مطب‌های پزشکی و درمانگاه‌های کوچک این افراد برای تجدید داروها و یا مراجعه به پزشک نیازمند خدمات درمانی بودند و این خدمات در دسترس آنها نبود که این موضوع موجب بروز اضطراب و استرس برای سالمندان شده است. از سوی دیگر این افراد به دلیل ترسی که از ابتلا به بیماری کرونا دارند نمی‌توانند به مراکز درمانی مراجعه کنند و زمانی که با خطوط اورژانس تماس می‌گیرند آنها را از مراجعه به بیمارستان می‌ترسانند.
این متخصص سالمندی ادامه داد: «البته این موضوع از لحاظ علمی رد نمی‌شود ولی باید گفت که این افراد شرایط بسیار بدی را از لحاظ روحی تجربه می‌کنند زیرا ما از یک سو به آنها می‌گوییم که به مراکز درمانی مراجعه نکنند و از سوی دیگر اجازه نمی‌دهیم در اجتماع نیز حاضر شوند و همین موارد موجبات سردرگمی سالمندان را فراهم آورده است.»
بیش‌از یک میلیون سالمند تنها زندگی می‌کنند
دلبری در ادامه با بیان اینکه امروز 30 درصد سالمندان ما همسران خود را از دست داده اند و این عدد در خانم‌ها 49 درصد است، افزود: «در حال حاضر نزدیک به 1 میلیون 200 هزار نفر از سالمندان تنها زندگی می‌کنند و نیز 20 تا 25 درصد سالمندان ما درجاتی از اضطراب و افسردگی را دارند، تنهایی و انزوای ناشی از بحران نیز برای آنها بسیار آزاردهنده است و می‌توان گفت که در معرض آسیب هستند و مشکلات جدی دارند.» وی اضافه کرد: «البته اضطراب و استرس شاید در مقیاس‌های کمتر و برای سنین پایین‌تر مفید هم باشد، اما اگر میزان آن بیشتر شود و مزمن شود می‌تواند عامل بیماری‌های جسمی نیز شود. همچنین فراموش نکنیم که علایم اضطراب و استرس می‌تواند در پاره‌ای موارد همچون علایم کرونا باشد. مثلا می‌بینیم که استرس زیاد موجب افزایش فشارخون و تپش قلب، اختلالات تنفسی، مشکلاتی از قبیل کمبود اشتها و سوءتغذیه، تکرر ادرار، اختلالات خواب، کاهش تمرکز و اعتما به نفس، بیقراری و پرخاشگری در سالمندان نیز شود که برخی از این علام را در بیماری کرونا هم می‌توان دید. ازاین‌رو اضطراب و استرس اضافی که در نتیجه اعلام رسانه‌ها در خصوص ابتلای سالمندان به کرونا به این افراد وارد می‌شود موجب شده که افراد نیاز بیشتری به خدمات درملانی داشته باشند؛ بنابراین در حال حاضر بسیاری سالمندان که به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند علایم استرس دارند و مبتلا به کرونا نیستند منتها فضای روانی موجود در جامعه سبب می‌شود که سالمندان نیاز بیشتری به خدمات پیدا کنند.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران گفت: «توصیه ما این است که حدالامکان به دیدن سالمندان نرویم ولی نکته مهمی که وجود دارد این است که باید نیاز سالمندان را تامین کنیم. امروز بسیاری از سالمندان ما استرس دارند و شنیده‌اند که بیرون نباید بیایند و آنها هم کاملا رعایت می‌کنند به گونه‌ای که می بینیم از 8 میلیون سالمند کشور تنها تعداد محدودی در انظار عمومی حاضر می‌شوند و میزان مراعات کردن آنها بسیار بهتر از جوانان و میانسالان ست، اما نباید فراموش کنیم که این جمیت 8 میلیونی نیازهای بهداشتی و درمانی دارند که باید چاره‌ای برای آن اندیشیده شود. برای مثال این افراد نیازمند دارو هستند که باید فکری به حال آن شود، همچنین از نظر تامین مایحتاج روزمره مانند مواد غذایی نیز باید برای آنها چاره‌ای اندیشیده شود زیرا این افراد در معرض سوءتغذیه هستند و باید حواسمان به سلامت روان آنها هم باشد.»
وی افزود: «باید به سالمندان گفت که ترس بیش از حد از بیماری نداشته باشند؛ زیرا آنها کسانی هستند که بیماری‌های سخت‌تر و واگیرتری مانند وبا و حسبه را در گذشته پشت سر گذاشته‌اند و باید اینها را به آنان یادآوری کرد؛ بنابراین تنها راه رهایی و نجات از کرونا رعایت نکات بهداشتی است و اگر مدتی قرنطینه خودخواسته خانگی را رعایت کنیم از این بیماری رها خواهیم شد، منتها یادمان نرود که سالمندان در طول سال منتظر دید و بازدید عید می‌مانند و امروز مدت‌هاست که در خانه هستند و ممکن است به تدریج خسته شوند و ممکن است تاب‌آوری لازم را نداشته باشند و باید فکری برای آنها کرد.»
دلبری در ادامه به مشکلات خلقی سالمندان اشاره کرد و افزود: «سالمندان به نوعی زودرنج هستند و باید زوایای بیماری را برای آنها تشریح کنیم. همچنین نباید فراموش کنیم که با سالمندان با زبان دستور سخن نگوییم و بهتر است ابعاد بیماری برای آنها بازگو شود و به آنان گفته شود که اگر ما به دیدن شما نمی‌آییم به این دلیل نیست که شما بیمار هستید بلکه به این علت است که آنها نمی‌خواهیم که آنها مبتلا به بیماری شوند زیرا ممکن است میانسالان ناقلین بیماری به صورت خفیف باشند و اگر به دیدن بزرگ‌ترها بروند احتمال دارد که بیماری را به آنها منتقل کنند و سالمندان به دلیل اینکه آسیب‌پذیرتر هستند در معرض خطر بیشتری خواهند بود.»
وی ادامه داد: «همچنین می‌توان از آنها نظر خواست و به آنها گفت که به چه طریقی در این ایام با آنها در ارتباط باشیم. برای مثال بگوییم که آیا مایحتاج روزمره شما را خریده و از درب منزل به تحویل دهیم یا نه، یا اینکه روزانه چندین نوبت با آنها تماس بگیریم و یا اینکه امروز به دلیل برخورداری بیش از نیمی از سالمندان از تلفن همراه‌های هوشمند می‌توان به آنها پیشنهاد تماس تصویری داد.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران در پاسخ به این سوال که اطلاعی از تعداد مبتلایان سامند به کرونا دارید یا نه، گفت: «متاسفانه اطلاعی از آمار مبتلایان نداریم ولی با توجه به اینکه افرادی که در سراهای سالمندان زندگی می‌کنند در مقایسه با افرادی که در اجتماعات خانوادگی هستند، بسیار آسیب‌پذیرترند، انتظار می‌رود که احتمال ابتلا در این مراکز بیشتر باشد. ضمن اینکه اغلب افرادی که در سراهای سالمندان هستند بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری‌های قبلی و عروقی، دیابت و بیماری‌های ضعف سیستم ایمنی بدنی دارند، احتمال بالایی برای ابتلا آنها وجود دارد.»
8 میلیون ایرانی سالمند هستند
دلبری در پاسخ به این سوال که آینده جامعه ایران از نظر حرکت به سمت سالمندی چگونه خواهد بود؟ اظهار داشت: «امروز در کشور ما 8 میلیون سالمند زندگی می‌کنند ولی با توجه به اعتقادات دینی و ملی که داریم چالش اساسی در این خصوص نخواهیم داشت.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر سالمندان ما به‌صورت میانگین دارای 5 فرزند هستند و این فرزندان از سالمندان مراقبت می‌کنند ولی آنچه امروز ما را نگران می‌کند تعدا بالای زاد و ولد دهه 60 در کشور است. بر اساس آمار سال 1395 جمعیت سامندان کشور معادل 9.3 درصد کل جمعیت کشور است که این عدد در سال 1430 به رقم 33 درصد خواهد رسید. در جهان هم تعداد سالمندان با شتاب درحال افزایش است. برای مثال براساس تحقیقاتی که در سال 1395 در جهان اتفاق اقتاد 12.3 درصد جمعیت دنیا را سالمندان تشکیل می‌دادند و این رقم در سال 1430 به 21 درصد خواهد رسید. حال اگر بخواهیم مقایسه‌ای بین ایران و جهان داشته باشیم می‌بینیم که جمعیت سالمند جهان در سال 1430 نسبت به سال 1395 کمتر از دو برابر خواهد شد ولی این آمار در کشور ما بیش از سه برابر خواهد شد؛ بد نیست این را هم بگوییم که بیش از 70 سال است که در دنیا در حوزه سالمندی کار تخصصی انجام می‌شود ولی هنوز در کشور ما جدیتی در این خصوص وجود ندارد.»
این متخصص سالمندی افزود: «حال اگر به بیش‌زایی دهه 60 برگردیم می‌بینیم که به واسطه این اتفاق مدارس چند شیفته درست شد و زمانی که این گروه سنی به مدارج بالاتر آمدند، انواع دانشگاه‌ها از دانشگاه‌های سراسری گرفته تا آزاد و پیام نور و غیرانتفاعی، برای آنها تاسیس شد و زمانی که برای اشتغال آنها برنامه‌ریزی می‌شد بنگاه‌های زودبازده برای آنها درست شد و برای مسکن آنها هم طرحی با عنوان مسکن مهر راه‌اندازی شد و برای آنها حتی سازمانی با عنوان سازمان ملی جوانان هم تشکیل گردید. حال باید این سوال را از مدیران پرسید که چقدر توانسته‌اند در حل مشکلات متولدین این دهه موفق باشند. مگر غیر از این است که بخش زیادی از آسیب‌های جامعه امروزی ناشی از ناکارآمدی مدیرتی جمعیت این دهه بود. برای مثال شما آسیب هایی مانند اعتیاد، طلاق و حاشیه‌نشینی را ببینید.»
دلبری اضافه کرد: «حال تصور کنید که اگر متولیدن این دهه به سن سالمندی برسند نیازهایشان چه خواهد بود و آیا چاره‌ای برای آنها اندیشیده شده است، یا اینکه مانند اوایل انقلاب باید نیروهای مراقب و متخصص سالمند از هند و بنگلادش برای این منظور وارد کشور کنیم.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران افزود: «یک از نیازهای جدی حال حاضر جامعه ما وجود افرادی برای مراقبت از سالمندان است. امروز اگر شما بخواهید برای یک سالمند مراقبت پیدا کنید سخت‌تر از این است که بخواهید یک فوق تخصص رشته‌ای خاص را پیدا کنید.» وی اضافه کرد: «بنده نمی‌خواهم جامعه را بترسانم ولی می‌خواهم توجه مسئولین را به این موضوع جلب کنم که سالمندی ازجمله اتفاقاتی نیست که امکان وقوع و یا عدم وقوع آن محتمل باشد بلکه اتفاقی است که در آینده نزدیک خواهد افتاد و حتمی است.»
وی با اشاره به افزایش سن امید به زندگی در کشور گفت: «در طول چهار دهه بعد از انقلاب 20 سال به سال‌های امید به زندگی ایرانیان افزوده شده است و امروز سن امید به زندگی در مردان 74 سال و در زنان 76 سال است، اما شما می‌بینید که سن بازنشستگی در کشور ما 54 سال است و از این سن تا سن امید به زندگی بیش از 20 سال است و می‌توان گفت که یک سوم عمر افراد در سن بازنشستگی طی می‌شود. ولی باید پرسید که دولت چه برنامه‌ای برای این افراد دارد.»
دلبری ادامه داد: «این افراد در دنیا به مراکز روزانه یا همان کلوپ‌ها می‌روند که مانند مهدهای کودک است؛ بنابراین در کشور باید به همان تعداد که مهدکودک داریم محل‌های روزانه برای نگهداری سالمندان راه‌اندازی شود زیرا در حال حضار تعداد کودکان ما با تعداد سالمندان برابری می‌کند؛ تا از این طریق به «سالمندی‌سالم» که هدف نهایی طرح‌های توسعه‌ای است، برسیم.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی اظهار داشت: «البته بنده نمی‌خواهم فعالیت‌های سازمان بهزیستی را نفی کنم ولی اقدامات انجام شده تناسبی با نیازها ندارد، پس باید پرسید که آیا ما امروز بخش‌های سالمندی در بیمارستان‌ها و دانشگاه‌های علوم پزشکی داریم؟ آیا طب سالمندی که رشته پایه این حوزه است، پذیرش دارد؟»
دلبری گفت: «رشته طب سالمندی بیش از 70 سال است که در دانشگاه‌های معتبر دنیا تدریس می‌شود و متخصصین این حوزه تربیت می‌شوند. در حالی که در ایران برای تربیت متخصص طب سالمندی تنها دو دوره آن هم در سال 90 پذیرش شد ولی متاسفانه با فشار انجمنهای علمی پزشکی و صنفی حذف گردید. البته وزیر بهداشت این قول را داده که مجدد پذیرش دانشجو داشته باشیم ولی هنوز اتفاقی نیفتاده است و این یکی از آسیب‌های جدی است که به کشور ما وارد شده است.»
تنها 20 متخصص طب سالمندی در کشور وجود دارد
این متخصص سالمندی ادامه داد: «در مطالعه‌ای که چند سال قبل در کشور ما انجام شد این نتیجه حاصل شد که امروز کشور ما با تعداد سالمندانی که دارد و در مقایسه با استاندارد کشورهای توسعه یافته، به 2 هزارو 31 نفر متخصص طب سالمندی نیاز داریم و باید فکر عاجلی برای آن بشود. در حالی که در کشوری مانند سوئد که 2 میلیون سالمند دارد 800 متخصص طب سالمندی وجود دارد، اما در ایرن با 8 میلیون سالمند تنها 20 نفر متخصص طب سالمندی وجود دارد. پس فراموش نکنیم که چالش سالمندی مانند اتفاقاتی مثل سیل و زلزله نیست که احتمال وقوع آنها کم باشد، بلکه این اتفاق حتمی است.»
وی در ادامه گفت: «در دوره اول وزارت آقای دکتر فرهادی که تقریبا مربوط به سال 77 می‌شود، طرحی برای تاسیس کلینیک‌های سالمندی تصویب شد ولی متاسفانه دو سال قبل این طرح حذف گردید که باید علت را از مسئولان پرسید. همچنین 8 سال قبل در سازمان بهزیستی اداره‌ای با عنوان اداره کل سالمندان وجود داشت که متاسفانه امروز نیز این اداره حذف شده است.»
رئیس انجمن علمی سالمندشناسی و طب سالمندان ایران در ادامه به تدوین سند سالمندی در کشور اشاره کرد و گفت: «این سند چندین بار به‌صورت ویژه رونمایی شده است، اما بعد از ابلاغ سند از سوی سازمان برنامه‌وبودجه ایراداتی به آن گرفته شد که وزارت بهداشت در حال رفع آن است. این سند تکالیفی را برای برخی سازمان‌ها تعیین کرده و بر اساس آن سازمان‌ها و وزارتخانه‌هایی مانند بهداشت، رفاه، سازمان صدا و سیما و بهزیستی و شهرداری‌ها و ... وظایفی خواهند داشت، منتها ما به عنوان مدافع حقوق سالمندان امید چندانی به این سند ندارم زیرا اگر بخواهیم مشکلات سالمندان فعلی و نسل‌های بعدی که چند سال دیگر به این سالمندان اضافه خواهند شد را مدیریت کنیم، فعالیت‌های فعلی با نیازهای حال حاضر و آینده همخوانی ندارد و پاسخگوی نیازها نخواهد بود.»
دلبری راهکار رفع مشکل سالمندی در کشور تصمیم‌گیرهای بزرگ در این عرصه عنوان کرد و افزود: «راهکار این است که آقای رئیس‌جمهور به عنوان رئیس شورای سالمندی کشور در جلسات این شورا حضور پیدا کند زیرا هیچ وقت این شورا با حضور ایشان تشکیل نشده و همیشه وزرا در این جلسه حضور پیدا می‌کنند. ازاین‌رو درخواست ما این است که آقای رئیس‌جمهور که خودشان هم سالمند هستند و نیز دیگر مسئولین رده بالای کشور که سالمندند، در چند جلسه حاضر شوند و تصمیم‌های اساسی گرفته شود.»
وی اضافه کرد: «بر اساس آمار وزارت رفاه بیش از 60 درصد منابع بیمه‌ای کشور برای سالمندان هزینه می‌شود و اگر نسبت سالمندان کشور به کل جمعیت که کمتر از 10 درصد است را با عدد 60 درصد هزینه‌ها مقایسه کنیم می‌بینیم که چند سال دیگر که با افزایش جمعیت سالمند مواجه خواهیم شد با چه بحران هزینه‌ای روبه‌رو خواهیم شد.» دلبری گفت: «امروز در دنیا سرای سالمندان منصوخ شده و خدمات در منزل ارائه می‌شود، اما آیا ببینیم در کشور ما هم هوم‌کیرها یا خدمات در منزل انجام می‌شود و آیا بیمه‌ها این خدمات را پوشش می دهند؟»
دلبری در پایان از راه‌اندازی کمپین «آوای همدلی سالمندان» در کشور خبر داد و افزود: «در حال حاضر این کمپین با مشارکت سازمان نظام پزشکی راه‌اندازی شده و امیدواریم با همراهی جامعه پزشکی و اطلاع‌رسانی‌های درست موفقیت‌هایی را به دست آورد.»
با اندکی تلخیص و اضافات بر گرفته از روزنامه سپید ، تاریخ انتشار: 28 فروردین 1399 ، کدخبر: _ ، www.sepidonline.ir
برگزیده ها