شعار سال: نشست «تاملی بر وضع فلسفه در ایران»، صبح یکشنبه، 3 بهمن ماه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

بنابر این گزارش، دکتر داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم در این نشست طی سخنانی اظهار کرد: فکر کرده بودم که درباره فلسفه و غرب شناسی در ایران چند کلمه را بگویم به این مناسبت که بانی این مجلس ظاهرا گروه غرب شناسی است اما چون بحث پیچیده و محتاج تفصیل است باید آن را در وقت دیگری ارایه کرد.

وی ادامه داد: غرب شناسی در چهل-پنجاه سال اخیر از مسایل فلسفه ما شده است و باید جایگاه آن را در فلسفه خودمان معین و بررسی کنیم که غرب شناسی چیست و از کجا آمده و اصلا آیا غرب شناسی ممکن است یا ضرورت دارد یا ندارد و اگر ضرورت دارد بررسی کنیم که ضرورت اش چیست.

این استاد فلسفه تصریح کرد: آنچه در فلسفه ما مهم است و باید مورد توجه قرار گیرد وجود مساله است، این فلسفه دو صورت دارد. یکی تفنن است که تفنن خوبی است. با همه فلسفه ها حتی اگر خوب دقت کنیم حتی با فلسفه اسلامی هم می توان تفنن کرد. از بخت های من در آخر عمر این است که دوباره به فلسفه اسلامی برگشتم.

وی افزود: من هیچ وقت از فلسفه اسلامی جدا نشدم و هرگز تعلق خاطرم به آن را رها نکردم اما بیشتر در تاریخ فلسفه اسلامی بوده ام در جوانی یک رساله در مورد فارابی نوشتم به عنوان بنیانگذار فلسفه اسلامی اما به هرحال کار و وظیفه من در دانشگاه تدریس تاریخ فلسفه ای بود که به آن فلسفه غربی می گوییم.

داوری اردکانی با بیان اینکه ما در فلسفه غربی یک وضع و در فلسفه اسلامی وضع دیگری داریم، گفت: من که می خواهم در مورد فلسفه اسلامی حرف بزنم باید رعایت کنم که کسانی هستند که تسلط بر فلسفه اسلامی دارند و متون فلسفه اسلامی را می دانند و تدریس می کنند، این فرق می کند با وضعی که ما در تاریخ فلسفه غربی داریم و در موردش حرف می زنیم و درس می دهیم.

رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: هر بار که انسان وارد مطلب و وادی ای می شود چیزهای تازه می بیند. من در این مراجعه ای که ضرورتا مدتی تعطیل می شود و وقفه بین اش می افتد، چیزهای تازه پیدا کردم یعنی فکر می کنم کمی بیشتر با فلسفه اسلامی آشنا شدم ، آشنایی من از اول با آن محدود بود ولی کمی بیشتر آشنا شدم چراکه به حکم وظیفه باید برخی متون فلسفه اسلامی را از ابتدا به انتها بخوانم و این کار دشواری است.

وی گفت: وقتی مرحوم آقای طباطبایی(ره) از استادان فلسفه معاصر اسلامی گفتند که در فلسفه برهان وجود ندارد. در فلسفه (اسلامی) برهان لمّی وجود ندارد حتی برهان إنّی هم وجود ندارد، برهان لمّی برهانی است که از علت معلول سیر کند و برهان إنّی عکس آن است. یک نوع ملازمت هست. تا زمان میرداماد استرآبادی هرگز بحث اصالت وجود نبوده است، تعبیر اصالت ماهیت را مرحوم میرداداماد استرابادی می گوید و ملاصدرا هم به تبع استاد اصالت ماهیتی است. حالا اینکه اصالت ماهیتی یعنی چه باید تحقیق شود.

داوری اردکانی گفت: من دانشجو و طلبه می‌خواهم محل نزاع را بدانم، مطلبی که دیر طرح شده مبنی بر اینکه مقصود از اصالت وجود چیست و چرا میرداماد قائل به اصالت ماهیت است؟ چرا می‌گوید ابن ‌سینا و فارابی هم همینطور هستند؟ اما نظر من این است که بنا بر آنچه ملاصدرا گفته همگی اصالت وجودی‌اند.

وی با بیان اینکه ما به تفکر و تأمل در این مسائل نیاز داریم، افزود: ‌فلسفه چیزی نیست که بگوییم دیروز بوده بلکه فلسفه امروز است. بیایید این فلسفه را امروزی کنیم چرا باید فلسفه را امروزی کنیم؟! برای اینکه به آب و نان برسیم و در واقع فلسفه بنیاد خِرد مردمان را پایدار می‌کند از این رو همه فلسفه‌ها درست هستند و به همین دلیل هم همه فلسفه‌ها وجود دارند.

داوری اردکانی تصریح کرد: فلسفه این نیست که ما بگوییم یک کتاب نوشتیم و در آن کانت را اثبات یا هگل را رد کردیم بلکه فلسفه در جان مردم است و هر چند غرب جدید با کانت زندگی می‌کند اما کانت را نمی‌شناسد. فلسفه علمی نیست که در مدرسه آن را فرا بگیریم و بخواهیم آن را به کار ببریم.

رئیس فرهنگستان علوم گفت: برخی مطرح می‌کنند برویم درباره فلسفه بهداشت بخوانیم بنده معتقدم بهداشت برای عمل زندگی و برای احتیاط است برای اینکه ما به بیماری مبتلا نشده و سلامت باشیم. لذا اگر بگوییم فلسفه بهداشتی است هیچ فلسفه‌ای برای من بهداشتی نبوده است.

وی با اشاره به اینکه فلسفه به معنای عام به معنای تفکر است، اظهار کرد: همواره و همه جا بشر از تفکر برخوردار بوده و این تفکر ممکن است شدید یا ضعیف باشد اما همیشه تفکر وجود داشته و اگر روزی پیوند تفکر با انسان قطع شود موجود دیگری خواهیم بود و این تفکر با ذات ما ارتباط دارد. منظور از ذات، ذات تاریخی است.

وی خاطرنشان کرد: فلسفه‌ای که صرف علم فلسفه باشد هیچ است و مرتبه‌ای پایین‌تر از سایر علوم را دارد برای اینکه ما تأمل فلسفه را فرا بگیریم باید علم فلسفه را یاد بگیریم و ناگزیر از آن هستیم اما نباید در علم فلسفه توقف کنیم. فلاسفه حرفی نزدند که حرفی زده باشند همه علوم، سودمند هستند. اگر فیزیک و بیوشیمی سودمند است سودش معلوم است فلسفه هم سود دارد و ما نیز باید سود فلسفه را نیز احساس کنیم.

با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری شبستان، تاریخ 3 بهمن 95 ، کد مطلب: 603524: www.shabestan.ir