شعار سال: چندین سال است که کتابفروشی‌ها در معرض تعطیلی هستند. حالا هم که ماه‌ها است کرونا بازار کارشان را کساد کرده است. حالا بیم آن می‌رود که کتابفروشی‌های بیشتری در معرض تعطیلی قرار بگیرند.

پیش از شیوع کرونا هم زمزمه از بین رفتن کتابفروشی‌ها شنیده می‌شد، آثارش هم مشخص بود. کتابفروشی‌های قدیمی یک به یک تعطیل می‌شدند، چون با افزایش فشار اقتصادی نقش کتاب در سبد کالای خانواده‌ها بسیار کم‌رنگ شده بود.
اما حالا که فروش حضوری به حداقل رسیده شاید بتوان از طریق راه‌های دیگر کمی کار کتابفروشان را رونق داد.

یکی از مهم‌ترین دستاورد‌های دوران کرونا برای کتابفروشی‌ها، چه آن‌ها که مستقل هستند چه کتابفروشی‌های ناشران فروش آنلاین از طریق فضای مجازی است. صفحات اینستاگرام کتابفروشی‌ها، شماره‌های تماس برای سفارش تلفنی، یا فروش از طریق پیام‌رسان‌های مجازی، فرصت مناسبی برای تجربه دیگری از فروش کتاب را فراهم کرده است.

کسب درآمد در موقعیت اقتصادی فعلی برای بیشتر اقشار جامعه سخت است، به ویژه مخاطبان کتاب که بیشتر نسل جوان و کم‌درآمد هستند. از سوی دیگر بالا رفتن هزینه‌های تولید و قیمت نهایی کتاب، فروش این کالای فرهنگی را با مشکلاتی مواجه کرده است. ناشران نیز در این میان با تخفیف‌هایی که در سایت یا صفحات خود اعلام می‌کنند، عرصه را بر کتابفروشان تنگ‌تر کرده‌اند، البته نباید نادیده گرفت که ادامه حیات ناشران به استفاده از همه روش‌های فروش وابسته است. کتابفروشان معتقدند روند ارائه تخفیف می‌تواند کارایی بهتری داشته باشد و زنجیره ارتباطی میان ناشر، مراکز پخش، کتابفروش و مخاطب را قطع نکند. این روند نیاز به هماهنگی میان بخش‌های مختلف حوزه کتاب دارد که بتواند این چرخه را حفظ کرده و سود یک نهاد به ضرر دیگر بخش‌ها تمام نشود.

توجه به کتابفروشی‌های محلی از مواردی است که حتی پیش از دوران کرونا بر آن تاکید می‌شد. برگزاری چند دوره از طرح‌های فصلی کتاب با شعار کتابفروشی محلی را زنده نگه داریم، نشان‌دهنده اهمیت این نماینده فرهنگی در محله‌هاست.

سفارش کتاب به کتابفروشی‌های محلی می‌تواند دسترسی به کتاب را ساده‌تر کند و از سوی دیگر به گردش مالی مناسب در چرخه کتاب منجر شود. کتابفروشی‌های محلی که در ماه‌های اخیر اخبار بسته شدن تعدادی از آن‌ها را شنیده‌ایم، نیاز به توجه مخاطبان کتاب دارند، مخاطبانی که از همسایگی آن‌ها باید به آن‌ها توجه کنند.

یکی دیگر از ویژگی‌های فروش آنلاین و غیرحضوری کتاب، گسترش مخاطب از تهران به سراسر کشور است. ویژگی فروش پستی کتاب که در فروردین با حمایت موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران صورت گرفت این امکان را فراهم کرد که از شهر‌های بسیار دور بتوان سفارش کتاب داد. این گونه دسترسی به امکانات خرید کتاب پایتخت‌نشین‌ها برای ساکنان دیگر شهرها، ممکن می‌شود.

این تسهیلات مخاطبان را با کتابفروشی‌ها در سراسر کشور آشنا و بسیاری کتاب‌هایی که تهیه آن همواره سخت بوده را ساده‌تر کرده است. کتابفروشان تهرانی در گفتگو با ایرنا، ارسال کتاب به ایلام، بندرعباس، خراسان جنوبی و حتی سیستان و بلوچستان را در فروش غیرحضوری در ماه‌های اخیر برشمرده‌اند که بیانگر رویدادی قابل توجه در حوزه کتاب است.

این طرح‌ها امسال فروش قابل توجهی را رقم زدند و در نهایت هر سه دوره فروش کتاب در بهارانه، تابستانه و پاییزه، سه برابر فروش معمول نمایشگاه کتاب که حدود ۲۰ میلیارد تومان است، گردش مالی داشتند. طرح‌های فصلی می‌توانند اتفاقات مهمی در روند حفظ کتابفروشی‌ها باشند، اما باید شرایط بهتر برگزار شدن آن را در هر دوره در نظر گرفت.

وضعیت کتابفروشان، همچنان در نوسان است و نمی‌توان راهکار‌های موقتی را راه حل نهایی برای حفظ کتابفروشان در سراسر کشور دانست، اما توجه به آن‌ها باید همواره در برنامه فرهنگی دولت‌ها قرار بگیرد.
کتابفروشان به بیان خودشان، به برنامه‌ریزی‌های بلند مدت و دقیقی نیاز دارند که بتوانند شاهرگ فرهنگی کشور را زنده نگه دارند. اتحادیه ناشران و کتابفروشان، موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران و معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، همچنان به برگزاری جلسات و بررسی برنامه‌ها ادامه می‌دهند که خود امیدواری برای روز‌های بهتر برای کتابفروشان را نوید می‌دهد.

سهم مخاطبان کتابخوان هم در این میان کم نیست، برنامه‌ریزی برای حمایت از کتابفروشان و ناشران می‌تواند حیات تازه‌ای برای این حوزه از فرهنگ را رقم بزند. کتاب‌ها این روز‌ها بیشتر از همیشه به مخاطب نیاز دارند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از ابتکار، تاریخ انتشار: ۲ دی ۱۳۹۹، کد خبر: -، ebtekarnews.com