شعار سال: آثار هنری همواره از انتخاب‌های اصلی سارقان بوده‌اند. درطول تاریخ آثار نقاشان و هنرمندان مشهور نقاط مختلف جهان از «رامبرانت» گرفته تا «پیکاسو» از دستبرد سارقان در امان نبودند.

در کشورمان هم سرقت ابنیه تاریخی و آثار هنری مشهور که توسط هنرمندان بزرگ خلق شده‌اند هم درطول سال‌های گذشته بسیار گزارش شده است که از کشور خارج شده‌اند یا هنوز ردی از آن‌ها نیست یا در کشمکش‌های حقوقی هنوز نتوانستند به کشور بازگردانده شوند. البته باید گفت توجه به آثار تاریخی و باستانی ایران همیشه موردتوجه باستان‌شناسان و کاوشگران بوده است و در این میان عتیقه‌فروشان و قاچاقچیان هم بی‌نصیب نماندند و درطول این سال‌ها اشیای تاریخی فراوانی به‌صورت قاچاق از کشور خارج شده‌اند. در این سال‌ها، برخی آثار تاریخی که قاچاق شدند توسط کارشناسان شناسایی و به کشور بازگردانده شده‌اند، اما پرونده‌هایی هم هستند که هنوز به نتیجه نرسیده‌اند و حکمی برای آن‌ها داده نشده است. در ادامه، به برخی از دزدی‌های بزرگ آثار هنری تاریخ کشورمان نگاهی می‌اندازیم.

گل‌نبشته‌های تخت‌جمشید

قرار بود باقی‌مانده گل‌نبشته‌های تخت‌جمشید که در سه مرحله به کشور بازگشته بود هم بازگردانده شود که به‌دلیل اتفاقات سیاسی عملا استرداد باقی الواح هخامنشی از سال ۸۳ به بعد متوقف شد.

سرقت تابلو‌های ۵۰۰ میلیون تومانی یک هنرمند

سرقت پنج تابلوی نفیس معرق و منبت هاشم فنی‌پور، هنرمندی که نشان درجه دو هنری دارد و در چند دوره از نمایشگاه‌های دوسالانه نگارگری ایران به‌عنوان معرق کار خلاق رتبه اول را کسب کرده، یکی‌دیگر از سرقت‌های هنری کشورمان است که گزارش شده است. این آثار که ارزش ۵۰۰میلیون تومانی داشتند، از سال ۱۳۶۰ توسط این هنرمند برای ساخت آن‌ها زحمت کشیده بود و در نمایشگاه‌های متفاوتی به نمایش گذاشته شده بود. آثاری که به گفته پسرش حدود دوسال و نیم زمان برای ساخت آن‌ها صرف شده بود.

آثار تاریخی مفرغ لرستان در امارات

آثار تاریخی مفرغ لرستان سال ۸۶ از امارات برگشت داده شد که شامل ۱۵ اثر است. این آثار آنقدر بااهمیت است که باستان‌شناسان معتقدند می‌توان با کمک آن‌ها در کنار هم اطلاعات تاریخی این منطقه میراثی را تکمیل‌تر کرد.

سرقت ۲ تابلوی «احصایی» هنرمند نامی ایرانی

سرقت دو اثر مدرن از آثار هنرمندی که آثارش در حراجی‌های معتبر بین‌المللی خریدار دارد یکی‌دیگر از سرقت‌های کشورمان است. دو تابلوی نقاشیخط نفیس از محمد احصایی هنرمند پیشکسوت ایرانی و چند اثر هنری دیگر متعلق به مجموعه‌ای خصوصی در شمال تهران به سرقت رفته است. این تابلو‌ها ازجمله آثار شاخص این هنرمند محسوب می‌شوند که مالک فعلی، آن‌ها را در سال ۱۳۸۷ خریداری کرده بود. تابلوی به سرقت رفته اول با عنوان «محبت»، مربوط به سال ۱۳۸۳ است که امضای «احصایی ۸۳» در حاشیه پایین آن به چشم می‌خورد. تابلوی محبت در چهار لت (تکه) کشیده شده که ابعاد هر «لت» ۸۹ در ۸۹ سانتیمتر و ابعاد کلی تابلو ۱۸۰ در ۱۸۰ سانتیمتر بود. این تابلو با تکنیک ترکیب مواد روی بوم به اجرا درآمده است. تابلوی به سرقت رفته دیگر از مجموعه معروف این هنرمند تحت‌عنوان «ذکر تصویری الله» است و «سماع» نام دارد. سال اجرای این اثر ۱۹۹۲ است و ابعاد کلی آن ۸۶ در ۸۶ سانتیمتر. این اثر که با تکنیک گواش و رنگ اتومبیل روی مقوا اجرا شده جزء دیگر آثار ارزشمند این هنرمند است که شامگاه جمعه ۱۳ مرداد از محل نگهداری آن‌ها در شمال تهران به سرقت رفته است.

سرقت ۲ شمشیر فولادی از کاخ سعدآباد

دو شمشیر فولادی که سال ۷۸ از کاخ موزه ملت در سعدآباد تهران به سرقت رفته بود، هفتم بهمن ۱۳۸۳ رسما تحویل مقامات ایران شد. شمشیر‌های مسروقه از کاخ موزه ملت ازجمله اشیای متعلق به کلکسیون مادر پهلوی دوم محسوب می‌شوند. یکی از این شمشیر‌ها متعلق به دوره قاجار بوده و دیگری با تزئینات سنگ‌های برلیان و یاقوت متعلق سیمون بولیوار ــ رهبر انقلاب بولیوی ــ است. این شمشیر‌ها سال ۸۱ در باکو پیدا شد.

سنگ‌قبر ۹۰۰ ساله در انگلستان

سنگ‌قبری ۹۰۰ ساله سال ۸۰ از کشور ربوده شد که پس از آن دفتر حقوقی سازمان میراث فرهنگی اقدام به یافتن این شیء تاریخی کرد تا اینکه سرانجام در انگلستان پیدا شد. پلیس بین‌الملل با مشاهده مستنداتی که از ایران دریافت کرده بود، اعلام کرد مالک اصلی این اثر ایران است و خروج آن به شکل غیرقانونی صورت گرفته است. این سنگ‌قبر به اندازه ۶۵×۸۱ در محراب تابستانی مجد ابرند‌آباد نصب شده بود. روی این سنگ‌قبر سه حاشیه با خط کوفی و ثلث با آیاتی از سوره‌های فصلت، آل‌عمران و توبه نقش بسته است. همچنین بر پیشانی این سنگ کلمه «لا اله الا الله محمد رسول‌الله» نوشته شده بود که متن آن تاریخ ۵۳۳ هجری قمری را نشان می‌دهد. این سنگ قبر در ۲۵ بهمن ۱۳۸۰ از محراب قسمت تابستانی مسجد ابرند‌آباد یزد دزدیده شد. مسجد ابرند‌آباد که در ابتدای شهر یزد قرار دارد سال ۱۳۸۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

کشف اشیای تاریخی مسروقه جیرفت در گالری برکت انگلیس

خرداد ۸۴ اعلام شد گالری انگلیسی برکت از باز پس‌دادن اشیا تاریخی جیرفت که پیش از این به انگلستان قاچاق شده بود، خودداری کرده است. با قاچاق اشیای تاریخی جیرفت به انگلستان، سه پرونده در مراجع حقوقی لندن توسط ایران مطرح شد که به‌دنبال پیگیری‌های بخش حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و صدور رای به‌نفع ایران از سوی مراجع حقوقی لندن، اسفند سال ۸۳، دو محموله که شامل ۳۰ قطعه از آثار تاریخی- فرهنگی بود، از گمرک فرودگاه این شهر ترخیص و به سفارت ایران تحویل داده شد که در موزه ملی به نمایش گذاشته شد.

کشف ریتون سفالی در مرز رومانی و بلغارستان

ابتدای سال ۸۶، یک ریتون سفالی متعلق به هزاره اول قبل از میلاد از داخل یک کامیون در مرز رومانی و بلغارستان از سوی پلیس رومانی کشف و ضبط شد و طبق گزارش‌ها راننده این کامیون تبعه ایرانی بوده و وسایل یک دیپلمات آلمانی را حمل می‌کرده است. این ریتون سفالی که به‌وسیله حفاری‌های غیرمجاز در شمال کشور کشف شده بود به صورت غیرقانونی از کشور خارج شد، خوشبختانه با اقدامات سازمان میراث فرهنگی و طبق کنوانسیون سنای بین‌المللی سال‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۹۵ که کشور ایران و رومانی به آن پیوستند، این شیء تحویل داده شد.

بازگشت اشیای باستانی خوروین به ایران

سرانجام با صدور حکم دادگاه بلژیک به‌نفع ایران پس از ۳۵سال اشیای عتیقه خوروین به کشور بازگشت. در سال ۱۳۴۴، وولف کاریوس همسر بلژیکی پروفسور ملکی ۳۴۹ قلم از اشیا خوروین را به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج و به کشور بلژیک برد. بعد از آن و در سال ۱۳۶۰ دادگاه بلژیک ایران طرح دعاوی کرد و سرانجام بعد از ۳۳ این آثار به کشور بازگشت. این ۳۴۹ اثر تاریخی فرهنگی بازگردانده‌شده از بلژیک با حضور رئیس‌جمهور در موزه ملی ایران رونمایی شد. جدا از این آثار ایران دارای کتیبه‌ها، آثار تاریخی و ظروف تاریخی زیادی در موزه‌ها و حراجی‌های کشور‌های دیگر است که به‌صورت غیرقانونی به حراج رفته‌اند و هنوز نتوانسته ثابت کند این آثار متعلق به ایران هستند.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه فرهیختگان، تاریخ انتشار: ۴ مرداد۱۴۰۱، کدخبر: ۷۳۲۲۰، farhikhtegandaily.com