رئیس پژوهشکده باستان شناسی در مراسم گشایش پانزدهمین گردهمایی سالانه باستان شناسی ایران گفت: برگزاری گردهمائی سالانه باستانشناسی در اندازه ملی و بین المللی در یک زمان ومکان مشخص، رویدادی مهم و علمی است که جامعه باستانشناسی ایران و جهان چشم به آن دارند.
چوبک افزود: این همایش برای پژوهشکده باستانشناسی و باستانشناسان فرصتی است تا کارنامه فعالیت جامعه باستان شناسی کشور را با همکاری موسسات علمی بین المللی و دستگاههای اجرائی سازمان و برون سازمانی در برابر داوری و نقد و بررسی و ارزیابی صاحب نظران و جامعه قرار دهد.
وی ارائه نتایج آخرین پژوهشها در گردهمائی باستانشناسی سالانه را سنتی ارزشمند دانست که از دهه پنجاه به کوشش دکتر فیروز باقرزاده - رئیس وقت مرکز باستانشناسی آغاز شده و تصریح کرد: این گزارش برآیند یک کوشش گروهی توسط گروه باستانشناسی و جمعی از دانشوران و کارشناسان میان دانشی است.
وی اولویتهای پژوهشهای باستانی کشور را هویت ملی؛ مطالعات حوزه فرهنگی خلیج فارس، پوشش جغرافیای فرهنگی و تارِیخی ملی و فرامرزی، بررسی و کاوشهای طرحهای عمرانی، میراث باستانشناسی در خطر از کاوشهای غارتگران و سوداگران و غارت ثروت و دارائیهای ملی، پرسشهای علمی پژوهشگران باستانشناسی، مکان رویدادهای مهم فرهنگی و تاریخی و محوطههای باستان شناسی میراث جهانی اعلام کرد.
رئیس پژوهشکده باستان شناسی، راهبرد باستانشناسی امروز ایران را ورود به دروازه جهان باستانشناسی دانست و تصریح کرد: از یک سو ایران در روند تحولات فرهنگی و تاریخی در سراسر تاریخ و از دیر باز در شبکه جهانی قرار داشته و از این روی میراث باستانشناسی ایران بخشی از میراث جامعه جهانی است.
چوبک با بیان اینکه باستانشناسی ایران فراتراز مرزهای کنونی آن با همسایگان و خویشاوندان فرهنگی ارتباط و پیوند دارد، گفت: دانش باستانشناسی جهانی است و تجربهها و آزمونهای علمی و پژوهشی در همه مراکز علمی جهان در موضوع باستانشناسی راهبرد و کارکرد مشترکی در دانش باستانشناسی ایران و جهان دارد.
این باستان شناس افزود: پژوهشکده باستانشناسی در فصل جدید فعالیت خود به طور گسترده همکاری گسترده علمی با مراکز علمی باستانشناسی ایران و جهان را به عنوان جامعه جهانی باستانشناسی در دستور کار و برنامه خود قرار داده که این همکاریها در چارچوب اهداف و وظا یف باستانشناسی کشور برای ارتقا وبهره و ری از آخرین روشهای علمی روی به افزایش است.
* چالشهای باستان شناسی
وی با اشاره به چالشهای اساسی پژوهشکده باستان شنای برای تحقق اهداف اش، نخستین چالش را موضوع آموزش باستان شناسی کشور دانست و گفت: در حال حاضر 42 مرکز آموزشی رشته باستان شناسی را ارایه میدهند و با هزاران فارغ التحصیل که درخواست اشتغال دارند و امکان جذب همه این افراد وجود ندارد روبرو هستیم.
وی اصلی ترین و بزرگترین چالش باستان شناسی کشور را موضوع مدیریت و حفاظت محوطههای باستان شناسی پیش از کاوش، ضمن کاوش و پس از کاوش دانست و گفت: آثار باستانی سالها در زیر خاک به یک وضعیت ثبات رسیدند که بعد از کاوش و از خاک خارج شدن دچار هوا زدگی و از دست دادن رطوبت شده و روند تخریب آنها آغاز میشود.
وی گفت: این آثار مانند نوزادی تازه تولدیافته از یک سو نیاز به مراقبت، سلامت تغذیه و فراهم شدن شرایط رشد و بالندگی داشته و از سوی دیگر مانند بیمار آسیب دیده در بخش مراقبتهای ویژه نیازمند بهداشت، پرستاری، پایش و درمان است.
وی چالش دیگر را موضوع حفاظت از میراث باستانشناسی کشور در جریان طرحهای عمرانی و توسعه ای خرد و کلان از لوله کشی آب و گاز تا طرحهای بزگ سد سازی و راه سازی دانست که تهدیدی جدی برای محوطههای باستانشناسی گسترده ناشناخته و شناخته شده نهفته در خاک است.
* نبود مجازات عامل تعرض به آثار تاریخی
چوبک گفت: هر چند قانون صراحتاً لزوم استعلام از سازمان میراث فرهنگی پیش از تصویب طرحهای عمرانی را پیش بینی کرده است ولی متاسفانه به علت نبود پیش بینی مجازات و گرفتن خسارت و جریمه یا نبود تمایل به بکارگیری این ابزار در سازمان میراث فرهنگی؛ بسیاری از عملیات عمرانی بدون اطلاع رسانی انجام می شود.
رئیس پژوهشکده باستان شناسی افزود: در این موارد به گونه ائی سازمان را با یک عمل انجام شده روبه رو میسازند که میلیاردها از سرمایه ملی صرف شده و ادامه آن نه یک ضرورت بلکه به یک اجبار و ناچاری تبدیل میشود.
وی گفت: در این رهگذر بسیاری از ثروتهای میراثی کشور در این چرخه نابود شده که جیران ناپذیر بوده و مطالعاتی که بعضاً پس از این عملیات انجام میشود مخدوش، ناقص و شتابزده است.
* ضرورت ایجاد واحد پایش طرحهای عمرانی
رئیس پژوهشکده باستان شناسی اظهار داشت: در این راستا ایجاد واحد پایش طرحهای عمرانی در استانها جهت تعامل و همکاری با پژوهشگاه نیاز است.
چوبک گفت: در پژوهشگاه آیین نامه و دستورالعملی تدوین شده است که بر طبق قانون پس از مطالعات توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی و اعلام کفایت پژوهش هر گونه تصمیم گیری درباره توقف یا صدور مجوز ساخت و ساز یا آبگیری برای طرحهای عمرانی به عهده معاونت میراث فرهنگی و شورای فنی متشکل از معاونت میراث فرهنگی کشور – پژوهشگاه و نماینده استان خواهد بود.
وی افزود: همچنین برای طرحهای بزرگ که در آن چندین هیأت شرکت دارند؛ تعیین مدیر اجرائی و علمی پروژه از طرف پژوهشکده پیش بینی شده است که این تجربه پاسخگوی اهداف و مدیریت یکپارچه مطالعات باستان شناسی در طرحهای عمرانی است.
* رواج گنج یابی چالش مهم باستان شناسی
رئیس پژوهشکده باستان شناسی گفت: چالش مهم دیگر که آثار ارزشمند باستان شناسی را تهدید میکند رواج گنج یابی و تبلیغ گنج یابها در جامعه و در دنیای مجازی و درخواستهای کاوش در سطوح مختلف جامعه از سازمان و پژوهشکده است.
وی افزود: بایستی راهکارهای جدی حقوقی و قانونی برای پاسخگوئی به این درخواستهای نابجا اتخاذ کرد و اخذ جریمه و نیز مجازاتهای مناسب پیش بینی شود
رییس پژوهشکده باستان شناسی گفت: سه روز گردهمایی باستان شناسی ایران با هفت نشست و تعداد 43 سخنرانی مروری بر گزیدههای فعالیتهای باستانشناسی کشور در سال 1394 است که با برگزاری کارگاه آموزشی باستان سنجی و نمایشگاه یافتههای باستان شناسی همراه خواهد بود.
وی در ادامه با ارائه گزارشی از فعالیتهای پژوهشکده باستان شناسی در سال 1394 گفت: پژوهشکده باستانشناسی در سال 1394 با صدور 142 مجوز برای بررسیهای باستانشناسی،کاوش، گمانه زنی به منظور تعیین عرصه و حریم، گمانه زنی استعلامی و مطالعات طرحهای عمرانی نقش حاکمیتی و مدیریت علمی فعالیتهای باستانشناسی کشور را با نظارت بر اجرای برنامهها ایفا کرده است.
به گفته چوبک، پوشش استانی نشان میدهد؛ برخی استانها مانند بوشهر و یزد هیچگونه پژوهش باستانشناسی نداشتند که این قابل تامل و پرسش است و لرستان بیشترین پژوهشهای باستانشناسی با طرحهای عمرانی داشته است.
* بهره گیری از منابع خودی برای فهم تاریخ ایران
در این مراسم سید جواد طباطبایی - عضو هیأت علمی دایره المعارف اسلامی با اشاره به اینکه بخش مهمی از تاریخ باستانی ایران را اروپاییها و غربیها مورد مطالعه قرار دادند، تصریح کرد: طبعاً آنچه درباره تاریخ و فرهنگ ایران در پیش از اسلام گفته شده در ذیل دانش اروپایی جای میگیرد.
طباطبایی با بیان اینکه برای فهم تاریخ ایران باید از منابع خودمان بهره بگیریم، افزود: اگر بخواهیم با مفاهیم تاریخ نویسی ایران شناسان و اروپاییها ایران را مطالعه کنیم امکان دارد ویژگیهای زیادی از تاریخ ایران فراموش شود.
با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری تسنیم، تاریخ انتشار: 15 اسفند 1395، کدخبر: 1346745 ، www.tasnimnews.com