شعار سال: سیدابراهیم رییسی را به جرات می‌توان مهم‌ترین و اثرگذارترین فرد در انتخابات ریاست‌جمهوری آتی دانست؛ گزینه‌ای که هم با کاندیداتوری و ورود خود بازی را به هم می‌ریزد و هم با نیامدن خود کار را سخت کرده و بر معادلات انتخاباتی اثرگذار خواهد بود.
رییسی اگرچه در چهار سال گذشته از فاز انتخاباتی خارج نشد و همیشه به نحوی اقدام و موضع‌گیری کرده که وصله انتخاباتی بودن به آن می‌چسبد تا‌کنون صریح یا تلویحی از احتمال کاندیداتوری خود نگفته است. حتی در مواردی نیز این گمانه را تکذیب کرده است. با این وجود دلایل مختلفی وجود دارد که نام وی همچنان از جمله متغیر‌ها در تحلیل‌های انتخاباتی باشد و نتوان با وجود موانع متعددی که برای کاندیداتوری دارد، او را کنار گذاشت.
از این رو در این وجیزه نگاهی داریم به سود و زیان کاندیداتوری او برای رقبایش در جریان اصولگرا و بیرون از آن. برای این کار، اما ابتدا باید از حامیانش شروع کنیم. کار سختی هم نیست و شورای وحدت یعنی یکی از سازوکار‌های انتخاباتی اصولگرایان که حول محور جامعه روحانیت مبارز تشکیل شده است، بار‌ها به صراحت از رییسی حمایت کرده است. پیش‌تر مصباحی‌مقدم این را گفته و دیروز هم منوچهر متکی سخنگوی شورای وحدت، رییسی را به عنوان نامزد پاکدست به مردم پیشنهاد کرد.
اگرچه برخی از رسانه‌ها و سیاسیون سعی دارند جامعه روحانیت و شورای وحدت را در حمایت از رییسی مردد جلوه دهند و به گزینه‌هایی مثل علی لاریجانی و حتی محسن رضایی اشاره می‌کنند، اما در هفته‌های گذشته شاهد بودیم که بسیاری از سیاسیون در جبهه اصولگرایی و به کرات تاکید کردند که بحث درباره مصادیق نشده و تنها فردی که احتمال کاندیداتوری او به صورت موردی، مورد توجه بوده است، رییسی است. همه این افراد در حمایت از کاندیداتوری رییسی به ظرفیت او برای اجماع‌سازی اشاره کرده‌اند و از این رو حضورش را مغتنم می‌شمارند که می‌تواند رای جبهه اصولگرا را یکدست کند و بر رقیب اصلاح‌طلب برتری دهد.
مخالفان درون‌جریانی
اشاره به ظرفیت اجماع‌سازی رییسی اگرچه از سوی همه اصولگرایان مورد تایید و تاکید قرار می‌گیرد، اما خوشایند همه نیست به خصوص آن گروهی که مایل هستند کاندیدای خودشان را در این انتخابات داشته باشند. از قالیبافی‌ها که خیلی وقت است چشم به پاستور دوخته‌اند گرفته تا آن بخش از پایداری‌ها که رویای ریاست‌جمهوری سعید جلیلی را در ذهن می‌پرورانند. تکلیف گزینه‌هایی مثل میرسلیم و محسن رضایی که اهل کنار کشیدن به نفع دیگران نیستند هم که معلوم است. ضمن اینکه در این انتخابات از کاندیدا‌های احتمالی مثل سعید محمد نام برده می‌شود که پیش‌تر از احتمال شکل‌گیری دو قطبی بین او و رییسی نوشته بودند.
همین است که شاهدیم حتی در رسانه‌های اصولگرا برای نیامدن رییسی فضاسازی می‌شود. اشاره به ماموریت نیمه‌تمام وی در دستگاه قضا، ضرورت ساماندهی به آن عرصه، حکم داشتن از رهبری و حتی اشاره به تاثیر مخرب رقابت‌های انتخاباتی بر وجهه سیاسی رییسی در همین راستا بیان می‌شود.
به عبارت دقیق‌تر، ایده کاندیداتوری رییسی در این انتخابات مخالف زیاد دارد، اما شاخص‌ترین آن‌ها طیف نزدیک به رییس مجلس هستند که تصور می‌کنند قالیباف گزینه مورد نظر شورای ائتلاف یعنی نهاد موازی شورای وحدت خواهد بود. آنان می‌دانند که در صورت ورود رییسی به انتخابات شانس چندانی نخواهند داشت بنابراین تمام تلاش خود را می‌کنند که آقای قاضی‌القضات شخصا از ورود به انتخابات منصرف شده و در همان جایی که هست، بماند. البته بخشی از اصولگرایان سنتی و نظامی نیز مایل هستند در این انتخابات کاندیدای خود را داشته باشند بنابراین از کاندیداتوری رییسی خوشحال نخواهند شد. گروه دوم از مخالفان رییسی، اما بخشی از اصولگرایان هستند که به حضور رییسی در انتخابات فارغ از نتیجه این رقابت‌ها نگریسته و نگران آن هستند که شاید در جریان رقابت‌های انتخاباتی چهره سیاسی وی به نحوی تخریب شود و جایگاه او به شکلی افول کند که بعد‌ها نتواند در جایگاه‌های مورد انتظارشان قرار گیرد.
کاندیداتوری رییسی و اصلاح‌طلبان
کاندیداتوری یا عدم کاندیداتوری رییسی بدون شک برای اصلاح‌طلبان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. با این فرض که امیدواری اصولگرایان به اجماع روی رییسی بیهوده نباشد، حضور او در این انتخابات حتما کار را برای اصلاح‌طلبان سخت کرده و نیاز به یک کاندیدای پرقدرت را جدی می‌کند. نیامدن او نیز بالطبع موجب چند کاندیدایی‌شدن جریان اصولگرا شده و زمینه برد را برای اصلاح‌طلبان فراهم خواهد کرد. رقابت بین رییسی و کاندیدای اصلاح‌طلبان یادآور انتخابات ۹۶ است بنابراین ممکن است برخی تصور کنند با طرح دوقطبی حول محور مذاکره همچنان که تجربه شد، می‌توان به موفقیت رسید. خاصه آنکه تحولات بین‌المللی و وضعیت پیچیده پرونده هسته‌ای نیز این امکان را ایجاد می‌کند. بدون شک مذاکره و تعامل با دنیا در نگرش رییسی جایی نداشته و قابل اعتنا نیست. به این ترتیب با معرفی یک گزینه قدر با سابقه درخشان در امر دیپلماسی همچون ظریف می‌توان به سادگی از گزینه احتمالا مورد اجماع اصولگرایان نام برد.
سناریوی پیش‌گفته را البته اصلاح‌طلبان تشریح نکرده بلکه کانال‌ها و رسانه‌های اصولگرا مورد اشاره قرار می‌دهند. مثلا همین دیروز سایت فردا که نزدیک به محمدباقر قالیباف است تحت عنوان «نقشه اصلاح‌طلبان برای رقابت با رییسی» نوشته بود «برای این کار هم نقشه‌ای دووجهی کشیده‌اند یعنی از یک سو بر موضوعاتی که به ظن خودشان نقطه ضعف رییسی است، تمرکز کرده و از سوی دیگر سعی دارند قدر بودن نامزد خود در همان حوزه‌های مورد تاکید را به رخ بکشند. نکته قابل تامل آنکه پررنگ کردن موضوعات سیاست خارجی در افکار عمومی برای اصلاح‌طلبان یک نفع دیگر نیز دارد و آن هم منزوی کردن موضوعاتی همچون عدالت، مبارزه با فساد و مساله طبقات محروم که نقطه قوت آیت‌الله رییسی در سال‌های اخیر بوده است. بگذریم از اینکه فشار اقتصادی و مشکلات معیشتی مردم دیگر از حدی که با چهار تا حرف و وعده فراموش شود، فراتر رفته و به نظر نمی‌رسد این رویکرد مثمر ثمر باشد.»

کاندیداتوری رییسی به زیان اصلاح‌طلبان نیست
این در حالی است که اصلاح‌طلبان به خاطر فرار از توجه به مشکلات اقتصادی و معیشتی سراغ مذاکره نرفته‌اند. علت این امر از نگاه فعالان سیاسی در جبهه اصلاح‌طلبی آن است که این دو موضوع را در هم تنیده دیده و معتقدند بدون تعامل با دنیا و حل معضلات ایران و جامعه بین‌المللی نمی‌توان سنگی از کوه مشکلات اقتصادی کشور و مردم برداشت. نکته دیگر آنکه کاندیداتوری رییسی آنقدر‌ها که آنان تصور می‌کنند یا سعی دارند جلوه دهند، به زیان اصلاح‌طلبان نیست و به باور برخی کارشناسان می‌تواند موجب شکل‌گیری یک دوقطبی بر مبنای ترس شده و سبب شود سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان برای رییس‌جمهور نشدن رییسی هم که شده، پای صندوق رای بیایند.
ضمن آنکه رسانه‌های اصولگرا طرح نام ظریف به عنوان کاندیدای احتمالی در انتخابات ۱۴۰۰ را در حالی نقشه‌ای برای مقابله با رییسی می‌نامند که تا‌کنون نه ظریف تمایلی به کاندیداتوری از خود نشان داده و نه آن‌طور که آنان گمان می‌کنند درباره مناسب بودن ظریف اجماع نظری وجود دارد. شاهد آنکه در همین هفته گذشته چندین فعال سیاسی اصلاح‌طلب از جمله ناصر قوامی، جلال جلالی‌زاده و اسماعیل گرامی‌مقدم در گفتگو با رسانه‌ها عملکرد وی را به باد نقد گرفته و او را گزینه‌ای نامناسب برای نمایندگی جریان اصلاحات دانستند.
جمع‌بندی
در این مرحله و در حالی که هنوز سه ماه تا انتخابات ریاست‌جمهوری باقی است نمی‌توان درباره کاندیداتوری یا عدم کاندیداتوری رییسی اطمینان حاصل کرد. باید منتظر ماند و دید که حامیان او موفق به راضی کردن رییسی و حذف موانع پیش‌روی او می‌شوند یا خیر. همچنین باید دید آن اجماعی که به آن دل خوش کرده‌اند با آمدن رییسی حاصل می‌شود یا خیر؟ بعد از اینهاست که تازه معلوم می‌شود آمدن رییسی چند نفر از کاندیدا‌های احتمالی اصولگرا را از میدان به در کرده است. مرحله بعد از آن نیز قطعا بررسی آثار کاندیداتوری او بر جریان اصلاحات است. آن مرحله، اما قاعدتا قبل از دقیقه ۹۰ فرا نخواهد رسید.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از جهان صنعت، تاریخ انتشار: - کد خبر: ۱۶۵۴۸۷، jahanesanat.ir