هدف از این گزارش توصیف کشور آسیایی بوتان نیست،بلکه پرداخت به موضوعی است که ارتباط مستقیم با توسعه در تمام جنبه ها دارد،توسعه ی اقتصادی رابطه ی مستقیمی با شاد بودن مردم دارد. اگر می خواهیم به یک کشور توسعه یافته تبدیل شویم چاره ای جز توجه عمیق به نشاط اجتماعی نداریم. شادی یکی از موضوعاتی است که در سال های اخیر وارد ادبیات اقتصادی شده است.

نئو کلاسیک ها شادی را از منظر رفاه فردی مورد بررسی قرار می دهند و رفاه فردی را با معیارهایی همچون ثروت، دارایی، مصرف یا کل پول موجود در دسترس فرد می سنجند. اما نظریه پردازانی وجود دارند که رفاه فردی را بخشی فراتر از این موارد می بینند و فاکتورهای اجتماعی و جمعی را در خلق رفاه فردی می دانند.

هر چه نشاط اجتماعی در جامعه ای بالاتر باشد به همان میزان تعاملات اجتماعی مطلوب و رضایت از زندگی و سلامت روانی و اجتماعی فرد افزایش یافته و انگیزه برای کار و تلاش بیشتر می شود.

رفتن به مراکز خرید و پاساژها و تماشای تلویزیون پاسخ گوی نیازهای روانی برای شاد بودن نیست.

بدیهی است که جوان دارای انرژی است و این انرژی باید به درستی هدایت شود که در غیر این صورت آثار زیان بار و مخرب زیادی بر جامعه وارد خواهد شد.

* رده بندی شادترین مردمان جهان

طبق آخرین نتایج سرشماری ایران در سال۱۳۹۰، ۳۱٫۵ درصد جمعیت کشور را جوانان ۱۵ تا ۲۹ سال تشکیل می دهند،این آمار نشان دهنده اهمیت فراوان ایجاد بسترهای مناسب برای غلبه انرژی و ایجاد نشاط اجتماعی قشر عظیمی از جمعیت کشور است.

ولی با نگاهی به تازه ترین رده بندی شادترین مردم جهان در سال ۲۰۱۶ که از خبرگزاری رویترز منتشر شده است در می یابیم که ایران در رتبه ی ۱۰۵ در میان ۱۵۷ کشور جهان قرار دارد. در انجام این مطالعات از شاخص هایی مثل حمایت های اجتماعی،اعتقاد عمومی،شاخص های بهداشتی و طول عمر،آزادی زندگی و حق انتخاب استفاده شده است.

با توجه به این شاخص ها تا حدودی می توان نتیجه گرفت نبود نشاط اجتماعی در بین ایرانیان می تواند ناشی از وجود برخی تعصبات بی جا و نگاه سلیقه ای به رفتار متقابل با جوانان و کمبود بهداشت در برخی نقاط کشور اشاره کرد که مانع از ایجاد نشاط در جامعه می شود.

* رابطه چرخشی رشد با نشاط اجتماعی

دکتر منصور بیرامی عضو هیئت علمی دانشگاه تبریز در این خصوص معتقد است: «رابطه ی رشد در همه جنبه ها با نشاط اجتماعی یک رابطه ی چرخشی است به این معنا که رشد مقبول منتهی به نشاط اجتماعی و نشاط اجتماعی مقبول منتهی به رشد همه جانبه می گردد. در این میان رشد اقتصادی نیز از این قاعده مستثنی نیست.»

وی اظهار داشت: «عوامل متعددی بر نشاط اجتماعی تاثیر گذار است که این عوامل را می توان از ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داد. از بعد اجتماعی می توان این عوامل را در گروه های فردی،اجتماعی و محیطی بررسی کرد. از بعد روانی می توان این عوامل را در دو حیطه ی کلی مادی و معنوی تقسیم کرد. در بعد اول از نظر فردی می توان به عواملی مانند باورهای تغییر یافته افراد و شخصیت های به روز شده ی آن ها بررسی نمود. به دلایل مختلف و در غالب تغییرات اجتماعی متعدد باورهای فردی افراد و به طبع آن آثار شخصیتی آنان دستکاری شده است و به نظر می رسد فرد امروز را نگرش هایی احاطه کرده است که منجر به نشاط فردی و اجتماعی او نمی شود. در سطح اجتماعی نیز عوامل متعددی در نشاط فردی ـ اجتماعی موثر است؛از دلایل کلیدی این حوزه می توان به فاکتورهای متعددی از جمله بیکاری،فقدان امید اجتماعی،حمایت های اجتماعی حذف شده و مشکلات اقتصادی از جمله رکود اشاره کرد.»

وی همچنین ادامه داد: «از نظر محیطی می توان به دلایل عمده ای مانند شهر نابسامان،خیابان های طراحی نشده،رنگ های افسرده ساز، ساختمان ها و ساختار شهری ناهماهنگ اشاره کرد.»

بیرامی ادامه داد: «در حوزه ی عوامل مادی می توان به ناهمخوانی میزان درآمد خانوارها با هزینه ی آنان اشاره کرد. به عنوان مثال بعضی از خانواده ها مجبورند حتی بدون درآمد در پایان هرماه قبض های متعدد تلفن،آب،برق،فاضلاب،مالیات،عوارض شهرداری را پرداخت نمایند.»

* عوامل تاثیر گذار بر نشاط اجتماعی

این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: «در حوزه ی معنوی نیز جا به جایی ارزش های کاذب با ارزش های دینی و سنتی از دلایل اصلی عوامل تاثیر گذار بر نشاط اجتماعی اند. و این فرآیند منتهی به طی کردن فرآیندی توسط شهروندان شده است که پایان آن به امید،سرگرمی،معنای در زندگی و هدفمندی منتهی نمی گردد؛ و نتیجه ی نهایی این فرآیند فقدان نشاط اجتماعی و افسردگی همگانی است. علی رغم اینکه همه افسرده نیستند ولی اغلب از نشانگان افسردگی زیر آستانه رنج می برند.»

با نگاهی به آمار در می یابیم که بیش از ۱۴ درصد جمعیت استان آذربایجان شرقی را افراد ۱۵ تا ۲۹ سال تشکیل می دهند،همچنین آمارها نشان دهنده ی این است که افسردگی زنان در آذربایجان شرقی دو برابر متوسط کشوری است.

بیرامی در پاسخ به این سوال که چه عواملی موجبات افسردگی بیشتر زنان در استان را رقم می زند، گفت: «ساختار انعطاف ناپذیر اجتماعی اصولا علیه زنان ، نگاه نامتعارف گاها سنتی و گاها مدرن به جنس مونث،عوامل جغرافیایی از جمله نوع آب و هوا و شرایط اقلیمی از دلایل موثر است.»

* راهکاری برای افزایش نشاط

این امری است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت و مستلزم ارایه ی راهکار اساسی است. زیرا جامعه ای که مردمان آن از نبود شادی و نشاط کافی رنج می برند باید خود را برای مبارزه با خشونت ها و انحرافات اجتماعی آماده نماید. مثال معروفی که می گوید پیشگیری بهتر از درمان است بیانگر این نکته است که ایجاد زمینه برای نشاط اجتماعی بالطبع بهتر و ارزان تر از مبارزه با انحرافات اجتماعی ناشی از فقدان آن است.

در جامعه ای که جوانان آن از سر بیکاری و کمبود امکانات رفاهی ـ تفریحی به قلیان و مواد مخدر روی می آورند نمی توان شاهد رشد و توسعه بود و طبیعی است که شاهد نتایجی مثل اعتیاد و فروپاشی بنیان خانواده که بی ربط به رشد چشمگیر آمار طلاق نیست،باشیم.

همچنین این استاد دانشگاه تبریز در خصوص ارایه راهکار برای افزایش نشاط در جامعه تصریح کرد: «لازمه ی شکل دهی نشاط اجتماعی مقبول غلبه با مدل های علمی بر همه ی عوامل مذبور و مداخله گر در حذف نشاط اجتماعی است. مثلا برای شکل دهی نشاط اجتماعی هر شهروند باید حدالمقدور یک کار داشته باشد و حتی بیکاران نیز احساس هویت شغلی داشته باشند و شهری زیبا، امن و مسئولینی مقید به رعایت مقررات و احترام متقابل به شهروندان لازم است.»

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی دیارآذربایجان، تاریخ انتشار: جمعه 19 شهریور 1395، کد خبر: 27036، www.diyareazarbaijan.ir