جمعه ۳۱ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 April 19 
مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان کار با اشاره به تهیه لیستی از بدترین اشکال کار کودک در سال ۸۱ توسط بخش حقوقی خانه کارگر گفت: تاکنون اقدامات دولت‌ها برای محو کار کودک موثر نبوده است و اساسا نسبت به موضوع کودکان جدیت و اهتمامی نیز وجود نداشته است.
شعار سال: «قاسم حسنی» مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان کار درباره ضرورت اقدام جدی برای محو کار کودک گفت: مقاوله نامه ۱۸۲ سازمان بین المللی کار که کشور ما نیز آن را پذیرفته است وظایف گام به گامی را برای دولت‌های عضو برای محو فوری بدترین اشکال کار کودک پیش بینی کرده است و دولت‌های عضو برای پایان بخشیدن به بدترین اشکال کار کودک در کشور خود موظف به رعایت آن هستند.
وی ادامه داد براساس این مقاوله نامه اولین قدم این است که دولت‌های پذیرنده این مقاوله نامه، باید در کشور متبوع خود ابتدا بدترین اشکال کار کودک را شناسایی وآن را در یک لیست مشخص کنند، گام دوم آن تعریف برنامه عمل است؛ اینکه چه اقدامی قرار است برای برخورد با اشکال کار کودک انجام شود و سومین گام نیز گزارشدهی از روند پیشرفت کار است.
تهیه لیستی از بدترین اشکال کار کودک درسال ۸۱
مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان کار با اشاره به شناسایی بدترین اشکال کار کودک، تصریح کرد: در سال ۸۱ بخش حقوقی خانه کارگر لیستی از بدترین اشکال کار کودک در ایران را تهیه و ارائه کرده است که شامل مواردی مانند کار در قهوه خانه ها، کار در کوره پز خانه ها، کار در زباله گردی، کار در دباغی‌ها و... است. اما برای گام‌های بعدی متاسفانه تاکنون و طی این سالیان هیچ گونه اقدامی از سوی دولت‌های مختلف صورت نگرفته است و اساسا نسبت به موضوع کودکان جدیت و اهتمامی نیز وجود نداشته است.
اقدامات دولت‌ها برای محو کار کودک موثر نبوده است
حسنی با بیان اینکه کودکان اصلی‌ترین سرمایه‌های جوامع هستند، هر گونه توسعه، پیشرفت و برنامه بلند مدت برای کشور را لازمه آن است که کودکان سالمی داشته باشیم، خاطرنشان کرد: متاسفانه به موضوع محو کار کودک در هیچ کدام از دولت‌ها در ادوار مختلف توجهی نشده است. البته این گونه هم نبوده است که توفیقاتی حاصل نشده باشد به طور مثال در برنامه‌های توسعه پنج ساله بر ضرورت کاهش کار کودکان و آسیب کودکان اشاره شده است و همچنین در ردیف بودجه ملی بودجه‌ای را نیز برای تحقق این اقدامات اختصاص داده اند؛ که به جای خود اقدامی ارزشمند است، اما واقعیت این است که این اقدامات به هیچ وجه کافی به مقصود نبوده و به اقدامات ریشه‌ای تری برای پایان بخشی به کار کودکان نیازمندیم.
کار کودک از روی دهن کجی به مسئولان نیست
وی ادامه داد: ما باید بپذیریم کودکان از روی دهن کجی به مسئولان کار نمی‌کنند بلکه ناچار هستند که کار کنند و تا زمانی که این اجبار به کار از زندگی آنان برداشته نشود، طرح‌هایی مانند جمع آوری و جذب هیچ کدام به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. در حال حاضر نیز طرح باصطلاح جذب و توانمندسازی کودکان کار در حال انجام است که در حقیقت همان طرح جمع آوری را تغییر اسم داده و با اسم جذب و اضافه کردن عبارت توانمندسازی به آن، در حال اجرا است. اما مهمترین سوال این موضوع است که آیا بچه‌ها به دلیل این که حرفهای بلد نیستند کار می‌کنند یا به دلیل اینکه خط فقر مطلق بسیار بالاتر از توان امرار معاش آنهاست؟
مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان کار تصریح کرد: در جامعه‌ای که خط فقر زیر ۶ یا ۵ میلیون تومان است دادن پول اندکی به مبلغ ۵۰۰ هزار تومان به عنوان اعانه به آن خانواده مگر می‌تواند نیاز خانواده را برطرف کند و ضمن اینکه تا چه حد می‌توان چنین کمک‌های نقدی را پرداخت کرد. ساز وکار جامعه باید ساز و کاری باشد که ثروت حاصله به طور متوازن میان افراد جامعه تقسیم شود و حداقل همه افراد در جامعه یک دسترسی منطقی به ثروت ملی خلق شده داشته باشند. ما در این حوزه با نقص مواجه هستیم.
حسنی با بیان اینکه علیرغم همه محدودیت‌ها و تحریم‌ها واقعیت این است که ما یک درآمد ملی در سال داریم که گروه‌هایی از جامعه دستشان به این درآمد ملی نمی‌رسد، خاطرنشان کرد: عده‌ای که دستشان به جایی نمی‌رسد به سمت مشاغل پست روی می‌آورند یا به سمت خشونت اجتماعی و اعتیاد می‌روند و باعث می‌شود جمعیت فقرا بیشتر و بیشتر می‌شود و باید اعانه بیشتری پرداخت شود. استفاده از ظرفیت‌های پیش بینی شده در قانون اساسی کشورمان مثل حق ایجاد تشکل‌های صنفی مستقل برای همه‌ی گروه‌های اجتماعی می‌تواند سبب ایجاد موازنه‌ی قوا میان فرادستان و فردوستان جامعه گشته و تا حد قابل توحهی علاج درد باشد. ولو اینکه ممکن است در ابتداء کار سختی باشد. سیاستگذاری اجتماعی ما و تغیر مناسبات حاکم بر روابط برخورداران و نا برخورداران نیاز به یک جراحی مستمر و پیگیر دارد. اگر بخواهیم به کار کودکان پایان دهیم گریزی جز این نیست.
یکی از ریشه‌های کار کودک کم توانی و ناتوانی زنان است
وی با تاکید بر اینکه کار کودک در واقع یک سنجه و نمایه‌ای از وضعیت کلی جامعه است، بیان کرد: وقتی کار کودک وجود دارد در کنار آن آسیب زنان نیز وجود دارد در حقیقت یکی از ریشه‌های کار کودک کم توانی و ناتوانی زنان است. هر موقع در خانواده مادر شأن و جایگاه بالاتری دارد بچه‌ها در آن خانواده از وضعیت بهتری برخوردار هستند بنابراین وقتی از کار کودک صحبت می‌کنیم از مشکلات زنان هم صحبت می‌کنیم. اگر می‌خواهیم مشکلات کار کودک برطرف شود باید به موقعیت زنان در خانواده نیز توجه شود. همچنین از سوی دیگر یکی دیگر از علل کار کودک و خشونت علیه کودک می‌تواند این باشد که پدر خانواده در جامعه مورد خشونت واقع می‌شود و همچنین نمی‌تواند ازعهده مخارج زندگی برآید. در حقیقت وضعیت کودکان کار نشان دهنده وضعیت خانواده‌های آن‌ها است و برای پایان دادن به کار کودک باید کودک را درون ساختار خانواده و در ارتباط با پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده دید و به طور کل در جامعه ببینیم.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه بدترین نوع اشکال کار کودک زباله گردی است، تصریح کرد: تولید زباله یک ارتباط مستقیم با تغییر شیوه مصرف جامعه دارد یعنی حجم زباله‌ای که انسان امروز تولید می‌کند با حجم زباله‌ای که به طور مثال در سال ۸۱ تولید می‌شده است خیلی متفاوت شده است فرهنگ رفتاری عامه تغییر کرده است و مصرف گراتر شده است و شیوه زندگی و شیوه مصرف تغییر کرده است و زباله بیشتری تولید می‌شود وقتی زباله بیشتری تولید می‌شود طبیعتا متقاضی زباله نیز بالا می‌رود. در حال حاضر نیز بحث زباله گردی نسبت به سال ۸۱ خیلی بیشتر مطرح می‌شود. با توجه به اینکه کودکان نیروی کار ارزان هستند و در جامعه تفکیک زباله به طور کامل انجام نمی‌شود از یک سو و از سوی دیگر درآمد هنگفتی که این بخش برای صاحبان قدرت و مافیای آن دارد بنابراین بستر بسیار مناسبی برای سوءاستفاده از کودکان به عنوان یکی از بدترین اشکال کار کودک فراهم می‌شود. البته براساس پژوهشی که در سال ۹۸ صورت گرفته ۹۳ درصد کودکانی که دراین بخش فعالیت می‌کنند کودکان غیرایرانی هستند که از فقیرترین روستا‌های افغانستان به کشور ما می‌آیند و در این بخش به کار گرفته می‌شوند.
برگزاری نشست منطقه‌ای برای حل مشکلات
حسنی تاکید کرد: یکی از خواسته‌های ما از مسئولان این است که حداقل یک نشست منطقه‌ای با حضور نمایندگان یونیسف، کمیساریای حقوق بشر، وزیر کار افغانستان و وزیر خارجه افغانستان برگزار شود و آن‌ها بپذیرند که در حل این مشکل سهم خود را به عهده بگیرند، نه اینکه سکوت کنند. در حال حاضر هم بار آسیبی و هم بار بین المللی این موضوع بر دوش ایران است و حداقل انتظار ما می‌تواند این باشد که مسئولان این کشور‌ها به کوتاهی خود اقرار کنند و بپذیرند که باید اقدامی برای این کودکان صورت بگیرد تا قدمی برای محو یکی از بدترین اشکال کار کودک برداشته شود و متاسفانه این موضوعی است که مغفول مانده است.
مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودک همچنین با اشاره به عدم نظارت دربخش‌های مختلف در خصوص رعایت حقوق کودک تصریح کرد: باتوجه به اهمیت کودکان ما نیازمند یک دیده بانی ملی در حوزه کودکان هستیم و اگر چنین چیزی شکل بگیرد یکی از موضوعات آن می‌تواند نظارت بر پیمانکارانی باشد که با شهرداری قرارداد می‌بندند.
در طرح‌ها همه اشکال کار کودک درنظر گرفته شود
حسنی همچنین درباره کودکانی که در کارگاه‌ها کار می‌کنند، گفت: خواسته ما این است که وقتی از محو کار کودک صحبت می‌کنیم و قرار است طرحی اجرا شود، تمام اشکال کار کودک در نظر گرفته شود. البته باید توجه داشته باشیم که کار کودک با بگیر و ببند خاتمه پیدا نمی‌کند و جامعه باید به سمت برنامه‌های عدالت محور برود. عدالت محوری به معنای واقعی نه به معنای یارانه دادن و افزایش و کاهش یارانه این‌ها شعار‌های فریبنده است؛ چراکه یارانه نقدی باعث افزایش نقدینگی و تورم می‌شود و اثربخشی اش را به سرعت از دست می‌دهد. به این معنا که همه افراد بدون دلنگرانی و پرداخت هزینه سهم عادلانه تری از ثروت ملی داشته باشند. این یک مطالبه کلی و ضرورت پیش رو است و برای محو کار کودک باید چنین رویکردی در جامعه وجود داشته باشد.
وی در پایان با اشاره به نقش سازمان جهانی کار در محو کار کودک گفت: سازمان جهانی کار اعلام کرده است تا سال ۲۰۲۵ باید کار کودک محو شود، اما متاسفانه سازمان جهانی کار یا سازمان ملل وقتی چنین موضوعی را مطرح می‌کند در کنار آن هیچ نقشی را نمی‌پذیرد کشور‌هایی که با کار کودک مواجه هستند نیازمند کمک جهانی هستند و اگر اقدام وکمکی از سوی جامعه جهانی صورت نگیرد و تا وقتی که به شاخص‌های عدالت محور و توسعه انسانی در جوامع توجه نشود تا ۵ سال دیگر هرگز نمی‌توانیم به کار کودک را پایان دهیم.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از ایلنا، تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۰۸۸۰۹۹، www.ilna.news
وی ادامه داد براساس این مقاوله نامه اولین قدم این است که دولت‌های پذیرنده این مقاوله نامه، باید در کشور متبوع خود ابتدا بدترین اشکال کار کودک را شناسایی وآن را در یک لیست مشخص کنند، گام دوم آن تعریف برنامه عمل است؛ اینکه چه اقدامی قرار است برای برخورد با اشکال کار کودک انجام شود و سومین گام نیز گزارشدهی از روند پیشرفت کار است.
تهیه لیستی از بدترین اشکال کار کودک درسال ۸۱
مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان کار با اشاره به شناسایی بدترین اشکال کار کودک، تصریح کرد: در سال ۸۱ بخش حقوقی خانه کارگر لیستی از بدترین اشکال کار کودک در ایران را تهیه و ارائه کرده است که شامل مواردی مانند کار در قهوه خانه ها، کار در کوره پز خانه ها، کار در زباله گردی، کار در دباغی‌ها و... است. اما برای گام‌های بعدی متاسفانه تاکنون و طی این سالیان هیچ گونه اقدامی از سوی دولت‌های مختلف صورت نگرفته است و اساسا نسبت به موضوع کودکان جدیت و اهتمامی نیز وجود نداشته است.
اقدامات دولت‌ها برای محو کار کودک موثر نبوده است
حسنی با بیان اینکه کودکان اصلی‌ترین سرمایه‌های جوامع هستند، هر گونه توسعه، پیشرفت و برنامه بلند مدت برای کشور را لازمه آن است که کودکان سالمی داشته باشیم، خاطرنشان کرد: متاسفانه به موضوع محو کار کودک در هیچ کدام از دولت‌ها در ادوار مختلف توجهی نشده است. البته این گونه هم نبوده است که توفیقاتی حاصل نشده باشد به طور مثال در برنامه‌های توسعه پنج ساله بر ضرورت کاهش کار کودکان و آسیب کودکان اشاره شده است و همچنین در ردیف بودجه ملی بودجه‌ای را نیز برای تحقق این اقدامات اختصاص داده اند؛ که به جای خود اقدامی ارزشمند است، اما واقعیت این است که این اقدامات به هیچ وجه کافی به مقصود نبوده و به اقدامات ریشه‌ای تری برای پایان بخشی به کار کودکان نیازمندیم.
کار کودک از روی دهن کجی به مسئولان نیست
وی ادامه داد: ما باید بپذیریم کودکان از روی دهن کجی به مسئولان کار نمی‌کنند بلکه ناچار هستند که کار کنند و تا زمانی که این اجبار به کار از زندگی آنان برداشته نشود، طرح‌هایی مانند جمع آوری و جذب هیچ کدام به نتیجه مطلوب نمی‌رسد. در حال حاضر نیز طرح باصطلاح جذب و توانمندسازی کودکان کار در حال انجام است که در حقیقت همان طرح جمع آوری را تغییر اسم داده و با اسم جذب و اضافه کردن عبارت توانمندسازی به آن، در حال اجرا است. اما مهمترین سوال این موضوع است که آیا بچه‌ها به دلیل این که حرفهای بلد نیستند کار می‌کنند یا به دلیل اینکه خط فقر مطلق بسیار بالاتر از توان امرار معاش آنهاست؟
مدیرعامل انجمن حمایت از کودکان کار تصریح کرد: در جامعه‌ای که خط فقر زیر ۶ یا ۵ میلیون تومان است دادن پول اندکی به مبلغ ۵۰۰ هزار تومان به عنوان اعانه به آن خانواده مگر می‌تواند نیاز خانواده را برطرف کند و ضمن اینکه تا چه حد می‌توان چنین کمک‌های نقدی را پرداخت کرد. ساز وکار جامعه باید ساز و کاری باشد که ثروت حاصله به طور متوازن میان افراد جامعه تقسیم شود و حداقل همه افراد در جامعه یک دسترسی منطقی به ثروت ملی خلق شده داشته باشند. ما در این حوزه با نقص مواجه هستیم.
حسنی با بیان اینکه علیرغم همه محدودیت‌ها و تحریم‌ها واقعیت این است که ما یک درآمد ملی در سال داریم که گروه‌هایی از جامعه دستشان به این درآمد ملی نمی‌رسد، خاطرنشان کرد: عده‌ای که دستشان به جایی نمی‌رسد به سمت مشاغل پست روی می‌آورند یا به سمت خشونت اجتماعی و اعتیاد می‌روند و باعث می‌شود جمعیت فقرا بیشتر و بیشتر می‌شود و باید اعانه بیشتری پرداخت شود. استفاده از ظرفیت‌های پیش بینی شده در قانون اساسی کشورمان مثل حق ایجاد تشکل‌های صنفی مستقل برای همه‌ی گروه‌های اجتماعی می‌تواند سبب ایجاد موازنه‌ی قوا میان فرادستان و فردوستان جامعه گشته و تا حد قابل توحهی علاج درد باشد. ولو اینکه ممکن است در ابتداء کار سختی باشد. سیاستگذاری اجتماعی ما و تغیر مناسبات حاکم بر روابط برخورداران و نا برخورداران نیاز به یک جراحی مستمر و پیگیر دارد. اگر بخواهیم به کار کودکان پایان دهیم گریزی جز این نیست.
یکی از ریشه‌های کار کودک کم توانی و ناتوانی زنان است
وی با تاکید بر اینکه کار کودک در واقع یک سنجه و نمایه‌ای از وضعیت کلی جامعه است، بیان کرد: وقتی کار کودک وجود دارد در کنار آن آسیب زنان نیز وجود دارد در حقیقت یکی از ریشه‌های کار کودک کم توانی و ناتوانی زنان است. هر موقع در خانواده مادر شأن و جایگاه بالاتری دارد بچه‌ها در آن خانواده از وضعیت بهتری برخوردار هستند بنابراین وقتی از کار کودک صحبت می‌کنیم از مشکلات زنان هم صحبت می‌کنیم. اگر می‌خواهیم مشکلات کار کودک برطرف شود باید به موقعیت زنان در خانواده نیز توجه شود. همچنین از سوی دیگر یکی دیگر از علل کار کودک و خشونت علیه کودک می‌تواند این باشد که پدر خانواده در جامعه مورد خشونت واقع می‌شود و همچنین نمی‌تواند ازعهده مخارج زندگی برآید. در حقیقت وضعیت کودکان کار نشان دهنده وضعیت خانواده‌های آن‌ها است و برای پایان دادن به کار کودک باید کودک را درون ساختار خانواده و در ارتباط با پدر و مادر و دیگر اعضای خانواده دید و به طور کل در جامعه ببینیم.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به اینکه بدترین نوع اشکال کار کودک زباله گردی است، تصریح کرد: تولید زباله یک ارتباط مستقیم با تغییر شیوه مصرف جامعه دارد یعنی حجم زباله‌ای که انسان امروز تولید می‌کند با حجم زباله‌ای که به طور مثال در سال ۸۱ تولید می‌شده است خیلی متفاوت شده است فرهنگ رفتاری عامه تغییر کرده است و مصرف گراتر شده است و شیوه زندگی و شیوه مصرف تغییر کرده است و زباله بیشتری تولید می‌شود وقتی زباله بیشتری تولید می‌شود طبیعتا متقاضی زباله نیز بالا می‌رود. در حال حاضر نیز بحث زباله گردی نسبت به سال ۸۱ خیلی بیشتر مطرح می‌شود. با توجه به اینکه کودکان نیروی کار ارزان هستند و در جامعه تفکیک زباله به طور کامل انجام نمی‌شود از یک سو و از سوی دیگر درآمد هنگفتی که این بخش برای صاحبان قدرت و مافیای آن دارد بنابراین بستر بسیار مناسبی برای سوءاستفاده از کودکان به عنوان یکی از بدترین اشکال کار کودک فراهم می‌شود. البته براساس پژوهشی که در سال ۹۸ صورت گرفته ۹۳ درصد کودکانی که دراین بخش فعالیت می‌کنند کودکان غیرایرانی هستند که از فقیرترین روستا‌های افغانستان به کشور ما می‌آیند و در این بخش به کار گرفته می‌شوند.
برگزاری نشست منطقه‌ای برای حل مشکلات
حسنی تاکید کرد: یکی از خواسته‌های ما از مسئولان این است که حداقل یک نشست منطقه‌ای با حضور نمایندگان یونیسف، کمیساریای حقوق بشر، وزیر کار افغانستان و وزیر خارجه افغانستان برگزار شود و آن‌ها بپذیرند که در حل این مشکل سهم خود را به عهده بگیرند، نه اینکه سکوت کنند. در حال حاضر هم بار آسیبی و هم بار بین المللی این موضوع بر دوش ایران است و حداقل انتظار ما می‌تواند این باشد که مسئولان این کشور‌ها به کوتاهی خود اقرار کنند و بپذیرند که باید اقدامی برای این کودکان صورت بگیرد تا قدمی برای محو یکی از بدترین اشکال کار کودک برداشته شود و متاسفانه این موضوعی است که مغفول مانده است.
مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودک همچنین با اشاره به عدم نظارت دربخش‌های مختلف در خصوص رعایت حقوق کودک تصریح کرد: باتوجه به اهمیت کودکان ما نیازمند یک دیده بانی ملی در حوزه کودکان هستیم و اگر چنین چیزی شکل بگیرد یکی از موضوعات آن می‌تواند نظارت بر پیمانکارانی باشد که با شهرداری قرارداد می‌بندند.
در طرح‌ها همه اشکال کار کودک درنظر گرفته شود
حسنی همچنین درباره کودکانی که در کارگاه‌ها کار می‌کنند، گفت: خواسته ما این است که وقتی از محو کار کودک صحبت می‌کنیم و قرار است طرحی اجرا شود، تمام اشکال کار کودک در نظر گرفته شود. البته باید توجه داشته باشیم که کار کودک با بگیر و ببند خاتمه پیدا نمی‌کند و جامعه باید به سمت برنامه‌های عدالت محور برود. عدالت محوری به معنای واقعی نه به معنای یارانه دادن و افزایش و کاهش یارانه این‌ها شعار‌های فریبنده است؛ چراکه یارانه نقدی باعث افزایش نقدینگی و تورم می‌شود و اثربخشی اش را به سرعت از دست می‌دهد. به این معنا که همه افراد بدون دلنگرانی و پرداخت هزینه سهم عادلانه تری از ثروت ملی داشته باشند. این یک مطالبه کلی و ضرورت پیش رو است و برای محو کار کودک باید چنین رویکردی در جامعه وجود داشته باشد.
وی در پایان با اشاره به نقش سازمان جهانی کار در محو کار کودک گفت: سازمان جهانی کار اعلام کرده است تا سال ۲۰۲۵ باید کار کودک محو شود، اما متاسفانه سازمان جهانی کار یا سازمان ملل وقتی چنین موضوعی را مطرح می‌کند در کنار آن هیچ نقشی را نمی‌پذیرد کشور‌هایی که با کار کودک مواجه هستند نیازمند کمک جهانی هستند و اگر اقدام وکمکی از سوی جامعه جهانی صورت نگیرد و تا وقتی که به شاخص‌های عدالت محور و توسعه انسانی در جوامع توجه نشود تا ۵ سال دیگر هرگز نمی‌توانیم به کار کودک را پایان دهیم.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات، برگرفته از ایلنا، تاریخ انتشار: ۲۱ خرداد ۱۴۰۰، کد خبر: ۱۰۸۸۰۹۹، www.ilna.news
برگزیده ها