شعارسال:طی سال۹۹ بیش از ۲۱ هزار هکتار از جنگل‌های ایران شامل ۳۶۵۰ هکتار از جنگل‌های طبیعی، ۱۰۳۴ هکتار از جنگل‌های دست‌کاشت و حدود ۱۶ هزار و ۵۸۹ هکتار از اراضی جنگلی دچار آتش‌سوزی شدند که بیشتر این آتش‌سوزی‌ها در اراضی جنگلی به ویژه ناحیه رویشی زاگرس و خلیج عمانی به وقوع پیوست. نکته دردناک ماجرا اینجاست که آتش‌سوزی‌ها فقط مربوط به سال گذشته نبوده‌اند؛ در ۲ ماه نخست امسال نیز حدود ۲۶۰ حریق در مناطق زاگرسی و جنوب کشور اطفا شده و در روز‌ها و هفته‌های اخیر هم در جنگل‌های کرخه در خوزستان و دیل در کهگیلویه‌وبویراحمد شاهد آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای بودیم. بر اساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به طور متوسط سالانه ۱۶هزار و ۷۲۷ هکتار جنگل و مرتع در آتش می‌سوزد. بر اساس این گزارش و طبق اعلام سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور از سال ۸۶ تا سال ۹۸، ۲۴هزارو ۵۵۵ فقره آتش سوزی در عرصه‌های طبیعی کشور رخ داده که ۱۳هزار و ۵۱۸ فقره آن در جنگل‌ها و ۱۱هزار و ۳۷ فقره آن در مراتع بوده است. در نتیجه این آتش‌سوزی‌ها ۱۰۷هزار و ۵۵۷ هکتار از جنگل‌ها و ۱۱۰هزارو ۳۵۸ هکتار از مراتع سوخته‌اند. ۷۰ درصد آتش‌سوزی‌ها در ناحیه زاگرس رخ می‌دهد، ۱۴ درصد در ناحیه رویشی ایرانی-تورانی، ۱۱ درصد در ناحیه رویشی هیرکانی و ۴ درصد نیز در ناحیه رویشی ارسبارانی به وقوع پیوسته است. ۳/۷۷ درصد از جنگل‌های زاگرس تحت تاثیر یا در خطر بالقوه آتش‌سوزی قرار دارند و این اهمیت تجهیز نیرو‌های حفاظت از جنگل در استان‌های زاگرسی را بیشتر می‌کند. بر اساس اعلام سازمان جنگل‌ها، کهگیلویه و بویراحمد، فارس، کردستان، لرستان و ایلام به عنوان ۵ استان بحرانی از نظر وقوع حریق جنگلی هستند و در ریسک بالاتری قرار دارند که نقشه‌های احتمال وقوع حریق نیز در اختیار آن‌ها قرار گرفته است. بر این اساس، نیرو‌های یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها براساس مناطق بحرانی وقوع آتش، تقسیم‌بندی شده‌اند تا درصورت آتش‌سوزی بلافاصله خود را به محل برسانند. به ازای هر هکتار عرصه جنگلی سوخته شده، ۲۱۱ میلیون ریال برای اطفای حریق هزینه شده و احیا و بازسازی جنگل‌های دچار حریق نیز ۲۴۰ میلیون ریال هزینه در بر داشته است.

 

 

در استان فارس بیش از ۲میلیون هکتار جنگل و در حدود ۲/۱۰ میلیون هکتارعرصه منابع طبیعی وجود دارد که هر سال بر اثر عوامل طبیعی و انسانی حجم قابل‌توجهی از این جنگل‌ها و عرصه‌های طبیعی دچار حریق می‌شوند. این استان هم امسال در شرایطی جزو ۵ استان با بیشترین ریسک آتش‌سوزی قرار گرفته است که بنابر اعلام مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان همیشه با بی‌توجهی گردشگران یا بی‌دقتی بهره‌برداران فرآورده‌های فرعی جنگل و مرتع در روشن کردن آتش و رها کردن آن در طبیعت در معرض این حادثه قرار داده است. چند روز پیش آخرین مورد آتش‌سوزی در جنگل‌های استان فارس رخ داد که بر اساس آن مراتع و جنگل‌های ۳ منطقه در جنگل‌های «کوه بزان» شهرستان ممسنی، مراتع «هایقر» شهرستان فیروزآباد و «تنگ نودان» شهرستان کوهچنار دچار حریق شدند. آتش‌سوزی‌های امسال استان فارس فقط مربوط به همین ۳ مورد نیست و بر اساس اعلام مسئولان در یک ماه گذشته بیش از ۲۰ مورد آتش‌سوزی فقط در فیروزآباد رخ داده است. از ابتدای سال هم ۳۵مورد آتش سوزی سبب از بین رفتن یا بروز خسارت به مراتع استان شده است که براساس اعلام متولیان، بیش از ۹۰ درصد علت این آتش‌سوزی‌ها به دخالت انسان و عامل انسانی بر می‌گردد. باد شدید و خشکسالی علاوه بر افزایش ریسک آتش‌سوزی در این استان مهار آتش را هم با مشکل مواجه کرده است. استان فارس سال گذشته هم از آتش‌سوزی‌ها در جنگل‌ها جان سالم به در نبرد. هرچند آمار دقیق و کاملی از آتش‌سوزی‌ها در این استان در دست نیست، اما آتش‌سوزی بیش از ۱۴ هزار هکتار از اراضی این استان در ۶ ماه نخست سال ۹۹ گواه حجم زیاد از بین رفتن عرصه‌های منابع طبیعی در فارس است. در ۶ ماه نخست سال گذشته ۵۳۶ آتش‌سوزی رخ داد که در نتیجه ۱۴ هزار و ۵۰۰ هکتار از جنگل‌های فارس در آتش سوخت.

کهگیلویه‌وبویراحمد هم امسال در معرض آتش‌سوزی جنگل قرار دارد به طوری که استاندار مدتی پیش با اشاره به کاهش بارش و خشکسالی در استان گفته بود که خطر کم‌آبی و آتش‌سوزی جنگل‌های منطقه را تهدید می‌کند. به گفته «حسین کلانتری» ۱۲۰۰ نیروی آموزش دیده برای حفاظت از منابع طبیعی در کهگیلویه‌وبویراحمد مشغول به کار هستند، اما برای پیشگیری از آتش‌سوزی‌های عمدی باید افراد و عوامل انسانی مسبب را پیدا کرد، زیرا با هر آتش‌سوزی علاوه بر خسارت به منابع طبیعی و محیط زیست بسیاری از منابع اعتباری استان هم هدر می‌رود. به گفته او، امسال ۴ میلیارد ریال اعتبار برای خرید بالگرد اطفای حریق به استان اختصاص یافته است. صحبت‌های استاندار در شرایطی مطرح می‌شود که کهگلیویه‌وبویراحمد در روز‌های اخیر شاهد ۲ آتش‌سوزی در جنگل‌ها بود به طوری که بخش زیادی از جنگل‌ها و مراتع گچساران و باشت از سبزترین عرصه‌های طبیعی جنوب کهگیلویه و بویراحمد سیاه‌پوش شدند. به گفته مسئولان منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد، شعله‌های آتش با بی‌احتیاطی یک کشاورز و آتش زدن پسماند مزرعه آغاز شد و به مدد باد شدید به عرصه‌های طبیعی شاه بهرام رسید و ۳۰۰ هکتار جنگل و مرتع را غرق در آتش و دود کرد. مسئولان منابع طبیعی در استان مدتی است که با طرح‌هایی، چون ایجاد جنگل‌های دست‌کاشت، کشت گیاهان دارویی، قرقبانی و برنامه‌های حفاظتی سعی در احیای جنگل‌ها و مراتع دارند و اقداماتی نیز در این زمینه انجام شده، اما ادامه این روند نیازمند مشارکت مردم است. بر اساس آمار رسمی ۱۷۰ هزار هکتار از جنگل‌های بلوط کهگیلویه وبویراحمد بر اثر تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های پی در پی، نفوذ ریزگرد‌ها و شیوع آفت دچار خشکیدگی شده و سالانه ۲ هزار هکتار از عرصه‌های طبیعی این استان به دلیل آتش‌سوزی دچار خسارت می‌شود. در طول ۳سال گذشته حداقل ۲۱۰۰ هکتار از جنگل‌های این استان طعمه حریق شده که ۵۰۰ هکتار آن مربوط به امسال است. از ابتدای امسال تاکنون ۲۰ آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی استان رخ داده که عامل ۸۰درصد از این حوادث انسانی بوده است.

حدود ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از مساحت لرستان پوشیده از جنگل است که این جنگل‌های زاگرسی از با ارزش‌ترین ذخایر جنگلی جهان محسوب می‌شوند؛ ذخایر جنگلی که هر سال طعمه آتش می‌شوند و امسال هم مسئولان کشوری نسبت به آتش‌سوزی در آن‌ها هشدار داده‌اند. هرچند مسئولان لرستان از تهیه نقشه نقاط بحرانی آتش‌سوزی استان، برگزاری کلاس‌های آموزشی برای مردم روستا‌های اطراف جنگل و بستن قرارداد با گروه‌های مردمی برای کمک در مواقع بحران خبر داده‌اند، اما چند روز پیش محلی‌ها اعلام کردند که جنگل‌های بلوط چنگری در آتش سوخته است. بر اساس اعلام مدیرکل مدیریت بحران استانداری لرستان نیمه نخست سال گذشته ۹۲ آتش‌سوزی در ۶۰۰ هکتار اراضی منابع طبیعی استان رخ داد که از این تعداد ۶ مورد عمدی و به دلیل اختلاف شخصی بود؛ آتش‌سوزی‌هایی که به گفته مسئولان نسبت به سال قبل‌تر افزایش یافته و بیشترین در پلدختر و کوهدشت رخ داده بود. حالا با توجه به هشدار مسئولان کشوری درباره ریسک بیشتر آتش‌سوزی در لرستان نگرانی‌ها درباره ۲۰ درصد از جنگل‌های زاگرس که در این استان قرار دارد، بیشتر شده است. بر اساس آمار ۱۰ساله، خرم‌آباد، چگنی، کوهدشت، پلدختر و رومشکان از شهرستان‌های بحرانی در زمینه آتش‌سوزی در جنگل‌ها به‌شمار می‌روند و با توجه به اینکه اکثر آتش‌سوزی‌ها در مناطق سخت‌گذر و دور افتاده اتفاق می‌افتد، استقرار بالگرد یکی از نیازمندی‌های اصلی منابع طبیعی در استان است که تاکنون محقق نشده. هرچند رئیس اداره جنگلداری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی لرستان از رایزنی با سازمان هواپیمایی کشور برای استفاده از ظرفیت آن‌ها در خاموش کردن آتش خبر می‌دهد. ۱۵۰ منطقه بحرانی حریق با مساحت ۶۱۷ هزار و ۸۰۱ هکتار در جنگل‌های لرستان شناسایی شده و گفته می‌شود ۹۸ درصد علت آتش‌سوزی در این عرصه‌ها به دلیل عامل انسانی رخ می‌دهد. حدود ۲ میلیون هکتار جنگل و مرتع در لرستان وجود دارد و بیشترین میزان آتش سوزی در تاریخ منابع طبیعی این استان مربوط به سال ۹۰ بود که در آن زمان ۶۸۴۱ هکتار از اراضی استان گرفتار حریق شد.

کردستان یکی از استان‌هایی است که طبق اعلام سازمان جنگل‌ها امسال ریسک بیشتری برای حریق جنگل دارد. این استان سال گذشته هم از آتش‌سوزی‌ها در امان نبود به طوری که سال گذشته ۱۸۷ آتش‌سوزی در ۱۴۴۵ هکتار از اراضی جنگلی، مرتع و جنگل‌های طبیعی استان به وقوع پیوست. در نتیجه این آتش‌سوزی‌ها ۲۹۴هکتار از جنگل‌های طبیعی کردستان با آتش از بین رفت و ۱۰۳۰‌هکتار از مراتع هم در آتش سوخت. بیشترین میزان آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌ها در خرداد و فصل تابستان اتفاق می‌افتد که البته دلیل اصلی آن خطای انسانی است تا جایی که ۹۵ درصد آتش‌سوزی‌ها در منابع طبیعی منشا انسانی دارد. سال گذشته ۲۹۶ روستای حساس به حریق در مناطق جنگلی کردستان شناسایی شد که سقز با ۴۶ روستا و دهگلان با ۱۳ روستا به ترتیب بیشترین و کمترین میزان را به خود اختصاص داده‌اند. بنابر آنچه مسئولان منابع طبیعی کردستان می‌گویند از ابتدای سال تا امروز آتش‌سوزی جنگل‌های استان سطحی بوده است. با وجود این تا امروز ۸آتش‌سوزی در ۴۳ هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی در کردستان رخ داده است. از مناطق درگیر حریق جنگل‌های کردستان در سال جاری می‌توان به سنندج با ۳ هکتار، مریوان ۱۵ هکتار و بانه ۱۱ هکتار مرتع اشاره کرد. ۲ مورد آتش‌سوزی جنگل هم در ۱۴ هکتار شهرستان از جنگل‌های مریوان رخ داده است. جنگل‌های کردستان بخشی از جنگل‌های شمال زاگرس را تشکیل می‌دهند و بیشتر اطراف شهر‌های بانه و مریوان واقع شده‌اند و بعد از جنگل‌های شمال کشور در رتبه دوم اهمیت قرار دارند. از مساحت ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار هکتاری کردستان بیش از ۶۰ درصد آن شامل یک میلیون و ۵۸۷ هزار هکتار آن را مراتع و جنگل تشکیل می‌دهد و از این میزان بیش از ۳۷۴ هزار هکتار جنگل است.

از گستره ۲میلیون هکتاری ایلام یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار را اراضی طبیعی تشکیل داده‌اند که از این میزان ۶۴۰ هزار هکتار جنگل و عمدتا درختان بلوط است؛ درختانی که به گفته کارشناسان، قدمت هزاران ساله دارند. ایلام طی ۷ سال گذشته یکی از استان‌های زاگرس‌نشین بوده که مدام با معضل آتش‌سوزی دسته و پنجه نرم کرده است؛ آتش‌سوزی‌هایی که عامل انسانی نقش اساسی در وقوع آن‌ها دارد. طبق اعلام کارشناسان، بارندگی‌های سال گذشته به رشد پوشش گیاهی در مناطق مختلف استان منجر شده است، اما این پوشش به دنبال سهل‌انگاری و بی‌احتیاطی انسان‌ها (هم جوامع محلی و هم گردشگران) طعمه حریق می‌شود. هر سال در فصل بهار با گرم شدن هوا و خشک شدن مراتع آتش‌سوزی‌های زیادی در جنگل‌های استان ایلام اتفاق می‌افتد و به همین دلیل از ابتدای اردیبهشت امسال نیرو‌های اداره منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام برای اطفای حریق در جنگل‌های استان به حالت آماده‌باش درآمده‌اند. ۴۱۸ هزار هکتار از مراتع و جنگل‌ها در مناطق بحرانی در استان قرار دارد و در بیش از ۹۰ نقطه از جنگل‌ها و مراتع بحران آتش‌سوزی وجود دارد. بهار سال گذشته ۱۸۱آتش‌سوزی در استان رخ داد که موجب سوختن ۳۵ هکتار از جنگل‌ها و مراتع شد. به گفته مسئولان، از اوایل امسال تاکنون در استان، آتش‌سوزی وسیع که موجب نابودی مراتع شود، رخ نداده است. تعداد حریق‌ها در عرصه‌های طبیعی و نیز وقوع آتش‌سوزی در اوایل فصل گرما با توجه به گستردگی مناطق جنگلی استان موجب شد یک خودروی آتش‌نشان جنگلی آمیکو برای تجهیز ناوگان اطفای حریق اراضی جنگلی به منابع طبیعی و آبخیزداری ایلام اختصاص یابد. اما در دسترس نبودن، وجود ارتفاع، نبود امکانات جاده‌ای در زمان اتفاق حادثه آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های ایلام ضرورت وجود بالگرد خاموش کننده آتش را برای این استان دو چندان کرده است.

شعارسال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از همشهری آنلاین، تاریخ انتشار ۱۲ خرداد ۱۴۰۰، کدخبر: ۶۰۴۶۳۰، www.hamshahrionline.ir