سد کمندان از آن دسته پروژه‎های نیمه‌تمامی است که 13 سال از عملیات اجرایی آن می‌گذرد اما متاسفانه هنوز به مرحله آبگیری نرسیده و این درحالیست که هرسال وعده آبگیری آن برای هفته دولت و یا دهه فجر از سوی مسئولین داده می‎شود.

عملیات اجرایی سد کمندان با هدف تامین آب شرب شهرهای ازنا و الیگودرز با حجم 18 میلیون متر مکعب، مهار سیلاب رودخانه "ماربره" روستاهای کمندان و عزیزآباد، تامین آب 7380 هکتار از اراضی کشاورزی پایین دست شهرستان ازنا و نیازهای زیست محیطی کلنگ‌زنی شد ولی این پروژه مانند خیلی دیگر از پروژه‌های استان نیمه‌تمام مانده است.

مطالبات پیمانکاران، مشاور و تملک اراضی مشکلات پیش روی کمندان

در این باره دکتر رضا میرزایی مدیرعامل شرکت آب‎منطقه‎ای لرستان اظهار کرد: ارتفاع این سد از بستر رودخانه 64 متر، طول تاج آن 654 متر ، عرض سد در بستر 383 متر و عرض تاج آن در بالا 10 متر است.این سد از نوع خاکی با هسته رسی بوده که سیستم تخلیه آن به صورت سرریز آزاد است و حجم مخزن آن 28 میلیون متر مکعب، حجم تنظیم 72 میلیون متر مکعب و آورد رودخانه آن 81 میلیون متر مکعب است.

وی اضافه کرد: پیشرفت فیزیکی این سد تاکنون 71 درصد است که پرسنل آن به صورت دو شیفته(17 ساعت در شبانه‎روز) فعال هستند و کار می‎کنند.

مدیر عامل شرکت آب‎منطقه‎ای لرستان، علت تاخیر در به بهره‎برداری رسیدن این سد را کمبود اعتبار اعلام کرد و ادامه داد: اعتبار مصوب این پروژه در سال 96، 26 میلیارد و 400 میلیون تومان و تخصیص آن در همین سال 9 میلیارد تومان است.از جمله مشکلات برسر راه سد کمندان مطالبات پیمانکاران، مشاور و تملک اراضی است.

وی با بیان اینکه تملک و هزینه‌های جابجایی روستا از دیگر مشکلات پیش روی این سد است، بیان کرد: تاکنون 30 درصد هزینه‎ جابجایی روستا و 70 درصد تملک اراضی پرداخت شده و هر موقع اعتبار تخصیص دهند مطالبات تملک و سایر را پرداخت خواهیم کرد.

انتقال روستای کمندان در محلی پایین‌تر از ساختمان سد

میرزایی عنوان کرد: در اسفندماه سال گذشته کار پروژه سد کمندان تمام شده بود که با شروع برای جلوگیری از تعطیلی آن قراردادی با اختیارات هیات مدیره به ارزش چهار میلیارد تومان با پیمانکار منعقد کردیم و همزمان با این کار، تشریفات قانونی برای برگزاری مناقصه انجام دادیم که پیمانکار پس از طی مراحل اداری و قانونی انتخاب شد و نگذاشتیم کمندان یک روز تعطیل شود و هم اکنون پرسنل آن دو شیفته کار می‎کنند.

مدیر عامل شرکت آب ‎منطقه‌ای لرستان گفت: برای جابجایی روستای کمندان دو پیشنهاد داده شده اول اینکه با توجه به هدف اصلی از احداث سد که تامین آب شرب سالم و بهداشتی شهرهای ازنا و الیگودرز است روستا را در محلی پایین‌تر از ساختمان سد انتقال دهیم و به نظرم این بهترین گزینه است که تعدادی از اهالی قبول کردند و تعدادی نه.

میرزایی اضافه کرد: پیشنهاد دیگر اینکه در قسمت بالای سد محلی جانمایی و تقریبا تمام کارهای آن انجام شده تا روستا به آن نقطه انتقال داده شود و البته همان محدوده را به پیمانکار مشاور دادیم تا این موضوع را مورد بررسی و مطالعه قرار دهد و پکیجی برای انتقال فاضلاب روستا تعریف و طراحی کند تا از انتقال فاضلاب به پایین سد و آلودگی آن جلوگیری شود که برای این مهم منتظر نظر مشاور و توافق مردم هستیم تا بهترین گزینه را هم برای مردم و هم سد برآورده کنیم.

پیچیدگی و نامشخص شدن وضعیت ساکنان روستای نزدیک سد و بلاتکلیفی آنها موضوعی است که بهره‌برداری از این پروژه را در هاله‌ای از ابهام قرار داده است.

صحبت‌های میرزایی در خصوص مشکلات این سد در حالی عنوان می‌شود که علی امید سیفی، مدیرعامل وقت شرکت آب منطقه‎ای لرستان گفته بود سد کمندان در خرداد ماه 96 آبگیری می‎شود.

وی در مورد جابجایی روستا نیز گفته بود: پیشنهاد شرکت آب منطقه‌ای جابجایی روستا به حدود 2کیلومتری پایین دست سد بود که مورد قبول واقع نشد چراکه روستاییان خواستار اسکان در بالادست سد هستند.

سیفی اظهار کرده بود: با توجه به تامین آب آشامیدنی ازنا و الیگودرز از سد کمندان، استقرار روستا در بالادست موجب آلودگی آب سد می‌شود لذا این کار به هیچ وجه امکانپذیر نیست.

این اظهارات مدیرعامل وقت آب منطقه‌ای و بیان مشکلات سدکمندان همچنان بصورت یک مشکل لاینحل باقی مانده و ظاهرا هم قرار نیست به این زودی‌ها رفع شود.

کمندان همان طوری که از نامش پیداست ظاهرا در کمند مشکلات و وعده‌های مسئولین گرفتار شده و قرار نیست رنگ آبی آب را به خود ببیند زیرا تمامی کارها، جلسات و فعالیت‌های مربوط به این پروژه خروجی نداشته است.

نکته قابل تامل‌تر در خصوص کمندان و صحه گذاشتن بر این موضوع که همه اقدامات نتیجه‌ای نداشته زمانی مشخص می‌شود که آبان‌ماه سال 1393 هوشنگ بازوند استاندار وقت لرستان در حاشیه بازدید از پروژه‌های عمرانی ازنا با اشاره به وضعیت سد کمندان و پروژه آبرسانی به این شهرستان، اظهار کرده بود: در این زمینه باید تصمیمات کلی‎تری گرفته شود تا این سد در پایان امسال به مرحله آبگیری برسد.

وی افزوده بود: با توجه به اینکه مسئولان مرتبط با این پروژه در این سفر حضور نداشتند ظرف ۱۰ روز آینده نشستی برای پیگیری وضعیت سد کمندان تشکیل خواهد شد.

استاندار با اشاره به طولانی شدن روند احداث این سد، اضافه کرد: آبگیری و بهره‌برداری از سد کمندان تبدیل به مطالبه جدی مردم منطقه شده است.

وی گفته بود: مردم روستای کمندان از توابع ازنا مردمی فقیر هستند که شرایط اجرایی سد کمندان موجب مهاجرت آنها از منطقه شده است. نتیجه ‎گیری برای اجرای هر طرحی به ویژه در خصوص کمندان باید همزمان با رضایت مردم باشد تا مشکلی در روند اجرای طرح ایجاد نشود.

بازوند با بیان اینکه متاسفانه مشاوران در تصمیم‌ها به مسائل اجتماعی نگاه نمی کننددر حالی‎که طرح ‎ها برای مردم اجرا می‎شود و نظر آنها مهم است، به ممنوعیت وزارت نیرو برای جابجایی روستا به بالا دست سد کمندان اشاره کرده بود و ادامه داده بود: اگر واقعا در کشور هیچ روستایی بالا دست سد نیست ما تبعیت می‌کنیم ولی تملک روستا به راحتی امکان‌پذیر نیست. چنانچه مردم روستای کمندان فاصله 650 متری را رعایت کنند، می‌توان روستا را در این فاصله احداث کرد.

وی خواسته‌های اهالی روستای کمندان ازنا را منطقی دانست و با بیان اینکه هریک از دستگاه‌های اجرایی وظیفه‌ای دارند و متولی حل مسایل و مشکلات مردم برعهده استانداری است و استاندار باید در صورت بروز مشکل پاسخگو باشند، گفته بود: تهیه مستندات از سوی شرکت آب منطقه‌ای برای برنامه‌ریزی و حل مشکلات روستای کمندان ضروری است.

در این باره مهندس مجید کیانپور نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه برای سد کمندان بیش از 143 میلیارد تومان هزینه شده است، افزود: هم‌اکنون پیشرفت فیزیکی آن 71 درصد بوده و یکی از مطالبات به حق اهالی منطقه است که باید به آن جامه عمل پوشاند.

وی با اشاره به اینکه بین 18 تا 25 میلیارد مطالبات مردم برای جابجایی روستا و تملک اراضی به زیر آب رفته است، ادامه داد: متاسفانه هنوز این رقم پرداخت نشده و پیگیر این موضوع از وزارت نیرو هستیم و اولین درخواست ما رسیدگی به آن است.

کیانپور با بیان اینکه خانه، کاشانه و زندگی مردم در این منطقه قرار گرفته و باید کمک کرد تا در همین محل اسکان داده شوند، گفت: اهالی این منطقه چندین نسل در این مکان زندگی کرده‎اند و باید به آنان کمک کرد تا بتوانند به زندگی عادی خود برگردند.

نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: تا به حال علی‎رغم قول‎های مساعدی که داده شده این پروژه تحقق نیافته و استاندار در بازدیدی که از محل داشتند دستور دادند که بخشدار، بنیاد مسکن، منابع طبیعی و اهالی منطقه یک جمع‌بندی داشته و نقطه‎ای را انتخاب کنند تا روی آن بر اساس راه دسترسی، امکانات و زیرساخت ‎ ها، خدمات زیربنایی و روبنایی که امکان ارائه دارند، انجام شوند.

وی به مصوبه سفر رئیس جمهور در سال 93 اشاره کرد و گفت: قرار بود تا پایان سال 94 این سد به مرحله آبگیری برسد که متاسفانه تا به حال انجام نشده است.پیشرفت این پروژه با ماشین ‎ آلات و دستگاه ‎ هایی که روی آنها هستند به 80 درصد می‎رسد. اگر این روند به 85 درصد برسد امکان آبگیری وجود دارد. تقاضا داریم مطالبه به حق مردم ازنا هر چه سریعتر به مرحله آبگیری برسد.

نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس شورای اسلامی یادآور شد: این سد با هدف تامین آب شرب دو شهر ازنا و الیگودرز و آبیاری اراضی پایین دست که در طرح اولیه حدود 7300 هکتار بوده، اجرایی شده است.

تجدید در تخصیص سد کمندان را به هیچ وجه قبول نداریم

وی با بیان اینکه وزارت نیرو در مورد تخصیص آب تجدیدنظر کرده و به 4300 هکتار آن را تقلیل داده است، افزود: به هیچ وجه این موضوع را قبول نداریم و هدف ما همان مقدار اولیه است.

کیانپور یادآور شد: باتوجه به اینکه شهر ازنا در سرچشمه های اشترانکوه قرار گرفته و به لحاظ تامین منابع آبی مشکلی نداریم باید مسئولین کمک کنند تا بتوانیم به همان هدف اولیه طرح برسیم.

نماینده مردم دورود و ازنا در مجلس عنوان کرد: خوشبختانه شبکه یک و دو در پایین دست سد حدود 80 درصد اجرایی شده و با تامین اعتبار بخش کمی از 20 درصد باقی مانده امکان اجرای بخشی از فاز یک و دو شبکه پایین دست وجود دارد تا برای کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد.

معارضین اراضی کشاورزی روند عملیات اجرایی سد کمندان را کند کردند

محمدی‌نژاد فرماندار ازنا نیز با بیان اینکه دو اکیپ در سد کمندان فعال دارند و به صورت شبانه روزی کار می‌کنند، اظهار کرد: در حال حاضر پیشرفت فیزیکی سازه این پروژه 71 درصد است و بناست سال آینده آبگیری شود.

وی با بیان اینکه در مقطعی بخاطر نبود اعتبار، این پروژه رها شده بود اما دوسالی است که روند اجرای آن شتاب بیشتری گرفته است، تصریح کرد: معارضین اراضی کشاورزی سبب کند شدن این پروژه بودند و البته این زمین‌ها تملک شدند.

فرماندار ازنا با تاکید بر اینکه برای جابجایی روستای پایین دست، وزارت نیرو موافقت کرده و مجوز آن نیز صادر شده اما هنوز این مشکل بین اهالی روستا حل نشده و آنها باید نظر نهایی را به فرمانداری اعلام کنند، یادآور شد: 60 تا 70 درصد روستا زیر آب می‎رود.

این اظهارات فرماندار ازنا زمانی قابل توجه‌تر است که اسد عبدالهی فرماندار وقت این شهرستان گفته بود پروژه سد کمندان در خرداد 96 آبگیری می‌شود و این پروژه هم اکنون از برنامه زمان‌بندی جلوتر است و بدون شک در موعد مقرر آبگیری خواهد شد و سیستم خط انتقال آب پروژه هم تشکیل شده است و مشکل خاصی ندارد.

محدودیت‌های منابع مالی، آبگیری سد کمندان را به تاخیر انداخته است

در این باره محمدتقی توکلی مشاور وزیر نیرو با بیان اینکه آب شرب الیگودرز و ازنا از بالادست سد کمندان که خودِ سراب است تخصیص دیده شده است، اظهار کرد: بناست برای الیگودرز 360 لیتر در ثانیه و 180 لیتر در ثانیه برای شهر ازنا تا افق 1405 تامین شود.

وی ادامه داد: برای اینکه سهم حق‎آبه کشاورزی، کشاورزان پایین دست از بین نرود، مجبور به طراحی سد کمندان شدند که حقابه آنها را تامین کند به هدفش خواهد رسید.سد کمندان در حال ساخت است و چون ساخته شده قابل تغییر مشخصات نیست و باید براساس طراحی قبل ساخته شود و از لحاظ تخصیص آب، دامنه‎های اشترانکوه کاهش بارندگی ندارد و رژیم آب آنجا برف است و هیچ لزومی ندارد تخصیص این سد عوض شود.

مشاور وزیر نیرو با اشاره به اینکه این آب سالم و با کیفیت است و در منطقه هیچ منبع جایگزینی ندارد چون آب‎های زیزمینی نیز ظرفیت پاسخگویی به نیاز ساکنان را ندارد، تصریح کرد: قرار بود سد در سال 94-95 آبگیری شود اما به دلیل محدودیت‌های منابع مالی، به تاخیر افتاده و چنانچه اعتبار تزریق شود با توجه به اینکه 70 درصد پیشرفت فیزیکی دارد سال آینده آبگیری خواهد شد.

امکان جابجایی روستای کمندان در بالادست سد وجود ندارد

این کارشناس حوزه آب با بیان اینکه چون کمندان در حریم کیفی سد واقع شده باید جابجا شود اما اهالی حاضر نشدند به جای ساختمان‎های خود ساختمان جدید بگیرند و خواستار هزینه شدند، افزود: روستا نسبت به گذشته بزرگ‌تر شده و باید در کنار سد جابجا شود.امکان جابجایی روستا در بالادست سد وجود ندارد چون با توجه به کیفیت منابع آب و طبیعت در بالادست که جزو مناطق حفاظت شده بوده به دلیل اینکه ممکن است سوء استفاده‎ای در آن مناطق شود انتخاب مکان برای ساختمان‎های جدید در بالادست منطقی نیست.

توکلی تصریح کرد: چنانچه مردم قبول کنند در پایین دست شهرکی جدید ایجاد شود و یا اینکه مردم هرگونه راضی هستند دولت خسارت آنها را پرداخت کند.

به گزارش ایسنا به هر جهت همچنان منتظریم که آیا وعده مسئولین برای آبگیری سد کمندان سال آینده محقق می‎شود یا این پروژه نیز به سرنوشت دیگر پروژه‎های نیمه‌تمام و بلاتکلیفی که میلیاردها تومان برای آنها هزینه شد و سپس به بهانه نبود اعتبار بدست فراموشی سپرده شدند، دچار می‌شود.