شعار سال: دکتر محمد جواد توکلی، عضو هیئت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) یادداشتی با عنوان «مردم بی‌انصاف شده‌اند یا زمانه تغییر کرده؟!» نگاشته است که در ادامه از نظر می گذرد:

این روزها خبرهای زیادی از احتکار اجناس، گرانفروشی و کشف انبارهای کالا به گوش می‌خورد.این پدیده را حداقل به دو شیوه می‌توان تفسیر کرد:

اول اینکه بگوییم مردم بی‌انصاف شده‌اند و هر کسی سعی دارد دست در جیب دیگری بکند تا در این بازار وانفسا جیب خودش را پر کند. یعنی اخلاقیات جامعه دچار مشکل شده است.

دوم اینکه بگوییم شرایط اقتضای چنین رفتاری دارد. وقتی بی اطمینانی گریبانگیر اقتصاد شد، این نوع رفتارها عادی و عقلایی است.

اقتصاددانان معمولا تفسیر دوم را دارند و با فرض عقلانیت اقتصادی گاه این رفتار را توجیه می‌کنند و گاه بر این نکته تاکید می کنند که باید بی ثباتی را از بین برد تا زمینه رفتارهای احتکاری و سفته‌بازانه از بین برود و یا نهایتا می گویند باید با ابزارهایی مثل مالیات بر عایدی سرمایه هزینه این رفتارهای ضد اجتماعی را بالا برد.

شاید بتوان گفت که در هر دو رویکرد تحلیلی جنبه‌هایی از واقعیت وجود دارد. جامعه کنونی ما از جهت استانداردهای اخلاق اقتصادی دچار مشکل شده است. این مشکل به دلایل مختلفی رخ داده است. این مشکل تا حدودی ناشی از رواج فساد اقتصادی به خصوص در سطوح مسئولان است که باعث اثر منفی بر انگیزه‌های اخلاقی مردم می‌شود. مشکل مزبور ریشه در ضعف فرهنگ سازی اخلاقی و اموزش اخلاقی نیز دارد. وقتی ما در رسانه ملی با قرعه کشی های کلان ۵۰۰ میلونی و ۲۰۶ های البالویی روح سفته بازی را در جامعه می دمیم، نباید انتظار داشت که کاسب ما به طمع کسب درامد باداورده احتکار نکند.

البته ضعف ساختارها نیز ما را به اینجا کشانده است. اینکه در اقتصاد ما شفافیت اطلاعات نیست و معلوم نیست هر کسی در اقتصاد چه می کند، زمینه فساد را ایجاد می کند. وقتی فلان پزشک کارت خوان ندارد و مشخص نیست چقدر درامد کسب می کند و چقدر مالیات می دهد، فضای ار مالیاتی هنجاری عمومی می شود. وقتی شفافیت نبود و افراد هم احساس کردند که بقیه در حال غارت دیگران هستند، رفتار غارتگرانه انها نیز بهنجار می نماید.

صرف نظر از مشکلات ساختاری، اگر ما شیعه امام صادق (ع) هستیم، ایشان در قحطی مدینه ذخیره گندمشان را به بازار عرضه کردند که به اقتصاد جامعه کمک کنند. چگونه بازاری که در مجالس عزاداری اهل بیت(ع) شرکت می کند و حتی نذری محرم می دهد، خود به احتکار ارزاق مردم می پردازد. این مساله را باید برای مردم تبیین کرد که در شرایط جنگ اقتصادی کنونی، احتکار کالاها چیزی کمتر از دزدی از اموال عمومی ندارد. این نوعی دزدی سفید است که مسلما گریبان ما را در دنیا و اخرت خواهد گرفت. مسلما برکت از چنین بازاری رخت بر می بندد و در نهایت همان محتکران بازار در آتش بی اخلاقی خود خواهند سوخت.

سایت شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از سایت خبری طلیعه ، تاریخ انتشار 22مرداد 97، کدمطلب:74315، www.talie.ir