سبک زندگی اسلامی از مهم‌ترین موضوعات بحث‌برانگیز و چالشی در چند دهه اخیر است که درباره آن نظرات و دیدگاه‌های مختلف و بعضاً متناقضی مطرح شده است، برخی با این ادله که در دوره جهانی شدن به سر می‌بریم و جامعه ایرانی در حال گذار از سنت به تجدد است، امکان تحقق سبک زندگی اسلامی را آن هم در شکل عمومی و گسترده ناممکن می‌دانند، اما در این میان برخی نیز بر این باورند که سبک زندگی اسلامی در دوران مدرن هم امکان تحقق دارد.

 در همین رابطه درصدد ایم در سلسله گفت‌‎وگو‌های تفصیلی به بررسی این دو دیدگاه مختلف بپردازد و در همین زمینه گفت‌وگویی با مجید ابهری، جامعه‌شناس و از موافقان سبک زندگی اسلامی داشته است. متن این گفتگو را در ادامه می‌خوانید.

به لحاظ مفهومی، چه تعریفی از سبک زندگی می‌توان ارائه داد؟

سبک زندگی مفهوم جدیدی است که از اوایل قرن بیستم وارد علوم اجتماعی و رفتاری به‌ویژه روانشناسی شد و سبک زندگی اسلامی با ظهور اسلام خود را نشان داد. در غرب، سبک و روش زندگی از اوایل قرن بیستم آغاز شد و پدیده جدیدی به حساب می‌آید.

شما معتقدید که سبک زندگی از نظر فکری و فرهنگی قابل تقسیم‌بندی است و می‌توان از سبک زندگی اسلامی، غربی یا انواع دیگر سخن گفت؟

شعار سال: بله، سبک زندگی از نگاه رفتارشناسی اجتماعی می‌تواند به دو نوع غربی و اسلامی تقسیم شود. من در کتاب سبک زندگی به طور کامل به آن پرداخته‌ام، ولی هم مکتب اسلام و هم مکاتب اجتماعی غربی سبک زندگی را به یک گونه مورد تعریف قرار داده‌اند، یعنی روش زندگی و اجزای تفکر انسان درباره زندگی فردی و اجتماعی خودش و دیگران.

منظور از سبک زندگی اسلامی چیست و چه خصوصیات، کارویژه‌ها و الزاماتی دارد؟

از نگاه کارشناسان و نخبگان علوم اجتماعی اسلامی، سبک زندگی اسلامی بر محور باور‌های قرآنی، اخبار، احادیث و سنت نبوی (ص) قرار دارد، آنچنان که مقام معظم رهبری فرموده‌اند سبک زندگی اسلامی مجموعه‌ای از رفتار‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی مبتنی بر باور‌های اسلامی است. الزامات سبک زندگی اسلامی تماما حول محور قرآن و سیره پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) قرار دارد، حتی انعقاد نطفه نیز باید براساس باور‌ها و دستورات اسلامی باشد، چون دین اسلام و مکتب تشیع برای تمام رفتار‌های انسانی، از جزء تا کل دستورات لازم را داده‌اند. بنابراین، می‌توانم با شجاعت بگویم که سبک زندگی اسلامی کامل‌ترین، متقن‌ترین و منطقی‌ترین روش زندگی از قبل از تولد تا زمان مرگ و بعد از آن محسوب می‌شود.

با توجه به اینکه در دوران مدرن و عصر گذار از سنت به تجدد به سر می‌بریم، آیا سبک زندگی اسلامی در چنین شرایطی قابل تحقق است و می‌تواند پاسخگوی نیاز‌های روز و اقتضائات زمان باشد؟

این نکته باید گوشزد شود که سبک زندگی هیچ ارتباطی با شرایط روزگار ندارد، چون روش‌هایی از زندگی است که فرد براساس باورها، ارزش‌ها، معیارها، سلیقه و دانش خود انتخاب می‌کند. امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «فرزند زمان خویشتن باش» یعنی فرزندان خود را بر اساس معیار‌های منطقی و قابل قبول روز تربیت کنید، مثلا اگر ما در زمان طفولیت خود با گِل بازی می‌کردیم یا اسباب‌بازی‌های ساده داشتیم، کودکان امروز باید با وسایل جدید بازی کنند. همین‌طور اگر در گذشته با شتر به مسافرت می‌رفتیم، امروز باید با هواپیما سفر کنیم. در واقع باور‌های مبتنی بر سبک زندگی اسلامی در پذیرش معیار‌های جدید هیچ مشکلی ندارد، ولی اگر بخواهیم بگوییم سبک زندگی غربی برهنگی و روابط حیوانی را توصیه می‌کند، ما این سبک زندگی را نه قبول داریم و نه به طرفداران خود توصیه می‌کنیم.

 

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ایکنا، تاریخ انتشار: 18 آذر ۱۳۹۹، کد خبر:3939586، iqna.ir