شعار سال: یکی از نقاط مهم گردشگری استان قزوین دریاچه «اوان» الموت است که در 75 کیلومتری شهر قزوین قرار دارد. این دریاچه طبیعی که در بین چهار روستای «اوان»، «وربن»، «زرآباد» و «زواردشت» قرار دارد، به قدری زیباست که در همان لحظه اول نگاه هر بیننده‌ای را به خود جلب کرده و کمتر کسی است که با دیدن این منظره از فراز جاده، توقف نکرده و درهمان ابتدا عکس یادگاری نگیرد. دریاچه اوان که بیش از 70 هزار متر مربع مساحت دارد، در ارتفاع یک هزار و 800 متری از سطح دریا واقع شده‌ و تنها از آب چشمه‌های زیرزمینی موجود در بستر دریاچه تغذیه می‌کند و تنها بخش ناچیزی از آن هنگام بارندگی تأمین می‌شود. در تابستان این دریاچه محل ماهیگیری، آب‌تنی و قایقرانی و در پاییز، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو، غاز، مرغابی و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن قابل اسکی‌سواری نیز است. با وجود اینکه چند سالی است در ورودی این دریاچه کیوسکی نصب شده و از گردشگران مبلغی برای ورودی نیز گرفته می‌شود، اما این در شرایطی است که حداقل امکانات به آنان ارائه می‌شود و همین مسأله باعث گلایه بسیاری از گردشگران شده که بعضاً از راه‌های دور خود را به این منطقه رسانده‌اند. شاید یکی از دلایل این نابسامانی، مشکلات مدیریتی این منطقه باشد.

ساماندهی مدیریت دریاچه

مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین افزود: در حالی که دریاچه اوان منطقه نمونه گردشگری است و متولی دریاچه هم باید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری باشد، اما وقتی که شرایط امنیتی می‌شود، قانوناً دستگاهی که متولی مسائل امنیتی است وارد ماجرا می‌شود و حالا هم استانداری وارد عمل شده و بخشداری را برای ساماندهی مدیریت دریاچه تعیین کرده است؛ بخشداری هم دهیاران را انتخاب کرده و حالا آنان باید جوابگو باشند که آیا این تصمیم کارآمدی داشته و به کجا رسیده است. فکر می‌کنم باز هم کار پیش نرود و راه چاره این است که حاکمیت اعمال قدرت کند. اگر فضا به این سمت پیش برود، سازمان میراث فرهنگی ترجیح می‌دهد که کاملاً از ماجرا کنار بکشد. ابتدا باید امنیت منطقه تأمین شود، وقتی سرمایه‌گذار در امنیت نیست چطور می‌توان انتظار شرایط ایده‌آل را داشت. با رفتاری که برخی افراد محلی با سرمایه‌گذاران انجام می‌دهند، هیچ شرکتی حاضر به سرمایه‌گذاری نمی‌شود. بنابراین در استانداری تصمیم گرفته شد که مسئولیت دریاچه بر عهده بخشداری الموت و بهره‌برداری آن تا پایان تابستان به دهیاران 5 روستای پیرامون سپرده شود، اما اشخاصی که منحصراً ذینفع هستند با این تصمیم مخالفت کردند و گفتند که غیر از اهالی روستای اوان کسی را نمی‌گذاریم ورود کند و تهدید به قتل هم کرده‌اند و با این شرایط هیچ پیمانکاری توانایی کار کردن را نخواهد داشت.

مشکلات پیش روی دریاچه

«محمد علی حضرتی‌ها» مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان قزوین در ارتباط با انتخاب پیمانکار این دریاچه به «ایران» گفت: فرآیند انتخاب پیمانکار درکارگروه گردشگری استان که در حدود 30 اداره در آن عضو هستند، تصویب می‌شود و بر همین اساس در طول چند سال گذشته بهره‌برداری و مدیریت ساحل دریاچه به چند گروه سپرده شد، از جمله یکسال به شرکت تعاونی روستایی اوان واگذار کردیم و به مسئولان این تعاونی پیشنهاد دادیم که برای هزینه‌های اولیه و جاری می‌توانند از گردشگران ورودیه بگیرند. چند بار با آنان جلسه گذاشتیم و خواستیم تا با روستاهای مجاورشان همراهی کنند، اما حاضر به همکاری با روستاهای دیگر نبودند و خود را مالک دریاچه می‌دانند. به آنان گفتیم دریاچه اوان انفال و ملی است و متعلق به هیچ‌کس نیست و بهتر است با سایر روستاهای مجاور نیز همکاری کنید، اما قویاً گفتند که حاضر به همکاری با هیچ روستایی نیستند. این افراد خود را مالک دریاچه می‌دانند و حتی همکاری با روستای وربن که نزدیک‌تر به دریاچه است را نیز رد کردند و در طول این یکسال، هیچ سرمایه‌گذاری و اقدامی هم در محل صورت نگرفت. پس از آن یکسال و

3 ماه نیز این محل در اختیار یک شرکت بود که واقعاً برای دریاچه برنامه داشت. این شرکت سرویس‌های بهداشتی را که به‌دلیل نشت فاضلاب تبدیل به کانون خطر برای دریاچه شده بود را با نصب سپتیک (تانکرمخزنی تصفیه فاضلاب) ایمن کرد، با برپایی کلاس‌های آموزشی صنایع دستی فراموش شده را احیا کرد، اما برخی افراد بومی که منافع شخصی داشتند با درگیری‌های فیزیکی اجازه فعالیت ندادند و با کارشکنی و درگیری با کارکنانی که حتی از افراد همان محل بودند مانع تراشی کردند. به همین دلیل تصمیم گرفته شد راه‌های دیگری برای مدیریت دریاچه استفاده شود.

در نظر گرفتن ملاحظات بومی و منطقه‌ای

درهمین ارتباط، «علی فرخزاد» معاون عمرانی استاندار قزوین نیز اظهار داشت: با توجه به مشکلاتی که در مدیریت این دریاچه وجود داشت، جلسه‌ای با حضور سازمآن های مرتبط برگزار کردیم و قرار شد که طی یک فراخوان به جذب سرمایه‌گذار اقدام کنیم و برای اینکه تنش‌ها را از بین ببریم، شرکتی مد نظر ماست که همه ملاحظات بومی و منطقه‌ای را در نظر بگیرد. از طرف دیگر قرار شد، مطالعاتی را که مشاور میراث فرهنگی چند سال پیش انجام داده بود بازنگری شود و تا زمانی که مزایده برگزار و شرکت سرمایه‌گذار جذب شود، موقتاً بخشداری با همکاری دهیاری‌ها و تعاونی‌های روستایی که در منطقه وجود دارند متولی بهره‌برداری از دریاچه باشند و هم بهره‌برداری از قایق‌ها و هم ساحل و کنار دریاچه با آن ها باشد. در حال حاضر یکی دیگر از مشکلات، قایق‌های پدالی داخل دریاچه است که به گردشگران اجاره داده می‌شود و این قایق‌ها به دلیل اینکه روغنکاری می‌شوند، آب دریاچه را آلوده می‌کنند.

رئیس سازمان میراث فرهنگی که خود یکی از معترضان استفاده از این قایق‌ها در دریاچه است، در این باره عنوان کرد: در حالی که این قایق‌ها باید در اختیار شرکت بهره‌بردارباشد، اما توسط یکی از بومیان محلی که خود کارمند سازمان محیط زیست است با مجوز سازمان محیط زیست آن ها را اجاره می‌دهد. جدای از اینکه تمام درآمد این قایق‌ها به جیب خود این شخص می‌رود، این قایق‌ها به دلیل روغنکاری، بشدت آب دریاچه را آلوده می‌کنند و معترض آن هستیم، اما همان‌طور که گفتم حرف ما راه به جایی ندارد. در تصمیم جدیدی که در استانداری گرفته شد، قرار شد همزمان با خلع ید شرکت مذکور، قایق‌ها نیز از این شخص گرفته شود، اما هنوز این اتفاق نیفتاده است.

حفاظت از دریاچه بر عهده سازمان محیط زیست است

در همین ارتباط، «سیاوش شمسی پور» مدیر کل حفاظت محیط زیست هم اظهار داشت: دریاچه اوان یکی از تالاب‌های مهم کشور است و حفاظت آن بر عهده سازمان محیط زیست است و در طول چند سال گذشته 400 تا 500 میلیون تومان هزینه کرده‌ایم؛ از جمله پاکسازی کف دریاچه، جلوگیری از ورود سیلاب، لوله‌گذاری برای تأمین کسری آب دریاچه و نصب دوربین‌های حفاظتی آنلاین. با این شرایط در حال حاضر دریاچه از وضعیت خوبی برخوردار است.

وی افزود: در بحث گردشگری، مدیریت برعهده میراث فرهنگی است و قایق‌های پدالی نیز به صورت محدود و مدیریت شده زیر نظر دهیاری اوان هستند که هم‌اکنون به بخشداری واگذار شده و امیدواریم با همکاری دستگاه‌های ذیربط و اجرای طرح کارشناسی به حفظ هر چه بهتر دریاچه کمک کنیم. در ضلع شمالی و غربی این دریاچه باغ‌ها و زمین‌های کشاورزی وجود دارد که در برخی مواقع ورود گردشگران به باغ‌ها و اطراق در آن ها باعث بروز تنش‌هایی بین کشاورزان و گردشگران شده است.

معاون عمرانی استاندار قزوین در پاسخ به این سؤال که آیا فکری برای تملک این زمین‌ها و استفاده از آن ها برای اهداف گردشگری شده، بیان کرد: در سال‌های گذشته بخشی از این اراضی را میراث فرهنگی به تملک خویش درآورده و در نظر داریم با تأمین اعتبار و تملک این زمین‌ها، هم از ساخت و سازهای

غیر مجاز جلوگیری کنیم و هم در توسعه امکانات گردشگری منطقه از آن ها استفاده کنیم.

حرف آخر

هر چه که هست دریاچه اوان به‌دلیل همین مشکلات مدیریتی نتوانسته آن طور که شایسته است به محلی برای آسایش گردشگران تبدیل شود که امیدواریم مسئولان استان قزوین چاره‌ای برای مدیریت این دریاچه بیندیشند و با توسعه امکانات، باعث رونق بیشتر گردشگری منطقه شوند و گردشگران نیز با خاطره‌ای به یاد ماندنی به خانه‌های خود بازگردند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت روزنامه ایران، تاریخ انتشار 23 شهریور 96، کد مطلب: 199756، www. iran-newspaper.com