روز ملی روستا و خوب، بد و زشت خانه دوم؟

مدعی هستند که ساخت خانه و ویلا در مناطق روستایی به محیط زیست و منابع طبیعی و کشاورزی آسیب زده است. می‌گویند که کم کم کارکرد روستا در حال عوض شدن است و پدیده خانه دوم را کابوس زندگی روستایی می‌نامند؟ سوال اینجاست که آیا واقعا اصل ماجرا به همین صورت است که بیان می‌گردد؟

شعار سال: نگار اکبری در روز پانزدهم مهرماه روز ملّی روستا اقدام به تهیه گزارشی انتقادی از پدیده‌ای بنام خانه دوم نموده است. پدیده‌ای که بنا بر ادعای گزارشگر داستان، زیست روستایی را در ابعاد اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و در نهایت زیست‌محیطی تهدید می‌کند. سوال اینجاست که آیا واقعیت ماجرا نیز بر همین منوال روایت شده است یا خیر؟

ورای نظر انتقادی مطرح در گزارش، بنظر می‌رسد که واقعیات پشت پرده با ادعا‌های مطرح در گزارش متفاوت باشد. شاید حد بالای اشتراک نظر فقط در تخریب‌های ظاهری قابل مشاهده بوده و اصل داستان بشدت متفاوت است.

در دنیا، با شناسایی مناظر، چشم انداز‌ها و نقاط بکر، اقدام به تعریف و فراهم سازی امکاناتی برای استفاده همگانی و در عین حال قاعده‌مند از آن مناطق و چشم انداز‌ها می‌کنند. ممکن است تابلوی دارای توضیحات و تشریح باید‌ها و نباید‌های حضور در منطقه نصب کنند. مبلمانی زیبا برای استفاده عمومی بچینند و یا حتی فضای محدودی را برای خدمات رسانی مشروط، مقید و دارای تحفظات محیط زیستی برپا کنند. در این حالت، استفاده کنندگان به سرشان هم نمی‌زند که برای خود فضای خصوصی با هدف استفاده اختصاصی از آن چشم اندازها، تدارک ببینند. در ایران داستان چگونه است؟ آیا نمی‌شد این کار را در گردنه حیران و صد‌ها جای دیدنی دیگر انجام می‌دادیم؟

روستا دارای طرح هادی است و ساخت و ساز باید در طرح هادی صورت بگیرد. اگر امروز از بیرون روستا هم نیایند، فردا فرزندان همان روستائیان در آن محدوده خواهند ساخت. اگر ساخت و ساز ایراد دارد، الزامات طرح هادی و چارچوب‌های مدیریتی روستایی ایراد دارد نه حضور خانه دومی ها.

تبدیل زمین‌های کشاورزی به ویلا امری سلیقه‌ای در کشور است. یک جا می‌شود و یک جا نمی‌شود. یک زمان به راحتی انجام می‌شود و یک زمان ممانعت قانونی پیدا می‌کند. قاعده‌مند کنید تا مشکلی ایجاد نشود. ضمنا برای قاعده‌مند کردن، مشکل تامین آب برای کشاورزی را فراموش نکنید.

در بحث تغییر کاربری‌های رخ داده در محیط روستایی و تبدیل کانون‌های تولیدی به کانون‌های مصرفی و غیر مولد نیز، نقد را نباید متوجه خانه دومی‌ها دانست. دولت خودش مکانیزم شفافی برای این کار ندارد. حد اعلای تفکر دولت تامین و توسعه زیرساخت‌های خدماتی برای روستا است. طبیعی است که با این کار، محیط تولیدی بتدریج تمایل به مصرف گرایی پیدا می‌کند.

سوال اینجاست که با این توضیحات، آیا باز باید مشکل را در خانه دومی‌ها و فروش زمین‌های کشاورزی به شهرنشین‌ها جستجو کرد یا بی برنامگی و انفعال دولت در برابر روستا و نداشتن الگو‌هایی شفاف برای توسعه روستایی؟