شعارسال:سالمندان بخشی با ارزش از جامعه بشری بوده و هستند. تجربیات و گنجینهی انسانی آنان نقش راهبردی در بسیاری از جوامع بشری داشته، احترام به حقوق انسانی آنان و کیفیت زندگیشان به غنای جامعه و نسلهای بعد از آنان میافزاید. اما نیازهای سالمندان حتی در هر یک از کشورهای جهان یکسان نیست، شرایط اقتصادی و اجتماعی، قومیت، جنسیت، فرهنگ و مذهب و باورهای انسانهای سالمند متفاوت بوده و نیازهای آنان نیز اگرچه وجوه مشترک داشته اما در بسیاری از موارد ویژگیهای خاص خود را دارند. برخورداری سالمندان از امکانات بهداشتی، مسکن، تغذیه و دستیابی به اطلاعات و حق تصمیمگیری بر مداوای پزشکی خود، حق برخورداری از مناسبات انسانی و اجتماعی که نور امید را در دل سالمندان زنده نگه میدارد از جمله حقوق انسانی سالمندان است که در بسیاری از موارد به حاشیه رانده میشود.
زنان به مثابه نیمی از جامعه به نیمهی فقیر و فرودست جامعه تغییر چهره داده است، به طوری که گفته میشود فقر در جهان چهرهای زنانه دارد. نابرابریهای دیرپای جنسی-جنسیتی را با شدت بیشتری در دوارن سالمندی تجربه میکنند. از این رو چهرهی سالمندی و فقر در سطح جهان زنانه است.
زنان که تبعیضات قانونی، اقتصادی و اجتماعی را در جایجای زندگی روزمرهی خود تجربه میکنند و حقوق انسانی آنان در حوزه خصوصی و عمومی با اشکال گوناگون خشونت پایمال میشود حین سالمندی بارشان سنگینتر میشود و آسیبهای فرهنگی و تبعیضات سنی را نیز تجربه میکنند.
بر اساس گزارش آمار در سال ۱۳۹۵ نسبت جنسی در ایران ۹۷ است، یعنی ۹۷ مرد در برابر ۱۰۰ زن. با توجه به اینکه طول عمر زنان بیشتر از مردان است، زنان سالمند همپای وابستگی اقتصادی، حضور کمرنگ اجتماعی و فقدان حضور سیاسی در جامعهی ایران از تنهایی نیز بیشتر از مردان رنج میبرند. ۲۰ درصد از زنان سالمند ایران و ۵ درصد مردان سالمند ایران تنها زندگی میکنند. بر اساس این آمار تعداد زنان سالمند تنها در ایران ۴ برابر مردان سالمند تنها است.
مردان با از دست دادن همسرشان ازدواج کرده و تعدد زوجات نیز همواره دست آنان را از نظر قانونی باز گذاشته، اما زنان در اغلب موارد پس از فوت همسرشان تحت قیمومیت فرزندان پسر خود قرار گرفته که ازدواج مجدد آنها را در اغلب موارد مورد تایید قرار نمیدهند. همچنین زندگی شهری و فضای محدودتر زندگی خانوادگی نگهداری از افراد مسنتر خانواده را با مشکلات عدیده روبرو کرده و آنها را در معرض اذیت و آزار قرار داده است. از جانب دیگر، فضای عمومی در ایران، شهرسازی و امکانات برای سالمندانی که با مشکلات ناتوانی روبرو هستند، فضای تشویقکنندهای نیست. زنان که بار تبعیضات اقتصادی و فقر را بیشتر از مردان بر دوش دارند، مشکلات سالمندی را نیز بیشتر تجربه میکنند.
پایگاه تحلیلی خبری شعار سال برگرفته از فضای مجازی