ایران؛دهمین تولیدکننده غذای جهان، رتبه۵۲ صادر کننده غذاست، چرا؟

ایران بدلیل شرایط ویژه سیاسی- اقتصادی کشور، نیاز خاص به توسعه بخش کشاورزی داشته و تاکنون در طیف رتبه تولیدی ۱۰-۱۵ جهان از نظر وزن تولیدات کشاورزی، قرار دارد. این در حالی است که چنانچه اقدامات مناسبی برای رفع چالش‌های بزرگ بخش کشاورزی کشور نظیر آب، فرسایش خاک، بهره وری پائین تولیدات کشاورزی، الگوی کشت و نظام بهره برداری، سرمایه گذاری اندک در توسعه بخش کشاورزی، ضعف مکانیزاسیون و مواردی همانند، برداشته شود. مسلما شاهد جهش‌های قابل قبولی در این بخش خواهیم بود. توسعه‌ای که اثر مستقیم روی بهبود رفاه و سلامت شهروندان، افزایش رفاه تولیدکنندگان، توسعه اشتغال، توسعه صادرات و شاخص‌هایی نظیر آن خواهد داشت. سوال این است که چرا دهمین تولید کننده غذا در جهان، باید پنجاه و دومین صادر کننده باشد؟ مشکل کجاست آقای ساداتی نژاد؟

شعار سال: کشور ایران بـا وسعـت یک میلیون و ۶۴۰ هزار و ۱۹۵ کیلومترمربع در نیمـه جنـوبی منطقه معتدل شمالی میان ۲۵ تا ۳۹ درجه عرض شمالی از خط استوا و ۴۴ تا ۶۳ درجه طول شرقی از نصف‌النهار گرینویچ قرار دارد. حدود ۹۰ درصد از خاک کشور در محدوده فلات ایران واقع شده و سرزمینی کوهستانی و نیمه‌خشک با میانگین ارتفاع ۱۲۰۰ متر از سطح دریا محسوب می‌شود. بیش از نیمی از مساحت کشور را کوه‌ها و ارتفاعات، یک‌چهارم آن را دشت‌ها و کمتر از یک‌چهارم دیگر آن را زمین‌های قابل کشت، تشکیل می‌دهد. ایران از ۱۳ اقلیم دنیا ۱۱ اقلیم را دارا بوده و سه نوع آب و هوای بیابانی و نیمه‌بیابانی، کوهستانی و آب و هوای خزری در آن وجود دارد.

سرزمین ایران با دارا بودن ۱۴.۷ میلیون هکتار زمین زیر کشت و ۴.۴ میلیون بهره‌بردار (کشاورز)، سالانه حدود ۱۲۵ میلیون تن انواع محصولات کشاورزی به تولید می‌رساند که حدود ۲۵ میلیون تن آن سبزی و صیفی، ۲۲ میلیون تن میوه و‌تره‌بار، ۱۶ میلیون تن محصولات آبزی و دامی و ۶۲ میلیون تن انواع محصولات زراعی است. از نظر رتبه بندی جهانی در طیفی از رتبه ۱۰-۱۵ تولیدات قرار می‌گیرد.

دهمین تولید کننده غذای جهان، ۵۲ صادر کننده غذاست، چرا؟

در برخی از محصولات، ایران دارای رتبه و جایگاه ممتاز بین المللی است. هم‌اکنون از هر هکتار زمین کشاورزی ایران حدود ۵/۷ تن محصول کشاورزی برداشت می‌شود که با توجه به پتانسیل‌های بسیار خوب تولید در واحد سطح، چنانچه قصد بر حمایت از تولید‌ملی بوجود دارد، باید سه رکن اصلی اشتغالزایی، خودکفایی و ارزآوری در بخش‌کشاورزی مورد توجه و اجرا قرار گیرد.

بنابر آمار‌های موجود از سال‌های خوب تولید، سالانه بیش از ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی به ارزش حدود ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون دلار از ایران صادر شده است (مربوط به زیربخش‌های زراعی، باغی و دام و طیور / سالانه یک میلیارد دلار انواع میوه و‌تره‌بار از کشور صادر می‌شود که می‌توان آن را به ۲ میلیارد دلار افزایش داد).

نگاه قاره‌ای به تولیدات بخش کشاورزی نیز گویای آمار‌های جالبی است. ۲۰ کشور بزرگ تولید کننده محصولات کشاورزی در مجموع ۱۵۳۱.۴ میلیون تن محصول کشاورزی تولید می‌کنند که ۳۴ درصد از این محصول تنها در کشور ایالات متحده امریکا تولید می‌شود و دیگر کشور‌های واقع در این قاره ۲۳ درصد از سهم تولید محصولات کشاورزی را به خود اختصاص دادند. کشور‌های قاره اروپا ۱۷ درصد و کشور‌های قاره آسیا ۲۳ درصد از سهم تولید را دارند. میزان تولید محصولات کشاورزی در قاره افریقا برابر با ۶۷.۵ میلیون تن بود و ۵ کشور از این قاره در میان کشور‌های بزرگ تولیدکننده محصولات کشاورزی هستند. مطالعه نشان می‌دهد ۷ کشور اروپایی در فهرست تولیدکنندگان بزرگ محصولات کشاورزی هستند و ۵ کشور آسیایی هم در این فهرست هستند.

از بعد صادرات محصولات کشاورزی هم، توجه به آمار‌های موجود خالی از لطف نیست. در سال۲۰۱۷ مجموع صادرات مواد غذایی جهان بالغ بر ۶۱۸ میلیارد دلار بود. گرچه اروپا و آسیای مرکزی با صادرات ۲۸۰ میلیارد دلاری، بیشترین سهم را از این مقدار داشتند، اما آمریکا بیش از هر کشور دیگری در جهان غذا صادر می‌کند. در سال ۲۰۱۷، مجموع صادرات محصولات غذایی ایالات‌متحده ارزشی نزدیک به ۷۵ میلیارد دلار داشت، حجمی که بیانگر سهمی ۳ درصدی از کل صادرات کالایی این کشور است.

پس از آمریکا، آلمان دومین و انگلیس سومین کشور بزرگ صادرکننده موادغذایی جهان هستند. ایران با وجود رتبه ۱۰ تولید جهانی، رتبه ۵۲ صادرات را بخود اختصاص داده است.