شعارسال:  در دیدگاه دینی، انسان ترکیبی از «روح و جسم» یا «معنا و ماده» است و البته بخش مهم وجود انسان، همان روح یا معناست که در تعبیر متون دینی از آن به «نفس» یاد می‌شود.

این گونه است که معرفت یافتن به این نفس و شناخت آن، به عنوان نخستین و حتی مهم‌ترین گام در سیر صعودی و تکاملی انسان است.

به همین دلیل است که تعبیر «معرفت النّفس» در متون دینی ما، به وفور یافت می‌شود که روایات «مَن عَرَفَ نَفسَه فَقَد عَرَفَ رَبَّه» (هرکه خود را بشناسد، خدایش را نیز شناخته است) و یا «مَعرِفَتُ النَّفسِ، اَنفَعُ المَعارِف» (خودشناسی، سودمندترین دانش‌هاست) از آن جمله است و نشان می‌دهد که خودشناسی یا همان روانشناسی اسلامی، چقدر مهم و حیاتی است.

بنابر این در علوم امروزی، روانشناسی اسلامی همان چیزی است که می‌توان آن را معادل معرفت‌النفس دانست که این علم کاربردی، در حقیقت به دنبال شیوه‌های زندگی مثبت‌گرا، متعهدانه و معنادار است و به نشاط و شادکامی معنوی در زندگی می‌اندیشد.

به بیان دیگر، روانشناسی اسلامی می‌کوشد تا با حل مشکلات گوناگون رفتاری، اخلاقی و یا حتی خانوادگی و تحصیلی افراد، جامعه را به رشد اخلاقی، اجتماعی، عاطفی و روانی برساند.

از این رو مشاوره و روان درمانی، یک شاخه مهم در علوم است که البته اگر با منابع اسلامی همراه باشد و تایید شود، می‌تواند بسیاری از مشکلات انسان را در زندگی روزمره، به شکل کاربردی و اصولی، حل و فصل کند؛ بنابر این در حوزه‌های علمیه و برخی سازمان‌های اسلامی، بخشی از تلاش اندیشمندان و پژوهشگران اسلامی بر این قرار گرفته است تا با استخراج اصول و شیوه‌های روانشناسی اسلامی، کمکی مهم برای رفع مشکلات مردم انجام پذیرد و انصافا پیشرفت‌هایی هم مشاهده می‌شود؛ اگرچه باید اذعان کرد که این حوزه از علم، همچنان محتاج توجه بیشتر سیاستگذاران و برنامه‌ریزان است تا به جایگاه حقیقی خود برسد.

امسال نمایشگاه فاطمی حرم مطهر حضرت معصومه (س) در قم، شاهد برپایی غرفه‌ای به نام «مشاوره آرامش بهاری» است که به همت حرم مطهر و با حضور کارشناسان روانشناسی اسلامی سازمان اوقاف و امور خیریه، پذیرای انبوه علاقمندان و مراجعان است؛ غرفه‌ای که بیش از سایر بخش‌های این نمایشگاه خودنمایی می‌کند و لحظه‌ای آرام و قرار ندارد و زمانی را نمی‌توان یافت که خالی از مراجعه‌کننده باشد.

باید منتظر بمانیم تا اتاق مشاوره خالی شود. فرصت اندکی که تا مشاوره بعدی وجود دارد، ما را به سوی حجت‌الاسلام محمدحسین اسدی، کارشناس ارشد روانشناسی عمومی و طلبه سطح سه تخصصی حوزه علمیه قم رهنمون می‌سازد؛ جوانی خوش پوش و خوش صحبت که مسئول کارگروه مشاوره اوقاف استان قم نیز است و در نخستین کلام خود، از استقبال زائدالوصف مردم می‌گوید: «حضور و استقبال مردم چنان گسترده است که ما عملا کم می‌آوریم و نمی‌توانیم جوابگوی همه مراجعان باشیم.»

این سخن را چشمان خسته او نیز تایید می‌کند. وی ادامه می‌دهد: «به ما آموخته‌اند که مشاور باید بین دو مشاوره خود، حداقل 15 دقیقه استراحت داشته باشد تا برای مشاوره بعدی آماده شود؛ اما استقبال مردم چنان است که عملا چنین چیزی میسر نیست و ما حتی دقیقه‌ای فرصت برای استراحت و رفع خستگی نداریم و گاهی در ساعت‌های خارج از کار نمایشگاه هم، مردم منتظر می‌مانند تا با ما هم کلام شوند و پرسش‌های خود را مطرح کنند».

وقتی از او درباره شیوه ارائه مشاوره می‌پرسم، پاسخ می‌دهد: «تمام تلاش ما این است که در زمان محدود مشاوره در نمایشگاه، نسخه‌ای به فرد مراجعه‌کننده ارائه کنیم که حالت درمانی و تجویزی را داشته باشد تا فرد مراجعه‌کننده، عملا بتواند با به‌کارگیری آن، تاثیر مثبت مشاوره و روانشناسی اسلامی را در زندگی خود احساس کند.»

روی میز او، دو لپ‌تاپ وجود دارد که به هنگام مشاوره، از یکی برای مرور مطالب استفاده می‌کند و دیگری البته، کارکرد جالبی دارد؛ وی می‌گوید: «مشاوره ما، یک مشاوره تخصصی با رویکرد منابع اسلامی در زمینه روانشناسی اسلامی، سبک زندگی اسلامی، امور تربیتی و خانواده است. وقتی مطالبی را بر اساس آیات و روایات و متون دینی برای مراجعه کنندگان طرح می‌کنیم، برخی ابراز تمایل می‌کنند که شخصا متن دینی مورد نظر را ببینند که در این هنگام، لپ‌تاپ دوم به کار می‌آید و متن مورد نظر را به آنان نشان داده و سپس آن را توضیح می‌دهیم.»

اسدی از همکاری حرم مطهر در برپایی غرفه‌های مشاوره در ایام نوروز تشکر می‌کند و امیدوار است تا با همکاری و همیاری بیشتر حرم مطهر و سازمان اوقاف، مشاوره‌های تخصصی کارشناسان اوقاف، برای عموم مردم و در طول سال تداوم داشته باشد.

وقتی از او درباره کمبودها و کاستی ها می‌پرسم، دردمندانه پاسخ می‌دهد: «واقعا با این وسعت مراجعه‌کننده و زائر، ما نمی‌توانیم جوابگوی همه متقاضیان باشیم و البته باید کاری کرد تا اتاق‌های مشاوره، به ویژه در ایامی مانند تعطیلات نوروزی، به حداکثر ممکن برسد. همچنین لازم است تا در کنار ما، تجهیزات و امکانات مشاوره‌ای مانند کتاب‌های روانشناسی اسلامی و لوح‌های فشرده آموزشی نیز وجود داشته باشد تا بتوانیم در صورت نیاز، به مراجعان ارائه کنیم.

در ایام نوروز 1395، نه تنها حرم مطهر کریمه اهل بیت، بلکه مسجد مقدس جمکران، آرامگاه شهدای گمنام در کوه خضر و البته تمام بقاع متبرکه و امامزادگان در استان قم نیز، به همت کارشناسان مشاوره سازمان اوقاف و امور خیریه، شاهد حضور مشاوران زبده و جوان برای مشاوره به عموم مردم و مراجعان هستند؛ اقدامی که می‌توان امیدوار بود که در طول سال و به ویژه در اماکن مهم استان مانند حرم مطهر و مسجد مقدس جمکران، با اختصاص حداقل سه مشاور و سه اتاق مجزا برای امکان انجام سه مشاوره همزمان، طیف وسیع‌تری از نیازمندان به این امر مهم را پاسخگو باشد.

با اندکی اضافات و تلخیص برگرفته از خبرگزاری فارس، تاریخ انتشار: 14فروردین1395، کدخبر: 1395014000285: www.farsnews.com