شعار سال:جای شگفتی نبود که نتایج کنکور نشان داد پس از چند سال مازاد ظرفیت پذیرش در رشته های ریاضی-فنی و مهندسی، حالا نوبت به علوم انسانی رسیده است که دیگر مشتری ندارد. پدیده ای که تحلیلگران آن را ناشی از بازدهی اقتصادی پایین تحصیل در رشته های زیرمجموعه این گروه ها و البته تغییرات جمعیتی دانستند. داوطلبان تحصیل در رشته های تجربی اما، هنوز هم چشمگیرند شاید به این دلیل که مشتاقان عبور از دروازه های رویایی دانشکده های پزشکی و دندانپزشکی، به مطب های پردرآمدشان پس از فارغ التحصیلی امید دارند. پزشکی هنوز هم فریبنده است زیرا به نظر پولساز می آید.

این اما، تنها یک روی داستان است. روی دیگر ماجرا آماری است که نشان می دهد سهم فارغ التحصیلان دانشگاهی از بیکاری در کشور 5 /40 درصد است! سال گذشته معاون آموزشی وزارت علوم ضمن اظهار نگرانی از نرخ بیکاری در میان دانش آموختگان دانشگاهی یادآور شد سالانه 15 هزار فارغ التحصیل دکترا وارد جامعه می شوند در حالی که شرایط مناسبی برای به کارگیری و اشتغال آنها وجود ندارد.

بعید است به اطلاعات دیگری نیاز داشته باشیم. کشوری که تعداد دانشگاه هایش پنج برابر کشورهای پیشرفته دنیاست و صندلی های دانشگاهی اش خالی مانده، حجم عظیمی دانش آموخته مدرک به دست را راهی بازارهای کار کرده است؛ کسانی که پس از گذشتن از سد کنکور، پشت سدهای سخت تر اشتغال گرفتار شده اند. از تورم اقتصاد که گریبان همه را گرفته بگذریم، حالا جامعه با «تورم مدرک»روبه رو است! و تحصیلات عالی که قرار بود روزی مطمئن ترین راه برای افزایش درآمد و خروج از تله فقر باشد حالا سال های پرثمر جوانی افراد را می بلعد بی آنکه بتواند گشایشی در شرایط اقتصادی و اجتماعی شان ایجاد کند.

سازمان های توسعه، در چند دهه گذشته، همواره کشورهای کم درآمد یا با درآمد متوسط را تشویق می کردند که روی آموزش کودکان در مقطع دبستان و نیز آموزش مهارت های شغلی متمرکز شوند. تصور بر این بود که دانشگاه ها در بازگشت سرمایه عمومی نقش کمرنگی دارند و تنها نخبگان را منتفع می کنند بی آنکه به محرومان جامعه سودی برسانند. این پارادایم در مدت 10 سال گذشته تغییر کرد. نهادهای بین المللی به تدریج پذیرفتند که کشورها به افراد متخصص آموزش دیده ای نیاز دارند که نیروی انسانی بخش های مختلف بازار کار از خدمات عمومی گرفته تا نوآوری های تکنولوژیک را تامین کنند و چالش های توسعه محلی و ملی را از میان بردارند.

این روزها پدران و مادران بسیاری درگیر یافتن شغل اند و آنها که کاری دارند نگران توانایی تامین نیازهای خانوار و فرزندانی که می بینند والدینشان حتی با مدارک دانشگاهی معتبر در اولین قدم ها برای رفع نیازهای مالی و مادی درجا می زنند نگران اند یک دهه بعد خود پایشان را جای پای والدین شان بگذارند. در سال 2014 مطالعه ای که در ایالات متحده انجام گرفت نشان داد فقرای آمریکایی «تحصیل کرده ترین» فقرا در طول تاریخ این کشور هستند. و اگر باور داشته باشیم که فقر به نسل های بعدی به ارث می رسد، این ناامیدکننده ترین یافته تاریخ است!

بر مبنای پژوهش مشاغل مستقل (Freelancing in America;2018) در آمریکا، 93 درصد از افراد شاغل در این حرفه ها با چهار سال تحصیل دانشگاهی می گویند تنها مهارت هایی که آموخته اند به درد شغلشان می خورد. این یافته پیام مهمی دارد. تغییرات سریع تکنولوژیک همراه با افزایش هزینه های تحصیل، نظام سنتی آموزش را به گذرگاه پرریسک و حتی بی موردی تبدیل کرده است.

از خاطر نبریم بیشتر دانش آموختگان دانشگاه ها به دلیل پایین بودن کیفیت برنامه ها و محتوای درسی، بی انگیزگی استادان و دانشجویان و نبود نظام ارزشیابی موثر، بدون مهارت های مورد نیاز با انبوهی از محفوظات بی فایده راهی بازار کار می شوند. این افراد اغلب رقابت پذیر نیستند و میدان بازی را به رقبای ماهرتری که مدارک دانشگاهی هم ندارند واگذار می کنند. شاید کمی زود باشد که در مورد سیاست های مقابله با این پدیده صحبت کنیم. اما این همه، واقعیت هایی است که نباید در سیاستگذاری از نظر دور بماند. اگر روزی شواهد اثبات کند که تحصیلات دانشگاهی بیش از آنکه راهی برای گریز از تله فقر باشد خود به تله تبدیل شده است، برای اصلاح سیاست های آموزشی دیگر دیر است. پیش از ورشکستگی نظام آموزش عالی باید به داد آن رسید.


شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از  سایت مخبر  ، تاریخ انتشار:22 شهریور  1399  ، کدخبر:  1467679 ،www.mokhbernews.ir