شعارسال: "مجید جوادیان‌زاده"  اظهار کرد: واژه فرهنگ به بخشی از ارزش‌ها، هنجارها و باورهایی که در یک جامعه عمومیت پیدا می‌کند و افراد به عنوان عضوی از جامعه آن را فرا می‌گیرند، اطلاق می‌شود، به عبارتی دیگر زمانی که امری عمومیت پیدا کند و در جامعه چنان فراگیر شود که همه افراد در قالب آن زیست کنند، به آن مفهوم، فرهنگ می‌گوییم. البته مطالعه فرهنگ بستگی به شرایط خاص بومی و تعلیمی هر منطقه دارد، یعنی نمی‌توانیم به طور عام از فرهنگ صحبت کنیم بلکه باید ببینیم از فرهنگ کدام منطقه و ناحیه می‌خواهیم صحبت کنیم.

*سخت‌کوشی نشات گرفته از زندگی در کویر

جوادیان زاده به تشریح سیمای فرهنگی استان یزد پرداخت و تصریح کرد: شرایط اقلیمی و سخت طبیعی، وجود کویرهای پهناور و کم‌آبی و فاصله زیاد یزد با همسایگانش به خاطر شرایط کویری باعث شده که فرهنگ یزد از یک‌سری ویژگی‌های خاص برخوردار شود که مهمترین آنها سخت‌کوشی مردمان این دیار است.

وی تصریح کرد: اساساً تقدس یافتن سخت‌کوشی در فرهنگ یزد و تبدیل شدن آن به یک ارزش بالای فرهنگی و اجتماعی، خود از شرایط دشوار اقلیمی نشأت گرفته است.

جوادیان‌زاده، ویژگی دیگر یزدی‌ها را قناعت دانست و گفت: قناعت به دنبال همان شرایط سخت طبیعی منطقه‌ و تاثیر آن بر زندگی مردم یزد شکل گرفته است به گونه‌ای که با وجود دشواری‌های موجود، امکانات و نیازهای زندگی‌شان را رفع می‌کردند.

وی، این روحیه‌ی فرهنگی را به معنای روحیه اقتصادی، صرفه‌جویی و مصرف بهره‌ورانه ذکر کرد و در این مورد توضیح داد: روحیه قناعت یزدی‌ها نه به معنی مصرف همراه با خست، بلکه بیانگر مصرف همراه با تعقل و پا‌به‌پای تولید است.

*روحیه دین‌داری و خداباوری یزدی‌ها

مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد اظهار کرد: بخشی از روحیه دین‌داری و خداباوری موجود در بین مردمان یزد نیز نشات گرفته از شرایط طبیعی و افق‌های باز کویر است به نحوی که فضای کویر منجر به ایجاد ظرفیت‌های ذهنی بزرگی در افراد شده و آنها را آماده و مستعد پذیرش انوار الهی و پیام پیامبران وحی ‌کرده ‌است و به همین دلیل نیز اصولاً مردم یزد، مردمی دین‌باور و معنویت‌گرا هستند. واضح‌ترین نمود این ارزش‌های فرهنگی را می‌توان در معماری یزدی‌ها مشاهده کرد و دلیل آن نیز این بوده که مردمان این دیار چنان درگیر مدیریت فضای طبیعی خود بودند که ذوق زیبایی‌شناسی و گرایش‌های هنری خود را عمدتاً در بناها منعکس می‌کردند.

وی افزود: به عبارتی معماری یزد علاوه بر کارکرد زیستی، کارکرد‌های زیبایی‌شناسی و هنرمندانه داشته است و این برعکس شهرهای تاریخی دیگر مانند شیراز است چرا که شیراز عمدتاً هنر شعر در آن نشو و نمای فراوانی پیدا کرده‌ است، یعنی هنری که فقط کارکرد هنری و زیبایی‌شناسی دارد و هیچ کارکرد زیستی و بیرونی ندارد.

*جامعه یزد یک جامعه صنعتی است

جوادیان زاده‌، فرهنگ و هنر امروز یزدی‌ها را نشأت گرفته از این ویژگی‌ها و شرایط خاص دانست و بیان کرد: اگر تقسیم‌بندی "آلوین تافلر" را برای بررسی جوامع در نظر بگیریم که زندگی بشر را در قالب سه جامعه کشاورزی، صنعتی و فراصنعتی تقسیم می‌کند، با مطالعه سیر تاریخی جامعه و فرهنگ یزدی‌ها، متوجه خواهیم شد که مردمان این دیار به دلیل این که شرایط کشاورزی در آن مهیا نبوده، اصولاً تجربه زیادی در جامعه کشاورزی نداشته‌اند و لذا خیلی زودتر جامعه صنعتی را تجربه کرده‌اند.

وی افزود: البته خود جامعه صنعتی، ویژگی‌های خاصی از نظر فرهنگی در جامعه ایجاد می‌کند که از مهمترین آن‌ها، فرهنگ شهرنشینی، فرهنگ حقوق شهروندی و فرهنگ علمی است.

*آمار بالای شهرنشینی یزدی‌ها در دنیا

این مسئول ادامه داد: امروز یزد، بالاترین درصد شهرنشینی را در میان استان‌های کشور به خود اختصاص داده ‌است به طوری که حدود 85 درصد مردم استان در شهرها ساکن هستند و در قالب یک فرهنگ شهروندی زندگی می‌کنند. این آمار تقریباً در دنیا منحصر بفرد است چرا که در کشورهای پیشرفته نیز میزان شهرنشینی تا این اندازه بالا نیست.

به گفته‌ی وی، خود زندگی شهری و عادت کردن به سبک‌ شهری و شیوه‌های زندگی شهری، فرهنگ خاصی را برای مردم یزد به ارمغان آورده است به این صورت که مردم یزد را از نظر فرهنگی، از مردم مناطق و استان‌های دیگر تفکیک کرده ‌است، به عبارت دیگر مردم یزد با مجموعه‌ی این شرایط و ذخایر فرهنگی، قدم در راه جهان مدرن گذاشته و زندگی جدید خود را آغاز کرده‌اند.

جوادیان‌زاده گفت: بر همین اساس نیز مردم یزد از نظر میزان باسوادی دارای موقعیت ممتازی هستند و دلیل آن هم این بوده که سواد یکی از مهمترین لوازم زندگی شهری محسوب می‌شود و از طرفی نیز درصد بالایی از مردم یزد، شهرنشین هستند.

وی معتقد است که همین گرایش به سواد و سوادآموزی به باورهای اعتقادی و سواد دینی مردم یزد نیز کمک کرده است به نحوی که میل و گرایش مردم این منطقه به مطالعه متون مقدسی همچون قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه بیشتر است.

*ریشه‌کنی بی‌سوادی در استان یزد تا سال آینده

مدیر کل اجتماعی و فرهنگی استانداری یزد خاطرنشان کرد: حتی در گذشته سواد دینی مردم یزد گاهاً بیشتر از سواد عمومی آنها بوده ‌است یعنی بسیاری از پدران ما علی‌رغم خواندن قرآن یا حتی متون حافظ و سعدی، نمی‌توانستند سایر متون را به همان شیوایی بخوانند و به اصطلاح سواد عمومی نداشتند و بعضاً نمی‌توانستند حتی نامه‌هایشان را بخوانند.

وی گفت: به خاطر همین ویژگی‌هاست که استان یزد از حیث باسوادی البته با کسر جمعیت اتباع بیگانه، رتبه اول تا سوم کشور را به خود اختصاص داده و چشم‌انداز روشنی برای ریشه‌کنی بی‌سوادی برای سال 1395 را پیش‌رو دارد که امیدواریم با حمایت‌های دولت شاهد این اتفاق مبارک در سال آینده باشیم.

این مسئول با اشاره به پایه‌گذاری اجرای طرح باسوادی اولیای دانش‌آموزان توسط استان یزد، اظهار کرد: براساس آمار‌های سال 90، استان یزد 29 هزار و 573 نفر بی‌سواد داشته که 60 درصد آنها اتباع بیگانه یا معلولان آموزش‌ناپذیر بوده‌اند. اگر این جمعیت را از آمار بی‌سوادان استان کم کنیم، آمار مطلوبی از نرخ باسوادی یزدی‌ها را شاهد خواهیم بود.

وی با تاکید بر این نکته که حدود 67 درصد بزهکاری‌های جامعه مرتبط با بی‌سوادی افراد یا والدین است، بر ضرورت توجه بیشتر به مقوله‌ی باسوادی افراد جامعه تأکید کرد.

*رتبه اول استان یزد به لحاظ شاخص تعداد کتابخانه

جوادیان زاده افزود: یکی دیگر از شاخصه‌های مهم فرهنگی که نشان‌دهنده‌ی توسعه فرهنگی در هرجامعه‌ای است، شاخص بین‌المللی تعداد کتابخانه‌هاست. این شاخص در همه‌ی کشورها به عنوان یکی از شاخص‌های توسعه محسوب می‌شود و خوشبختانه استان یزد با 115 کتابخانه، رتبه اول را در کشور دارد به طوری که برای هر 9366 نفر از اهالی یزد، یک کتابخانه در استان وجود دارد.

وی با بیان اینکه البته محتوای مطالعه در استان چندان مطلوب نیست و عمدتاً گرایش مطالعات هدفمند درسی است، گفت: متأسفانه همین موضوع باعث شده تا نیازهای اجتماعی مردم یزد در مطالعه لحاظ نشود و نیاز است تا از طریق جریان فرهنگ‌سازی خیلی قوی، بخشی از تأمین نیازهای فرهنگی جامعه را به سمت مطالعه سوق داده و رفع کنیم.

این مسئول با تاکید بر این که فرهنگ‌سازی باید از طریق مطالعه صورت بگیرد، خاطرنشان کرد: از طرفی لازم است تا جریان‌های نقد و بررسی و تحلیل کتب مختلف در جامعه وجود داشته ‌باشد و از این طریق، میل به مطالعه در جامعه افزایش پیدا کند. براساس آمارهای دو سال قبل شورای فرهنگی عمومی کشور، استان یزد به لحاظ سرانه مطالعه، جزو استان‌های متوسط کشور است.

جوادیان زاده، وضعیت مطبوعات استان یزد نسبت به جمعیت را مطلوب دانست ولی توجه به موضوع روزنامه‌خوان کردن بیشتر جامعه و توجه به آموزش حرفه‌ای رسانه و تربیت خبرنگاران حرفه‌ای را ضروری خواند.

وی گفت: خوشبختانه در استان یزد، دانشکده‌های ارتباطات و خبر زیادی فعالیت دارند که ظرفیت‌های مناسبی در این حوزه به شمار می‌آیند و چنانچه این مراکز آموزشی با لحاظ کردن نیازهای رسانه‌ای استان، پیش بروند می‌توانند در جهت ارتقای استانداردهای اطلاع‌رسانی و رسانه مؤثر باشند.

مدیر کل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری با بیان اینکه امروزه سواد ابعاد مختلفی پیدا کرده به طوری که افراد برای رضایت بیشتر از زندگی شهروندی به جز سواد خواندن و نوشتن باید از سواد رسانه‌ای، سواد اجتماعی، سواد سلامت و سواد تکنولوژی برخوردار باشند، از اقدامات متعدد این دفتر در جهت ارتقای سواد شهروندان یزدی با تعامل سایر دستگاه‌ها و نهادها خبر داد.

جوادیان زاده در مورد ارتقای سواد سلامت مردم استان، بر لزوم تغییر ساختار فرهنگ زندگی یزدی‌ها یا همان سبک زندگی آنها تاکید کرد و گفت: برخی بیماری‌های شایع در استان یا برخی از انحرافات فرهنگی در واقع ناشی از آسیب‌های ناشی از سبک زندگی نادرست در جامعه است که می‌توان آنها را با یک فرآیند آموزشی و تبلیغاتی رفع ساخت.

*لزوم ایجاد فضاهای گفت‌وگو و تعامل شهروندان

جوادیان زاده با بیان اینکه فرهنگ یک جامعه از طریق تعامل و هم‌افزایی بین افراد ایجاد می‌شود، سوق دادن ساخت و سازهای شهری مانند پارک‌ها و معابر به سمت فضاهای گفت‌وگو و تعامل میان شهروندان را در این امر موثر خواند.

وی با اشاره به ساختارهای امروزی زندگی افراد جامعه مانند آپارتمان‌نشینی یا مراکز تفریحی فردگرایانه، تأکید کرد: شهرداری‌ها و مهندسانی که طراحی شهر را به عهده دارند باید فضاهایی را برای ارتباط اجتماعی مردم ایجاد کنند تا از درون این فضاها، فرهنگ جامعه دائماً پالایش شود و شادابی و نشاط خود را حفظ کند.

جوادیان زاده یادآور شد: متأسفانه زندگی مدرن و بسیاری از ابزارهایی که امروز در اختیار ما قرار دارد، همگام با فرهنگ شهروندی ما شکل نگرفته و همین موضوعات باعث ضعف فرهنگی شده است که بعضاً نیز منجر به برخی انحرافات و آسیب‌ها می‌شود.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری ایسنا، تاریخ انتشار:30آبان 1394، کدخبر: 94083018221: www.isna.ir