شنبه ۰۸ ارديبهشت ۱۴۰۳ - 2024 April 27 
شعار سال: اعلام خبر پرتاب نخستین "کپسول زیستی" ایران در سال جاری از سوی رئیس سازمان فضایی ایران، نوید این را می‌دهد که به زودی ایران در زمره معدود کشور‌هایی قرار گیرند که توانایی ارسال انسان به فضا را دارند.
حسن سالاریه؛ رئیس سازمان فضایی ایران اخیراً از پرتاب نخستین کپسول فضایی ایران در سال جاری خبر داده و گفته بود: “زیست فضا” موضوع بعدی است که در دستور کار ما قرار دارد. پرتاب کپسول‌های زیستی دچار توقف شده بود که در دولت سیزدهم با پیگیری‌های انجام شده، نخستین پرتاب کپسول زیستی در ایام پیشرو در سال ۱۴۰۲ را خواهیم داشت.
به گفته وی، “کپسول زیستی ایرانی” که در آستانه پرتاب قرار گرفته، قادر به حمل انسان نیست، اما با قابلیت‌های بسیار پیشرفته‌تری نسبت به کپسول قبلی قرار دارد. این کپسول برای مدارگذاری انسان باید ویژگی‌های منحصربه‌فردی از حیث کنترل فشار، دما، کنترل سطح اکسیژن و شرایط زیستی مناسب به لحاظ پرتاب و شتاب وارده به انسان هم در مرحله پرتاب و هم در مرحله بازگشت به سطح زمین داشته باشد. در کنار این کپسول زیستی، کپسول دیگری نیز برای ارسال انسان آماده شده است.
موضوع زیست فضا و کپسول‌های زیستی یکی از اولویت‌های فضایی برای همه کشور‌ها از جمله کشورماست؛ کپسول‌های زیستی ابزاری هستند که موجود زنده را به فضا می‌رسانند و معمولاً آزمایشات کپسول زیستی ابتدا با فرستادن حیوانات و سایر موجودات زنده آغاز شده تا نهایتاً شرایط پرتاب و زیست انسان در فضا فراهم شود. پرتاب این کپسول‌ها که زمینه‌ساز حضور انسان در فضاست، به متخصصین این فرصت را می‌دهد تا در زمینه‌های گوناگون از جمله زیست فضایی، فیزیولوژی، هوافضا و مهندسی پزشکی تحقیقات خود را کامل کنند.
سابقه کپسول‌های زیستی و پرتاب موجودات زنده در کشورمان به سال ۱۳۸۸، برمی‌گردد که سازمان فضایی ایران “کاوشگر۳ “را به همراه چند جانور شامل یک موش صحرایی، دو لاک‌پشت و چند کرم و چند نمونه از سلول‌های انسانی به فضای زیرمداری پرتاب کرد. این اقدام به منظور بررسی وضعیت موجودات زنده در فضا با همکاری وزارت دفاع و وزارت ارتباطات انجام شده بود.
نمونه‌ای از کپسول فضایی ایران
حدود یک سال بعد نیز “کاوشگر۴” کپسولی زیستی حاوی یک عروسک را به فضا پرتاب کرد.
پس از پرتاب کپسول به وسیله کاوشگر‌های ۳ و ۴، جمهوری اسلامی ایران در ۹ بهمن ماه ۱۳۹۱ گام بزرگی در زمینه پرتاب کپسول‌های زیستی برداشت و سازمان فضایی ایران “کاوشگر پیشگام” را به همراه یک میمون رزوس به نام “آفتاب” با موفقیت به مدت ۲۰ دقیقه به ارتفاع ۱۲۰ کیلومتری زمین پرتاب کرده و آن را بازگرداند. این نخستین بار بود که ایران توانست یک گونه از “نخستی‌سانان” را به فضا پرتاب و بازیابی کند.
“آفتاب” لحظاتی قبل از پرتاب
آذر ماه سال ۱۳۹۲ نیز کپسول زیستی ایران حامل دومین میمون فضایی با نام “فرگام”، توسط کاوشگر پژوهش پرتاب شد و توانست مأموریت زیرمداری خود را با موفقیت کامل پشت سر بگذارد تا جمهوری اسلامی ایران یک گام دیگر به اعزام انسان به فضا نزدیک‌تر شود. کاوشگر پژوهش که حامل یک میمون از نژاد رزوس بود پس از طی یک مسیر زیرمداری تا ارتفاع ۱۲۰ کیلومتر در مدت زمان حدود ۱۵ دقیقه توانست به زمین بازگردد و موجود زنده را سالم بازیابی کند.
در طول این مأموریت دانشمندان فضایی کشور توانستند علایم محیطی داخل محموله زیستی از جمله صوت، تصویر، ترکیب گازی و علائم حیاتی موجود زنده نظیر نوار قلب و شاخص‌های تعیین‌کننده وضعیت عمومی در طول پرواز زیرمداری را ثبت و کنترل کرده و آن‌ها را در ایستگاه‌های زمینی لحظه به لحظه رؤیت کنند.
“فرگام” دومین میمون رزوسی که ایران به فضا فرستاد
با وجود این پرتاب‌ها و درست زمانی که تصور می‌شد ایران فاصله چندانی با فرستادن انسان با فضا نداشته باشد، موضوع پرتاب موجود زنده و کپسول‌های زیستی همزمان با رکود صنعت فضایی کشور در دو دولت حسن روحانی به مدت ۸ سال متوقف شد.
با وجود این توقف ۸ ساله، اما حالا با تغییر ریل صورت گرفته در حوزه فضایی در دولت ابراهیم رئیسی و اعلام‌هایی که از سوی رئیس سازمان فضایی ایران شده، این نوید را می‌دهد که بار دیگر اقدامات جدی درخصوص کپسول‌های زیستی شروع شده و طراحی و با پرتاب کپسول زیستی در سال جاری، ایران را بار دیگر در مسیر اعزام انسان به فضا قرار گیرد.
به نظر می‌رسد تجربه ۱۰ساله ایران در این راستا می‌تواند کشور ما را جزو معدود کشور‌هایی قرار دهد که توانسته‌اند انسان به فضا اعزام کنند.
شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از پایگاه خبری جهان صنعت نیوز، تاریخ انتشار: ۱۹ مهر ۱۴۰۲، کدخبر: ۳۸۱۰۴۶، jahansanatnews.ir
