شعار سال: آثار باستانی کشورمان همچنان مورد غارت قرار می‌گیرد و این موضوع باعث ناراحتی فعالان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است.

چند روز قبل خبری مبنی بر فروش عتیقه‌های ایرانی در یک سایت خارجی باعث اعتراض فعالان و دوست داران میراث فرهنگی شد. البته موضوع به تاراج رفتن اشیاء و آثار فرهنگی و باستانی کشورمان موضوع تازه‌ای نیست، اما چگونگی غارت و خروج این اشیاء از کشورمان به خارج لازم است تا بطور جدی مورد توجه مسئولان مربوطه قرار گیرد.

فرهنگ سازی و مراقبت بیشتر دستگاه‌های مختلف برای حفاظت از آثار باستانی مورد تاکید فعالان حوزه میراث فرهنگی و گردشگری است و نیازمند تحلیل‌های مختلف است.


غارت آثار باستانی موضوعی سیاسی است

رجبعلی لباف، باستان شناس و کارشناس میراث فرهنگی در مورد وضعیت خرید و فروش آثار باستانی کشورمان به صورت غیر قانونی و به تاراج رفتن آن‌ها توسط دیگران به خبرنگار اجتماعی رکنا اظهار داشت: این مسئله دارای پیشینه‌ای بسیار طولانی است. در واقع از زمانی که انگلیسی ها، فرانسوی‌ها و سایر کشور‌های دیگر شروع به کاوش و غارت اموال فرهنگی ما کردند، شروع شد و تا الان نیز این موضوع ادامه پیدا کرده است.

این باستان شناس در ادامه گفت: حوزه‌ای مثل میراث فرهنگی ممکن است در کشور ما در اولویت‌های دوم و سوم قرار گرفته باشد، اما برای کشور‌های غربی و دشمنان ایران در اولویت اول است. آن‌ها می‌خواهند کیان فرهنگی یک ملت که بخشی از آن همین اشیاء تاریخی است را به تاراج ببرند یا آن را نابود و معدوم کنند؛ بنابراین مسئولین کشور ما باید به مسئله آثار باستانی به عنوان موضوعی سیاسی و نه فقط اقتصادی و گردشگری نگاه کنند.

نابودی آثار باستانی، از بین رفتن برگه‌های شناسنامه ماست

رجبعلی لباف در مورد احتمال وجود مافیا در غارت کردن آثار باستانی کشور گفت: هر عمل خلافی مافیا و سازمان یافتگی خاصی پشت سرش دارد که این سازمان یافتگی از جنبه اقتصادی و سیاسی قابل بررسی است. به عنوان مثال زمانی ما با عارضه‌ای به نام خراب کردن آسیاب‌ها مواجه بودیم، برخی افراد آن‌ها را منهدم می‌کردند، زیرا شایعه شده بود که درون آن‌ها الماس وجود دارد، بنابراین عده‌ای با این طمع چنین آثار ارزشمندی را تخریب کردند، البته این موضوع باعث شد تا کسی که می‌خواست پدیده فرهنگی آسیاب را از بین ببرد، تا حدود زیادی موفق شود.

وی ادامه داد: در تپه‌های باستانی که صندوقچه خاطرات تاریخی محسوب می‌شوند نیز با اتفاقی همچون آن چه برای آسیاب‌ها افتاد، مواجه شدیم. وقتی که قاچاقچیان اشیاء فرهنگی ما را به قصد غارت زیر و رو می‌کنند و یا آن‌ها را از بین می‌برند، آن‌ها در واقع برگه‌های شناسنامه و فرهنگ ما را نابود می‌کنند؛ بنابراین وقتی در اشیاء تاریخی مان به هر شکلی دخل و تصرف شود و یا از کشور خارج شود و به دست نااهل اش بیوفتد، دقیقاً همین اتفاق تکرار می‌شود. در این وضعیت ما با دو مافیای اقتصادی و سیاسی مواجه هستیم و باید دانست که سایت‌های غیرمجاز خرید و فروش آثار باستانی کم نیستند.

حفظ آثار باستانی نیازمند متولی است که آن‌ها را محترم بشمارد

لباف در مورد اقدام دشمنان در رابطه با آثار باستانی که به غارت رفته است، افزود: تا کنون قطعه سفال‌های محوطه باستانی ساوه، ری و نیشابور به قیمت‌های مختلف به فروش رفته اند. به عبارتی حتی قطعه سفال‌های تاریخی نیز برای غارت گران ارزشمند است و آن‌ها را به فروش می‌رسانند.

این باستان شناس در مورد وضعیت محافظت و نگهبانی از آثار باستانی در محل‌هایی که از آن‌ها نگهداری می‌شود، گفت: دلیل همه غارت ها، عدم فرهنگ سازی است. زمانی که از یک پدیده بخواهیم نگه داری کنیم، چه ملموس باشد و ناملموس و چه مادی باشد و معنوی، به متولی نیازمند است که با عزت و حرمت در رابطه با آن پدیده سخن بگوید. اکنون متولیان فرهنگی و رسانه‌های گروهی مسئول فرهنگ سازی برای رسیدگی و توجه به آثار باستانی هستند. متاسفانه ما در رسانه‌های مختلف نمی‌بینیم که مثلاً چند کارشناس فرهنگی در برنامه‌ای تلویزیونی دور یکدیگر بنشینند و در مورد آثار فرهنگی به بحث و تبادل نظر بپردازند.

مردم باید خودشان از آثار باستانی محافظت کنند

وی به اهمیت آثار باستانی اشاره کرد و گفت: تا کنون میزگردی تشکیل نشده است تا درباره فواید آثار باستانی و فرهنگی صحبت کنند. آثار باستانی فواید زیادی در حوزه گردشگری، ارز آوری، احیای هویت ملی و… دارد. ما کمتر در شناساندن این مسائل به مردم تلاش کردیم، در صورتی که در بسیاری از کشور‌ها همچون ترکیه، یونان، چین، مصر و امثالهم یکی از مهمترین منابع درآمدی شان از قبَل موزه هایشان است؛ بنابراین باید در حفاظت آثار باستانی ابتدا فرهنگ سازی صورت گیرد تا مردم خودشان از این آثار پاسبانی کنند.

محافظت از آثار تاریخی آن هم با شنیدن اخبار مختلف در مورد به غارت بردن آثار باستانی، همانطور که رجبعلی لباف به آن تاکید کرد، موضوعی بسیار مهم است. لباف در این رابطه تاکید کرد: اگر بخواهیم برای تک تک آثار باستانی و تاریخی مان مامور حفاظتی تعیین کنیم، اولاً دزد هیچ وقت روز روشن نمی‌آید و وقت شناس است، ثانیاً همانطور که اشاره شد لازم است تا در این زمینه فرهنگ سازی کنیم، مردم باید بدانند که آثار باستانی، اشیائی بسیار ارزشمند هستند، آن‌ها همانطور که از مکان‌های مقدس و پارک‌ها و امثالهم محافظت می‌کنند باید از آثار ارزشمند تاریخی مملکت شان نیز پاسبانی کنند.


شعار سال، با اندکی تلخیص واضافات برگرفته از اقتصاد روز، تاریخ انتشار: ۵ خرداد ۱۴۰۰، eghtesaderooz.com