شعار سال: علی دینی‌ترکمانی؛ به طور کلی آمار‌های رسمی اطلاعاتی هستند که توسط نهاد‌های دولتی ارائه می‌شوند و وضعیت عمومی کشور را به اطلاع سیاستگذاران و تصمیم‌گیران می‌رسانند. 

 

 

در ایران مسوولیت اصلی تولید آمار بر عهده مرکز آمار است. بانک مرکزی، اما مرجع اصلی سیاستگذاری پولی و ارزی است بنابراین محاسبه تورم و بررسی تغییرات محصول ناخالص ملی جزء کوچکی از وظایف و مسوولیت‌های بانک مرکزی است که توسط دفتر حساب‌های اقتصادی آن انجام می‌شود.

 

هر دو این نهاد‌ها از شیوه محاسباتی یکسانی برای برآورد وضعیت متغیر‌های اقتصادی استفاده می‌کنند. برای مثال سنجش وضعیت قیمت‌ها با استفاده از شاخص لاسپیرز انجام می‌شود. برای این کار یک سبد کالای مشخص در یک سال پایه مبنا قرار می‌گیرد و قیمت‌های به دست آمده در سال پایه و مابقی سال‌ها محاسبه شاخص قیمت مصرف‌کننده را ممکن می‌کند؛ بنابراین فرمول یکسانی در محاسبات آماری این دو نهاد استفاده می‌شود و آن چیزی که موجب بروز اختلاف می‌شود به احتمال زیاد به نمونه آماری برمی‌گردد که مرکز آمار و بانک مرکزی استفاده می‌کنند.

 

 

به عنوان مثال هر دو نهاد در محاسبه تورم ماهانه سطوح مختلف قیمتی را به صورت روزانه و در نقاط مختلف کلانشهر‌ها مورد بررسی قرار می‌دهند، با این حال برآورد‌های متفاوتی از وضعیت شاخص قیمت مصرف‌کننده ارائه می‌کنند. این مساله نشان می‌دهد که این دو از نمونه‌های آماری متفاوتی برای این منظور استفاده می‌کنند و از همین رو است که شاخص‌ها هم متفاوت ارزیابی می‌شود. از سویی و در حالی که در حساب‌های ملی می‌توان از دو شیوه هزینه‌ای و درآمدی برای محاسبه تولید استفاده کرد، اما در نهاد‌های آماری ایران محاسبه تولید تنها با روش هزینه‌ای انجام می‌شود. این در حالی است که محاسبه درآمد ملی به روش درآمدی می‌تواند با ارزش‌افزوده اطلاعاتی و آماری بالاتری همراه باشد. در مجموع هر دو مرکز آماری موجود نقش مهمی در تولید آمار دارند، با این تفاوت که مرکز آمار دایره وسیع‌تری از تولید داده‌ها را پوشش می‌دهد، اما بانک مرکزی از حساب‌های ملی برای محاسبه شاخص تورم استفاده می‌کند.

 

در هر صورت به دلیل آنکه بودجه‌های هنگفتی برای انجام کار یکسان صرف هر یک از این دو نهاد آماری می‌شود یک کاسه شدن برآورد‌های انجام شده از سوی آن‌ها ضروری به نظر می‌رسد. اگر بودجه و انرژی‌هایی که صرف این دو نهاد آماری می‌شود یک کاسه شود دقت در برآورد‌های آماری بالا می‌رود و اطلاعات دقیق‌تر و با جزئیات بیشتری در اختیار نهاد‌های پژوهشی قرار می‌گیرد. به لحاظ مدیریتی نیز بهتر است برآورد‌های آماری در کشور یک کاسه شود به طوری که یا مرکز آمار به تنهایی مسوولیت اصلی تولید آمار را بر عهده گیرد یا اینکه به عنوان زیرمجموعه‌ای از بانک مرکزی به فعالیت در زمینه تولید آمار دست بزند. بدیهی است یک کاسه شدن آمار‌ها می‌تواند به بهتر شدن وضعیت آمارسنجی در کشور منجر شود.

 

اقتصاددان


شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از جهان صنعت، تاریخ انتشار:۲۶ آذر۱۳۹۹، کدخبر:۱۲۷۳۵۵ ،jahanesanat.ir