شعار سال: آفت شب‌پره که نخستین‌بار اواخر خردادماه سال ۹۵ در پارک بنفشه چالوس و در محوطه هتل پارسیان در محدوده نمک‌آبرود مشاهده شد، اکنون سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور را با چالشی بزرگ مواجه کرده است.

طی 14 ماهی که از مشاهده این آفت می‌گذرد بخش گسترده‌ای از رویشگاه‌های شمشاد خزری نابود شد، این آفت وارداتی هنوز راهکار مشخصی برای مقابله با آن تعریف نشده است.

محمدرضا پورمجیدیان عضو هیئت علمی و دنشیار دانشکده منابع طبیعی ساری در زمینه حفاظت از جنگل‌ها و چگونگی مبارزه با آفات شمشاد، گفت: آفت و یا بیماری‌ها در جنگل و یا اکوسیستم طبیعی بر اثر برخورد نادرست و یا بهره‌ برداری غیراصولی در خارج از ظرفیت آن اکوسیستم منابع طبیعی ایجاد می‌شود.

وی درباره مبارزه با آفات شمشاد از طریق سموم کشاورزی، تصریح کرد: از آنجایی که سموم اثرات سوءزیست محیطی دارند به این معنی آنچه که در طبیعت وجود دارد، به نفع و ضرر انسان‌ها است را حذف کرده و از میان می‌برد بنابراین سمپاشی مردود و در کشورهای پیشرفته به ویژه در اکوسیستم‌های طبیعی، جنگل‌ها و مراتع منسوخ است.

وی تصریح کرد: برای مبارزه با آفات و بیماری‌های موجود در جنگل و منابع طبیعی می‌توان از مبارزه بیولوژیک استفاده کرد به این معنی که برای آن پروانه آفتی که به نقطه اوج و طغیان رسیده پراداتورها یا شکارچی‌هایی را برای مبارزه با آن آفات و بیماری‌ها پرورش داد که این نیز هزینه‌های فراوانی دارد و وقت گیر است.

این عضو هیئت علمی دانشکده منابع طبیعی ساری، عنوان کرد: تخریب جنگل‌ها بسیار آسان است اما بازسازی و برگرداندن جنگل به شرایط اولیه خودش سالیان سال طول می‌کشد و هزینه‌زا است و در بسیاری از موارد به شرایط اولیه نیز نمی‌رسد بنابراین باید در نگهداری این اکوسیستم‌های طبیعی همانند دریاها و رودخانه‌ها دقت کرد چراکه برگشت این عناصر طبیعی به حالت اول غیرممکن است.

پورمجیدیان گفت: دولت و مردم در نگهداری منابع طبیعی بی‌توجه و نامهربان هستند چرا که حیات انسان‌ها وابسته به پایداری و زنده‌مانی این عوامل طبیعی است اما متأسفانه در این زمینه تلاشی انجام نمی‌شود.

سیدمحمد حجتی دانشیار گروه جنگلداری و منابع طبیعی ساری با بیان اینکه در برخی موارد آفات و بیماری‌هایی که از به همراه گونه‌های زینتی وارداتی به واسطه عدم کنترل مناسب در مبادی ورودی به کشور وارد می‌شوند که گونه‌های با ارزش بومی این سرزمین را تهدید می‌کند، گفت: هر عاملی که موجب تخریب طبیعت شود می‌تواند در ایجاد و شیوع بیماری و یا هجوم آفت در جنگل مؤثر باشد.

حجتی افزود: در شمال کشور نیز فشارهای ناشی از دام، توریسم، بهره‌برداری از جنگل و معادن و نیز زباله موجبات تخریب خاک و تضعیف پوشش گیاهی شده و به عنوان عوامل اولیه موجب ضعف فیزیولوژیک درختان می‌شود که در این حالت آفات و یا عوامل بیماریزای موجود به سرعت شیوع پیدا می‌کند.

وی خاطرنشان کرد: بیماری بلایت از سال ۹۰ و آفت شب‌پره شمشاد از تابستان ۹۵ به طور تقریبی در حال خشکاندن و مرگ این گونه با ارزش جنگل‌های شمال کشور هستند.

این دانشیار گروه جنگلداری و منابع طبیعی ساری تصریح کرد: در جهان محدوده‌ و مسیرهایی برای تفرج و تردد مردم در نظر گرفته می‌شود و اجازه نشستن در هر جای جنگل داده نمی‌شود چرا که هنگامی که خاک جنگل به دلیل تردد و آتش زدن جنگل فشرده می‌شود آن خاک نمی‌تواند پوشش گیاهی را حمایت کند و زمانی که درخت نتواند نیازهای خود را از خاک تأمین کند از نظر فیزیولوژیک ضعیف شده و مورد هجوم آفت و بیماری قرار می‌گیرد.

حجتی یادآور شد: ایجاد خشکسالی و استفاده از سموم در اراضی کشاورزی و حتی آلودگی هوا موجب از بین رفتن صیادان طبیعی آفات موجود می شود که از این رو اگر تنشی بیش از ظرفیت توان طبیعت بر آن وارد شود، عامل بیماری‌زا یا آفت بر آن غلبه کرده و موجب ایجاد بحران های این چنین می‌شود.

وی درباره مبارزه بیولوژیکی، گفت: علاوه بر اعمال شیوه‌های مدیریتی به منظور کنترل عامل بیماری‌زا یا آفت از طریق مبارزه بیولوژیک باید پیشگیری‌های لازم انجام شود و حتی باید فرهنگسازی کرد به طوری که گردشگری در جنگل مسئولانه و کنترل شده باشد و سازمان حفاظت محیط زیست و جنگل‌ها و سازمان گردشگری نیز آن را مدیریت کنند.

حجتی تصریح کرد: به نظر می‌رسد سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور بودجه کافی و لازم برای پیشگیری، مدیریت و کنترل چنین آفاتی را ندارد چرا که مرگ خاموش گونه با ارزش شمشاد در جای جای جنگل‌های شمال ایران صورت می‌گیرد.

این دانشیار گروه جنگلداری و منابع طبیعی ساری یادآور شد: در حال حاضر تنها راه باقیمانده قلمه گیری از درختان سالم شمشاد و نگهداری آن بمنظور تکثیر نهال است که با توجه به پراکنش وسیع این گونه در سطح جنگل های شمال از عهده سازمان خارج بوده و لازم است سازمان‌های مردم نهاد به کمک سازمان جنگل‌ها بشتابند تا شاید بتوان این گونه با ارزش را از انقراض نجات داد.

وی خاطرنشان کرد: در تمامی دنیا هر فردی اجازه ورود هر بذری و یا موجود زنده‌ای را ندارد چرا که بذر و یا موجود زنده ممکن است آفت یا عامل بیماری‌زا به همراه خود بیاورد که صیادی برای آن وجود نداشته باشد و این عامل موجب گسترش آن می‌شود.

این دانشیار گروه جنگلداری و منابع طبیعی ساری با اشاره به اینکه شمشادهای زینتی که وارد کشورمان شد دارای آفتی بود که صیادی برای آن وجود نداشت، تصریح کرد: امروز تمامی ارگان‌ها قادر به مقابله با آن نیستند و در برخی موارد سازمان جنگل‌ها از مواد شیمیایی برای دفع این آفت استفاده می‌کند که چون این آفت بسیار مقاوم است نتوانسته کنترل شود.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایسنا(استان مازندران)، تاریخ 14 شهریور 96، کد مطلب: 966-2086-5: www.mazandaran.isna.ir