شعار سال: رشد سرسام آور دانشگاه‌ها در کشور معضلی که آموزش عالی کشور را در چند دهه اخیر در منجلاب فرو برده است. وجود بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ دانشگاه دستاورد رشد بی ضابطه دانشگاه‌ها در دهه‌های گذشته و حاصل عملکرد مسئولان پیشین است.

نتیجه سیاست‌ها این شده است که در سال تحصیلی ۹۹ - ۱۴۰۰ به اعتراف وزیر علوم ۱۰۰۰ صندلی خالی در دانشگاه‌ها داشته باشیم. موسسه اسپانیایی CISC بر اساس آماری ارائه شده اعلام کرده است که ایران ٥ برابر کشور‌های پیشرفته دانشگاه دارد.

در حالی کشور ما بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ دانشگاه دارد که چین ۲ هزار و ۴۸۱ دانشگاه و هند هزار و ۶۲۰ دانشگاه دارد. این آمار بالای تعداد دانشگاه‌های ایران در حالی است که با کاهش جمعیت کنکوری‌ها بسیاری از این ظرفیت خالی مانده و هم اکنون مسئولانی که در برهه‌ای از زمان سودای توسعه و رشد دانشگاه‌ها را در سر می‌پروراندند اکنون در مرکز ثقل معضلی به نام ساختمان‌های خالی دانشگاه‌ها گرفتار آمده اند.

مشکلی که باعث شده است برخی قفل و کلید به دست بگیرند و درب دانشگاه خود را بسته و دانشجویان را به واحدی دیگر منتقل کنند. اطلاعات مؤسسه اسپانیایی CISC درباره تعداد دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که در اغلب کشور‌های پیشرفته جهان زیر ٥٠٠ دانشگاه وجود دارد به‌طوری که آلمان ٤١٢، انگلیس ٢٩١، کانادا ٣٢٩، ایتالیا ٢٣٦ و هلند ٤٢٣ دانشگاه دارند. این درحالی است که برخی کشور‌های اروپایی نظیر نروژ، سوئد، دانمارک و فنلاند زیر ١٠٠ دانشگاه تأسیس کرده‌اند.

این آمار درباره کشور‌های پیشرفته آسیایی مانند سنگاپور و کره‌جنوبی هم تکرار می‌شود و تنها ژاپن است که کمی پا را فراتر از این قاعده گذاشته و ٩٨٧ دانشگاه دارد. شمار دانشگاه‌ها در استرالیا و نیوزیلند نیز مانند سایر کشور‌های توسعه یافته جهان رقمی زیر ٥٠٠ است.

 

 

 

سیر افزایشی و غیر منطقی در پذیرش دانشجویان

مجتبی شریعتی نیاسر معاون آموزشی سابق وزارت علوم در این باره گفته است که شاهد رشد بی‌رویه دانشگاه‌ها در دولت نهم و دهم بودیم. از سال ٨٤ و با آغاز دولت نهم سیر افزایشی فزاینده غیر قابل باور و غیرمنطقی را در پذیرش دانشجو شاهد بودیم. به عنوان نمونه از ٤٤ موسسه غیر انتفاعی به ٣٤٠ موسسه غیرانتفاعی در کشور رسیدیم که البته سال ٩٢ ترمز را کشیدیم و جلوی رشد موسسات غیر انتفاعی را گرفتیم و در این دوره هیچگونه مجوز تاسیس موسسه غیرانتفاعی داده نشد مگر با اجازه شورای عالی انقلاب فرهنگی که نهاد بالادستی است.

گسترش کمی جذب دانشجویان پاسخی به خالی بودن کرسی‌های دانشگاهی

منصور غلامی وزیر علوم معتقد است که علت این صندلی‌های خالی گسترش کمی جذب دانشجویان است. برای رفع این مشکل باید بازنگری در پذیرش دانشجو صورت می‌گرفت که در چند سال گذشته شروع شده است همچنین در افزایش کیفیت باید بیشتر تلاش کنیم.

وزیر علوم بیان کرد: در چند سال اخیر با کاهش تعداد داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها مواجه شدیم و در نتیجه دانشگاه‌ها و آموزشگاه‌ها با حجم اضافی از صندلی‌های خالی دانشگاهی رو به رو شدند. پوشش جمعیت دانشجویی نسبت به جمعیت کشور جزو شاخص‌های خوبی در منطقه و دنیاست، اما به کیفیت باید بیشتر توجه کنیم. هر چه کمیت مخصوصا در مراکز دولتی توسعه بیشتری پیدا کند، امکانات توزیع می‌شود و کیفیت تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

رشد کمی آموزش عالی در کشور

محمد سعید سیف مدیر کل ارتباط با صنعت وزارت علوم در گفتگو با خبرنگار دانشگاهی، درباره اشتغال در دهه‌های گذشته توضیح داد: در یکی دو دهه اخیر با رشد کمی آموزش عالی در کشور مواجه بودیم و این تصمیم فقط از سوی آموزش عالی اتخاذ نشد و بر اساس نیاز‌های روز و جمعیت و رشد آن باعث شد که از وزارت علوم خواسته شود که به این نیاز عمومی پاسخ داده شود و رشد کمی آموزش عالی اتفاق بیفتد.

مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت وزارت علوم افزود: خوشبختانه آموزش عالی هم سعی کرد این کار را انجام دهد و در دانشگاه‌ها و حوزه‌های مختلف رشد خوبی در حوزه‌های مختلف مثل فنی مهندسی علوم انسانی و ... را شاهد بودیم و دانشجویان پذیرش شدند؛ اما توسعه آموزش عالی باید با توسعه بازار کسب و کار مناسب می‌بود.

 

 

 

گسترش بی رویه دانشگاه بدون آینده پژوهشی دقیق

رشد کمی و بی‌رویه دانشگاه‌های کشور در سال‌های قبل از ۹۲ باعث رشد دو برابری دانشگاه‌ها از ۱۳۰۰ مرکز در سال ۱۳۸۴ به دو هزار و ۵۰۴ مرکز در پایان دوره دولت دهم و هم اکنون ۲ هزار و ۵۴۲ عدد شده است. تعداد دانشجویان کشور نیز از دو میلیون و ۴۰۰ هزار با افزایش بیش از دو برابری به بیش از چهار میلیون و نیم در سال ۹۲ رسید که هم اکنون به ۳ هزار و ۳۰۰ تا ۴۰۰ نفر رسیده است.

دانشگاه‌ها مرکز ثقل و گردانندگان اصلی ارابه‌های پیشرفت هستند؛ اما یکی از مهمترین مسائلی که در هر پیشرفتی باید به آن توجه کرد زیر ساخت‌های موجود است که بدون توجه به آن‌ها یک ضلع از اضلاع مثلث پیشرفت حذف می‌شوند و در نهایت بنایی معیوب با پایه‌های سست تحویل جامعه می‌شود. در بررسی که از تعداد دانشگاه‌ها و تعداد دانشجویان کشور مطرح شده است نشان می‌دهد که گسترش بی رویه مراکز آموزش عالی در دهه ۸۰ تا ۹۰ نه تنها چرخ اقتصاد را به کار نینداخته و به معضل بیکاری پایان نداده بلکه باعث ایجاد لشکر مدرک به دستان بی کار شده است.

این رشد تعداد دانشگاه‌ها باعث ایجاد معضلاتی مثل تجاری شدن تحصیل، رشد پدیده مدرک گرایی و مدرک فروشی، بالا رفتن آمار فارغ التحصیلان بیکار و در نهایت امر اتلاف منابع مالی هنگفت کشور شده است.

شعار سال؛ با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از باشگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: ۲۱ اسفند ۱۳۹۹، کد خبر: ۷۶۹۳۳۲۱، www.yjc.ir