شعارسال: شیرین شریف زاده، دکتری حقوق خصوصی و متخصص حقوق مالکیت ادبی و هنری ،با محوریت جشنواره «ایده‌های برتر فناوری‌های نرم و صنایع خلاق فرهنگی» با اشاره به اهمیت حمایت از ایده ها، گفت: به نظر ضرورت حمایت از ایده هاست که باید شفاف سازی شود. در حقوق جهانی کپی رایت یعنی حقوق مالکیت فکری و ادبی و اصل جهان شمولی وجود دارد به نام اصل دوگانگی ایده یا اصل عدم حمایت از ایده‌ها که تقریبا در همه جای دنیا پذیرفته شده و در برخی کشور‌ها نظیر آمریکا اصلی قانونی است.

وی گفت: در برخی از کشور‌ها از جمله ایران به طور رسمی در قانون نیامده، اما فرآیندی پذیرفته شده است. ایده‌ها حمایت نمی‌شوند؛ چراکه قابل حمایت نیستند. موضوع مهمی که باید به آن توجه کنیم، این است که منظور قانون گذار از ایده به نمود عینی آن بر می‌گردد؛ در واقع هرگاه ایده‌ای منجر به محصول شود یا اثری از آن بیرون بیاید، مورد حمایت قرار می‌گیرد. در واقع ایده‌ها باید دارای یک اثر ملموس باشد تا بتوان در باب مالکیت فکری و کپی رایت از آن حمایت کرد.

تکلیف دو اثر از یک ایده چیست؟

شریف زاده خاطرنشان کرد: گفتنی است، صاحبان ایده‌ای که می‌خواهند از حقوق مالکیت ادبی، هنری و کپی رایت برخوردار باشند، باید ایده هایشان در قالب خاصی بیان شود؛ به عبارت دیگر ایده اثر باید از بیان اثر جدا شود و نمود بیرونی داشته باشد. اما ماهیت ایده‌ها آزاد هستند و حمایتی درباب آن‌ها صورت نمی‌گیرد.‌ای متخصص حقوق مالکیت ادبی و هنری درباره نحوه حمایت قانونی از آثاری که از یک ایده پیروی می‌کنند، گفت: اگر دو اثر شبیه یکدیگر باشند، در واقع دو تولید کننده آثاری تولید کنند که از یک ایده پیروی می‌کنند، اما ثابت شود که کپی برداری نشده است، طبق قانون مالکیت فکری از هر دو این آثار حمایت می‌شود؛ که همه این‌ها به بیان اثر برمی گردد نه ایده اثر است. برای مثال دو نویسنده درباره یک موضوع دو داستان متفاوت می‌نویسند در واقع نمود بیرونی آثار متفاوت است و هر نویسنده مالک داستان منحصر به فرد خود است.

خروجی‌ها حمایت می‌شوند

وی با اشاره تعریف اصل دو گانگی ایده و بیان در کنوانسیون‌های بین المللی گفت: در کل ایده‌ها در کنوانسیون‌های بین المللی در رده ایده‌های عمومی و کلی قرار می‌گیرند که معمولا هر کسی می‌تواند از آن استفاده کند. اما وقتی ایده‌ها خاص و پیچیده شود که در نهایت به یک خروجی واحد رسیده باشد، در این شرایط صاحبان آن‌ها می‌توانند از مزایای حمایتی قوانین کپی رایت بهره ببرند.

این متخصص علت اصلی عدم حمایت از ایده‌های اولیه را فراگیر بودن آن دانست و گفت: ایده‌های ساده اجزای اولیه استدلال یک فرد محسوب می‌شود و از سوی انسان خلق نمی‌شود، در واقع هر فردی می‌تواند با آن‌ها مواجه شود.

به گفته وی، دانش بیرون آمده از ایده‌ها حاصل منطق و تفکر شخصی است و توسط انسان خلق می‌شود و در واقع ترکیبی از ایده‌های ساده است. یعنی ذهن در اینجا عملکردی فعالانه داشته است و گامی فراتر از بدیهیات برداشته شده است.

 

 

شریف زاده گفت: معمولا ایده‌های خاص که موضوع جشنواره هایی، چون «ایده‌های برتر فناوری‌های نرم و صنایع خلاق فرهنگی» هستند، از حمایت مالکیت فکری برخوردار می‌شود؛ چراکه محصول تلاشند و می‌تواند قابل حمایت هم باشد. از آنجایی که در صورت بروز تخلف، اثبات آن فرایند دشواری است به دلیل ثبت شدن ایده‌ها در این نوع جشنواره ها، دست متخلفان تا حدی بسته می‌شود. در واقع به نوعی حضور در این جشنواره‌ها در بحث مالکیت فکری مدرک به حساب می‌آید.

به گفته شریف زاده، در واقع اگر نقض اثری صورت گیرد، پیگیری قضیه اثباتی به جهت اینکه اثر در جشنواره راه یافته بود آسان‌تر است و می‌تواند در دادگاه به عنوان یک دلیل اثباتی به نفع صاحب اثر باشد.

وی افزود: گواهی که جشنواره‌ها می‌دهند تا حد زیادی دال بر مالکیت افراد بر ایده هایشان است. هرچه گستردگی و مقیاس برگزاری یک جشنواره زیاد باشد، دلیل محکم تری بر مالکیت فکری ایده‌ها است. حتی اگر مقامی نیاورند، می‌تواند سندی باشد بر مالکیت ایده ها. در حقیقت روح این جشنواره‌ها می‌تواند نگاه ما را از ایده‌ها تغییر دهد.

این متخصص گفت: دنیای امروز دنیای ایده‌های نوین و جدید است؛ به گونه‌ای که مالکان ایده‌ها پول سازترین افراد در جهان هستند؛ وقتش رسیده است که از نگاه سنتی به این جریان دور شویم. این جشنواره‌ها می‌تواند نگرش ایده پردازان را در دنیای کنونی تغییر دهد.

عدم عضویت در کنوانسیون ها، معضلی ایجاد نکرده است

وی با اشاره به نگرش عضویت در کنوانسیون‌های بین المللی در بحث مالکیت فکری، گفت: ما باید این نگاه را تغییر دهیم که اگر عضو کنوانسیون‌های بین المللی در این زمینه نیستیم، از مزایای زیادی در جهان به دور مانده ایم؛ گفتنی است نداشتن این عضویت‌ها در داخل ایران معضلی به وجود نمی‌آورد. در واقع از آثار فکری و ادبی ایرانی حمایت می‌شود و این آثار خارجی است که مورد حمایت قرار نمی‌گیرد. از آنجایی که ما در گذشته تولید کننده دانش نبودیم و همواره مصرف کننده بوده ایم، عضویت در کنوانسیون‌ها هزینه‌های زیادی بر دوش ما می‌گذارد. در حالیکه تا کنون توانستیم به آثار فکری و هنری جهان تا حدی دسترسی داشته باشیم و بهره بگیریم. این اتفاق بدی هم نبوده است. متاسفانه همیشه به این موضوع با عینک بد بینی نگریسته شده است. در حالیکه اگر می‌خواستیم عضو این کنوانسیون‌ها شویم نمی‌توانستیم به آثار علمی و ادبی به شکلی راحت و ارزان دسترسی داشته باشیم؛ بنابراین تولید کنندگان محصول بیرون آمده از ایده‌ها نباید نگرانی داشته باشد.

به گفته شریف زاده، از آنجایی که ما دارای قانون حمایت از مولفان و مصنفان هستیم و در این زمینه قانون گذاری کرده ایم و قانون حمایت از تولیدکنندگان آثار فکری، ادبی و هنری در داخل کشور وجود دارد، خوشبختانه قضات نسبت به این موضوع در مقایسه با سال‌های گذشته آشنایی دارند. در واقع روند ما در ایران حمایت گونه است.

شعارسال، بااندکی تلخیص واضافات برگرفته از خبرگزاری علم و فرهنگ، تاریخ انتشار:۲۰ مرداد ۱۴۰۰، ۱۲۰۶۵۱، sinapress.ir