شعار سال: در صورت توجه نکردن به وضعیت کنونی دو دریاچه نمک استان قم، در آینده‌ای نه چندان دور شاهد وزش بادهایی همراه با ذرات نمک در چند استان از جمله قم، اصفهان، سمنان و تهران خواهیم بود که منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیری برای این استان‌های مهم و پرجمعیت کشور می‌شود که سلامت ساکنان آنها را به خطر می‌اندازد.

دریاچه نمک و«حوض سلطان» استان قم، از مهم‌ترین دریاچه‌های بخش مرکزی ایران به شمار می‌روند که شور هستند و مقادیر زیادی نمک در خود جای داده‌اند.

مشخصات دریاچه‌ها

دریاچه نمک قم که در برگیرنده 3استان قم، اصفهان و سمنان است با حدود ۳ هزارکیلومتر مربع وسعت، ۸۰ کیلومتر طول و ۳۰ کیلومتر پهنا، یک فرونشست زمین ‌ساختی است که در ارتفاع حدود ۷۹۵ متر از سطح دریای آزاد تشکیل شده و فاصله آن تا قم حدود ۶۲ کیلومتر است. زمین‌های اطراف این دریاچه بشدت باتلاقی است که وسعت باتلاق‌ها در منطقه غرب دریاچه به مراتب وسیعتر از مناطق دیگر آن است. از جمله مناطق باتلاقی این دریاچه می‌توان به حوض «قیلوقه» در شرق یا باتلاق «دو کویری» در منطقه جنوب شرقی دریاچه اشاره کرد.

همچنین در سال‌های اخیر دریاچه نمک «حوض سلطان» با وسعت تقریبی 240 کیلومتر که در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان قم و ۸۵ کیلومتری جنوب تهران و در حاشیه بزرگراه خلیج فارس قرار دارد، بخش زیادی از آب خود را از دست داده و هم‌اکنون دیگر آبی در آن دیده نمی‌شود و در معرض نابودی قرار دارد که این امر می‌تواند مشکلات زیست محیطی گسترده‌ای از جمله طوفان‌های نمکی را به وجود بیاورد.

انجام نشدن کاری جدی برای دریاچه‌های نمک

«سیدرضا موسوی»، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان قم با تأکید بر اینکه تاکنون در این دریاچه‌های نمک کاری جدی برای احیای آنها انجام نشده، افزود: این مسأله باعث شده تا مشکلات روی هم انباشته شده و در حال حاضر به‌عنوان یک بحران و مشکل اساسی خود را نشان دهد.

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر وضعیت دریاچه قم نسبت به دریاچه «حوض سلطان» که محدوده خیلی کوچک تری را در برمی‌گیرد، حادتر است، اظهارداشت: درست است که دریاچه قم از سکونتگاه‌های انسانی دور است، اما به‌دلیل وسعت زیاد و واقع شدن در بین 3 استان قم، اصفهان و سمنان تاکنون برنامه‌ای جدی برای احیای آن صورت نگرفته و وضعیت بحرانی دارد.

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان قم تصریح کرد: در گذشته آورده آب به این دریاچه از رودخانه‌ها و بارندگی حدود 450 میلیون متر مکعب بود و آن وضعیت مناسبی داشت، اما در حال حاضر این آورده بسیار کم است.

لزوم تأمین حقابه

موسوی مشکلاتی چون تأمین نشدن آب، سوء مدیریت و تأمین نشدن حقابه دریاچه را از عوامل تشدید خشکی در دریاچه نمک عنوان کرد و افزود: با این شرایط با کوچک‌ترین بادی که شروع به وزیدن کند، به‌دلیل اینکه لایه رویی دریاچه خشک شده، باید شاهد گرد و غبار حاوی نمک باشیم که به اطراف پخش می‌شود. نکته مهم این است که به‌دلیل اینکه جهت وزش باد غالباً به سمت شهر قم است، این مسأله می‌تواند در برخی از فصول سال این شهر را با گرد وغباری که منشأ داخلی دارد و حاوی نمک است، مواجه کند.وی با تأکید بر اینکه در این خصوص باید تدبیری اندیشیده شود تا این مشکل مشترک چند استان حل شود، افزود: این موضوع می‌تواند یک فرصت برای نجات دریاچه نمک باشد که اگر با مدیریت واحدی انجام نشود، این فرصت به تهدید تبدیل خواهد شد. انجام کارهای جزیره‌ای در احیای این دریاچه مشکل ساز خواهد شد و با یک مدیریت یکپارچه لااقل می‌توان منظر زیست محیطی آن را نجات داد.

نجات دریاچه نمک با مدیریت واحد

مدیر کل حفاظت محیط زیست استان قم مهم‌ترین موضوع در نجات این دریاچه را به رسمیت شناختن این مشکل از سوی استان‌های درگیر عنوان کرد و گفت: به‌دنبال این موضوع می‌توان برای تأمین حقابه آن اقدام کرد و سپس اجازه نداد که هیچ کاری چون اقتصادی و گردشگری بدون نظارت ملاحظات زیست محیطی در اطراف دریاچه نمک انجام شود.

موسوی تصریح کرد: اگر این اتفاقات خوش رخ ندهد، در آینده‌ای نه چندان دور شاهد دریاچه‌ای دیگر همانند دریاچه ارومیه خواهیم بود که با مرگ دست و پنجه نرم می‌کند. بهترین راه برای پیگیری موضوع احیای دریاچه نمک قم تشکیل کارگروهی متشکل از استان‌های درگیر مسأله است و باید مدیریت استانی جدی تلقی شود و همگان برای نجات آن به‌صورت مشترک اقدام کنند.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از روزنامه ایران، تاریخ انتشار -------، کدمطلب: 476428، www.iran-newspaper.com