شعارسال: برای اولین بار در سال ۹۲ بود که به همراه یک گروه کویرنورد که برای نخستین بار قدم در کویر همت آباد نهبندان گذاشتند، راهی کویر شدم.

تا آن زمان توصیف های زیادی از زیبایی ها و شب های صاف و پرستاره کویر شنیده بودم اما همیشه بیشتر علاقه داشتم که به جاهای سرسبز سفر کنم ولی آن روز به اقتضای شغلم ناچار پای در تپه های شنی کویر گذاشتم و این سفر دو روزه دید مرا به کویر تغییر داد. کویرنوردی و پیاده روی بر بزرگ ترین تپه های ماسه ای که ارتفاع آن به ۴۸۰ متر نیز می رسد، رصد ستارگان در آسمان صاف کویر، شب زنده داری در کنار آتش با آن همه سکوت، آن چنان مرا مجذوب کویر کرد که در برگشت از حیدرآباد از مسئول گروه خواستم اسمم را به عنوان یکی از اعضای ثابت برنامه های کویر یادداشت کند.

کویر حیدرآباد نهبندان از سال ۲۰۰۵ تا کنون به عنوان گرم ترین نقطه زمین بوده به گونه ای که دمای هوا در این منطقه گاهی به ۷۵ درجه سانتی گراد نیز می رسد. با وجود این درجه گرما احساس می کردم احتمال وجود هر جنبنده ای در این منطقه منتفی است اما کویر نهبندان رکورددار برخورداری از جاذبه های گردشگری بوده و تا کنون ۴۲ گونه جانوری در این منطقه کشف شده است.

با همه زیبایی هایی که در کویر دیده بودم اینکه تاکنون چرا این کویر حتی برای من به عنوان یک فرد که در خود خراسان جنوبی زندگی می کرد ناشناخته بود عجیب بود. برایم سوال بود که چرا خراسان جنوبی سال ها تنها نام استان خشک و کویری را یدک می کشد و نتوانسته مثل بسیاری از کشورها از این جاذبه به عنوان یک جنبه توریستی استفاده کند؟

علاوه بر این موضوع دیگری که در همان سفر اولم به کویر ذهنم را متوجه خود کرد، نبود زیرساخت ها و امکانات در حیدرآباد بود. بر اساس مطالبی که از کویرهای معروف جهان شنیده بودم در همه این کویرها کمپ هایی برای گردشگران احداث شده بود که در این کمپ ها حداقل امکانات از جمله سرویس بهداشتی، آلاچیق، پیست های سافاری، شترسواری، سیاه چادر فراهم است اما دریغ از یک کدام از این امکانات در حیدرآباد.

تنها چیزی که در این کویر دیدم یک سیاه چادر عشایری بود که آن هم به افتخار حضور ما در وسط کویر بنا شده بود و در عوض سرویس های بهداشتی موقت که تنها با چند میله آهنی و پارچه برپاشده بود، آب رسانی به وسیله تانکر، نبود هیزم برای برافروختن آتش مشکلاتی بود که زیبایی هایی کویر را در کام گردشگران تلخ کرده بود.

بعد از حیدرآباد به دلیل علاقه فراوانی که به کویر پیداکرده بودم به همراه یک تیم گردشگر راهی کویر حلوان طبس شدم آنجا نیز هیچ کدام از امکانات اولیه راندیدم البته سرمایه گذار خصوصی برای احداث کمپ گردشگری در این کویر جذب شده بود اما تا کنون اقدام عملی در این زمینه نشده است.

سفر به کویر بشرویه و همت آباد زیرکوه از دیگر مقصدهای سفرم در ماه های بعد از آن بود اما در تمامی آن ها باز هم همان مشکل نبود حداقل زیرساخت ها به چشم می خورد.

مسئولان سازمان میراث فرهنگی در طول چند سال گذشته بارها شعار توسعه صنعت گردشگری و استفاده از جاذبه های بکر کویر را تکرار کرده و از ایجاد زیرساخت ها در این مناطق گفته اند اما مشاهدات عینی در این کویرها نشان می دهد که تاکنون قدم های جدی در این زمینه برداشته نشده است. در این میان تا کنون چند پروژه احداث کمپ گردشگری در کویرهای استان کلنگ زنی شده که با وجود اینکه هنوز به بهره برداری نرسیده است اما کویرنوردان و فعالان در این عرصه از ناکارآمدی آن در آینده سخن می گویند.

مدیرعامل شرکت توسعه بیابان گردی ایران در ارتباط با زیرساخت های کویرنوردی در استان می گوید: نه تنها زیرساخت ها در استان فراهم نیست بلکه بسیاری از موقعیت های خود را نیز از دست داده ایم.

احمد رونقی که بیش از ۲۰ سال در حوزه کویر نوردی فعالیت دارد، ادامه می دهد: ما همیشه دور از مرکز بوده ایم و در این دوری از مرکز و در رقابت با سایر استان ها که دارای ظرفیت کویرنوردی هستند عقب مانده ایم.

وی، کمپ های گردشگری را یکی از مهم ترین زیرساخت ها برای توسعه کویر نوردی در استان می داند و می گوید: در حال حاضر باید دو تا سه کمپ قابل قبول در استان می داشتیم اما با وجود سال ها شعار در این حوزه هنوز هیچ چیز قابل بهره برداری در استان ندیده ایم.

این کویرنورد با انتقاد از ساخت غیرکارشناسی کمپ های گردشگری در استان، اضافه می کند: در کویر دهسلم نهبندان کمپی در دل روستا ساخته اند در حالی که کمپ باید در دل ماسه زار و کویر باشد. کمپ گردشگری باید در ماسه زار باشد چراکه کویرنورد دوست دارد شب را در دل کویر سپری کرده و آسمان کویر را تماشا کند.

وی با بیان اینکه ساخت کمپ در وسط روستا ضربه به توسعه تاریخی، فرهنگی و اشتغال روستا است، ادامه می دهد: در تمام دنیا خانه های روستایی را برای خدمت به گردشگران تجهیز کرده تا از این طریق برای روستاییان اشتغال ایجاد شود و ساخت کمپ در وسط روستا به نوعی رقابت با روستاییان و حذف اقامتگاه های بوم گردی است. من به عنوان یک کویرنورد به چند آلاچیق و سیاه چادر در دل ماسه زارها نیاز دارم.

رونقی که سال ها به عنوان یک محقق و کارشناس در حوزه کویرنوردی استان فعالیت داشته و به گفته خودش دارای ۲۰ تقدیرنامه از سازمان میراث فرهنگی است، گلایه هایش تنها به کویر نهبندان ختم نمی شود و در مورد کمپ گردشگری در قاین نیز می گوید: با وجود اینکه کارهای مطالعاتی ساخت این کمپ در جوار یک روستای قدیمی انجام شده بود اما امروز این کمپ در جایی ساخته شده که نه آب دارد و نه ماسه.

رونقی اضافه می کند: مدتی پیش گردشگران فرانسوی در قالب یک تور گردشگری به استان سفر کردند، جاذبه های کویرنوردی استان این گردشگران فرانسوی را شگفت زده کرده بود اما عدم وجود زیرساخت ها و مشکلاتی که به وجود آمد سبب شد که این تور زودتر از برنامه از استان خارج شود.

با وجود گلایه های کویرنوردان از ساخت کمپ های گردشگری در روستا، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی نظریه آن ها را غیرکارشناسی می داند و می گوید: کمپ های گردشگری حتما نباید در کویر باشد بلکه بستگی به شرایط منطقه دارد.

مرتضی عربی با بیان اینکه کمپ در معنای لغوی به زمینی گفته می شود برای اقامت مسافران در چادرهای شخصی و ثابت که دارای حداقل امکانات مثل سرویس بهداشتی است، بیان می کند: یک نوع از این کمپ ها به عنوان کمپ موقت هستند که در بسیاری از شهرستان ها برای اسکان موقت مسافران بوده و دیگری در کویر نوردی است. وی به کمپ گردشگری نهبندان اشاره می کند و می گوید: این کمپ شامل سالن جلسات، محوطه و فضای باز است که به دلیل اینکه روستا و کویر درهم تنیده هستند در روستای دهسلم احداث شده است.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی با بیان اینکه ساخت کمپ در کویر به دلیل وزش بادهای شدید امکان پذیر نیست، ادامه می دهد: برخی از تپه های شنی این منطقه دارای ارتفاع ۲۰۰ تا ۴۰۰ متر بوده و امکان ساخت کمپ در ارتفاعات نیست و شرایط جغرافیایی و توپوگرافی زمین و موانع سبب شد که این کمپ در جوار روستا ساخته شود.

عربی با اشاره به اینکه شرایط زیرساخت ها در کویر دهسلم نهبندان فراهم نیست، عنوان می کند: به دلیل چشم انداز نخلستان ها و فراهم بودن زیرساخت های آب و برق تصمیم بر این شد که کمپ در کنار روستا ساخته شود.

وی با تأکید بر اینکه احداث یک سازه کار مهندسی می خواهد و باید در بهترین جای ممکن دیده شود، بیان می کند: علاوه بر این فراهم آمدن زیرساخت های آب و برق در دل کویر کار دشوار و زمان بری است و ساخت کمپ در جوار روستا در مدت زمان کمتری به سرانجام می رسد.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی از پیشرفت ۶۰ درصدی کمپ گردشگری کویر دهسلم نهبندان خبر می دهد و می گوید: تا کنون حدود ۴۰۰ میلیون تومان در این پروژه هزینه شده و در صورت تخصیص اعتبارات تا سال آینده به بهره برداری می رسد.

عربی با اشاره به اینکه ساخت کمپ گردشگری در کویر طبس، سه قلعه سرایان و بشرویه در دست پیگیری است، عنوان می کند: این پروژه ها در گذشته ردیف اعتباری نداشته اما از سال گذشته پیگیری جدی می شود چراکه کویرهای خراسان جنوبی بهترین آسمان ها را در کشور دارد. با توجه به اینکه این پروژه ها اعتبار زیادی ندارد بهترین راه این است که در جاهایی احداث شود که زودتر به بهره برداری برسد.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری خراسان جنوبی با بیان اینکه موضوع بوم گردی با کمپ کویرنوردی بسیار متفاوت است، بیان می کند: در بوم گردی بیشتر اشتغال فرد را رقم می زند اما در کمپ ما به دنبال شکوفایی اشتغال محلی هستیم.

عربی، معرفی جاذبه های گردشگری و کویری استان را قدم نخست سازمان میراث فرهنگی برای رونق صنعت گردشگری در استان عنوان کرده و می گوید: در این راستا از ابتدای سال جاری تا کنون تورهای گردشگری زیادی از کشورهای اروپایی به استان سفر کرده اند.

به نظر می رسد که رویکرد سازمان میراث فرهنگی برای معرفی جاذبه های گردشگری در استان بدون فراهم ساختن زیرساخت ها و حداقل امکانات نه تنها جذب گردشگر را در پی نخواهد داشت بلکه نتیجه عکس را نیز دارد چراکه کشورها و استان های دیگر در این زمینه بیکار ننشسته و چندین قدم از ما جلوتر هستند و گردشگر نیز جایی به عنوان مقصد سفر انتخاب خواهد کرد که در کنار جاذبه های گردشگری دارای امکانات نیز باشد.

چنانچه به ضرورت ها توجه نشود بازدید از جاذبه های استان تنها برای یک بار بوده و به نوعی گردشگر برای دومین بار این مناطق را به عنوان مقصد سفر انتخاب نخواهد کرد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از پایگاه خبری تحلیلی دنیای سفر، تاریخ انتشار: 28 آبان 1394 ، کدخبر: 3176، www.donyayesafar.com