شعار سال: امروز ۱۵ خرداد ماه مصادف با پنجم ژوئن روز جهانی محیط زیست است. روزی که هدف از نام‌گذاری آن از سوی سازمان ملل، افزایش آگاهی مردم برای نگهداری محیط زیست و تحریک سیاستمداران به گرفتن تصمیماتی برای رویارویی با تخریب محیط زیست و گونه‌های زیستی‌جانوری است.

با شیوع جهانی پاندمی کرونا و اعمال قرنطینه‌های گسترده، شاهد بهبود کیفیت هوا و وضعیت محیط زیست و جانداران در جهان بودیم. گزارش‌های اولیه حاکی از تأثیر بسیار عالی کاهش حضور مردم در محیط زیست بر روی گونه‌های مختلف گیاهی و جانوری بود حتی تحقیقات نشان داد تردد کمتر کشتی‌ها و کاهش سر و صدای این تردد تأثیر بسیار خوبی بر بهبود وضعیت موجودات دریازی داشته است، اما آیا این روند بهبود وضعیت طبیعت به دلیل کرونا رخ‌دادی پایدار است؟

در همین خصوص با ژیلا مهدی آقایی، معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان محیط زیست کشور گفتگو کردیم. وی به تشریح این مسئله پرداخت که آیا کرونا به بهبود شرایط محیط زیست در جهان کمک کرده است یا خیر و گفت: کرونا علی‌رغم ایجاد شرایط نسبتا خوبی که در اوایل شیوعش به دلیل شرایط قرنطینه گسترده بر محیط زیست داشته ازجمله کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای، کاهش ردپای کربن، حال خوب طبیعت و جانوران و ... به واقع نمی‌تواند تاثیرات مثبت بلندمدتی را برای محیط زیست به وجود آورد.

وی تشریح کرد:، چون همه آن تاثیرات مثبت بر محیط زیست، به دلیل طراحی و تدوین یک برنامه از پیش تعیین شده و مبتنی بر تفکر محیط زیستی نبوده، بلکه ناشی از یک فشار خارجی تحت عنوان پاندمی کووید ۱۹ بوده است. پاندمی که سلامت و جان انسان‌ها را نشانه گرفته و بشر را مجبور به در خانه ماندن کرده است.

بعد از کرونا تخریب محیط زیست بیشتر می‌شود
آقایی تصریح کرد: ضمن اینکه رکود اقتصادی حاصل از این پاندمی، قطعا به تخریب بیشتر محیط زیست خواهد انجامید، جهان برای ترمیم معضلات اقتصادی پیش آمده، سریع‌تر به سمت جبران‌مافات بر آمده و قطعا محیط زیست منابع طبیعی متضرر این جبران خواهند بود.

وی از تأثیر منفی شیوع کرونا بر روی اقتصاد و معیشت مردم نیز سخن گفت و با تأکید بر اینکه این فشار‌ها تأثیر منفی بر روی محیط زیست خواهد داشت، گفت: فقر و محیط زیست همیشه در تضاد با یکدیگر هستند وقتی که از نظر معیشتی مردم دچار مشکل باشند نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که حفاظت از محیط زیست را در اولویت اول خود قرار دهند.

معاون آموزش و مشارکت‌های مردمی سازمان محیط زیست اضافه کرد: فشار‌های اقتصادی و روانی که با شیوع کرونا بر مردم وارد شده، طبیعتاً به هیچ عنوان اثرات مثبت پایداری را نمی‌تواند برای محیط زیست ایجاد کند و حتی چه بسا تأثیرات منفی آن بیشتر هم باشد به خصوص اینکه نمی‌دانیم با پایان پاندمی آیا آموزش‌های از راه دور، توجه به دولت الکترونیک و فعالیت‌ها بر بستر پلتفرم‌های مجازی تداوم خواهدداشت یا همه چیز به روند قبلی بازخواهدگشت.

وی با اشاره به اصل ۵۰ قانون اساسی که در آن امده است: «در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل‌های بعد باید در آن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می‌گردد. از این رو فعالیت‌های اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیرقابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است»، گفت: حفاظت از محیط زیست وظیفه عمومی است و همه چه مردم‌و چه مسئولین و به ویژه دستگاه‌های متولی آموزش و فرهنگ کشور در این زمینه وظیفه دارند و باید آموزش‌ها در حوزه حفاظت محیط زیست در اولویت قرار گیرد.

راه طولانی تغییر رفتار مردم در قبال محیط زیست
آقایی در پاسخ به این سؤال که آیا با رشد شبکه‎های اجتماعی اقبال به محیط زیست واقعاً افزایش داشته است، گفت: صد درصد مردم نسبت به گذشته به حفاظت از محیط زیست اقبال بیشتری دارند و سطح آگاهی‌ها بالاتر رفته به خصوص توجه به حیاط وحش بیشتر شده است، ولی همچنان مسیر طولانی برای رسیدن به جایی داریم که آگاهی‌ها موجب تغییر رفتار عموم مردم در ارتباط با محیط زیست شود.

وی در خصوص پسماند‌های عفونی زیادی که در پی شیوع کرونا تولید شده است نیز گفت: اکنون دیگر باید توجه به محیط زیست حداقل به مرحله‌ای می‌رسید که دیگر ماسکی را رها شده در طبیعت یا دستکشی را در جوی آب و فضای سبز نبینیم در حالی که می‎بینیم. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که در خصوص این مسئله سازمان‌های مردم نهاد، رسانه‌ها، ارگان‌های مربوط به پسماند، سازمان محیط زیست و ... با تهیه مطالب آموزشی و کلیپ آگاهی‌های زیادی به مردم داده‌اند.

آقایی ضمن تأکید دوباره بر تأثیر بسیار منفی رها کردن ماسک و دستکش در فضای باز و تأثیر مخرب آن‌ها بر آلودگی خاک و خطرات آن برای جانوران، پرندگان و ... گفت: در اقیانوس‌ها حجم بالایی از ماسک دیده شده در حالی که واقعاً انتظار می‌رفت با توجه به این همه تأکید و آموزش در این زمینه، دیگر پسماند‌های کرونایی را رها شده در طبیعت نبینیم، اما متأسفانه این اتفاق می‌افتد.

پسماند‌های کرونایی در نهایت وارد سفره‌های خودمان می‌شوند
وی ادامه داد: پسماند‌های کرونایی خطرات چند جانبه دارد از جمله باعث انتشار آلودگی می‌شود، برای پاکبان‌ها خطر ایجاد می‌کند، باعث گرفتگی آبراهه‌ها می‌شود، وارد منابع آب و خاک می‌شود، به صورت ریزپلاستیک درآمده و درنهایت به سفره‌های ما راه می‌یابد.

آقایی هشدار داد: اکثر ماسک‌ها از مواد پلیمری ساخته شده‌اند و وقتی بر روی زمین رها می‌شوند با تابش خورشید و بارش باران به ریزپلاستیک تبدیل شده وارد خاکی می‌شوند که منابع غذایی ما از آن تأمین می‌شود و در نهایت از طریق گیاهانی که از آن خاک می‎‌روید و حیواناتی که از آن گیاهان تغذیه می‌کنند وارد سفره‌های ما می‌شود. ما دور ریختنی نداریم، از آنجا که بازخورد همه رفتار‌های ما با طبیعت پس از طی یک چرخه در نهایت به خود ما باز می‌گردد، در نهایت هر آنچه را که دور می‌ریزیم به خودمان باز خواهدگشت.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایکنا، تاریخ انتشار: ۱۵ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۳۹۷۵۶۶۷، www.iqna.ir