شعارسال: روزنامه نیویورک تایمز در سرمقاله روز شنبه خود نوشت: بر هم زدن پیمانهای خلع سلاح هسته ای؛ جهان را به استقبال خطری مرگبار بردن است.

 این روزنامه افزود:
از زمان 'جان اف. کندی' تا' باراک اوباما'؛ تمام روسای جمهور آمریکا بلا استثنا همگی با شوروی سابق و بعد هم با فدراسیون روسیه در مورد رسیدن به توافقی برای کوچک کردن زرادخانه بزرگ هسته ای هر دو کشور مذاکره کرده اند و مذاکرات هم موفقیت آمیز بوده است.
در مجموعه این توافق؛ بیش از دوازده پیمان در زمینه محدود کردن آزمایش های هسته ای، سلاحهای هسته ای، فعالیت در فضا و دفاع موشکی به امضا رسیده است.
به هیچ وجه جای بحث ندارد که وجود یک چنین محدودیت هایی واجب است.
برای جهان؛ هیچ سلاحی مرگبار تر و بالقوه بی ثابت کننده تر از همین سلاح ها نیست که به اصطلاح به آنها لقب 'قاتلان شهر' داده شده است.
هر چند که مجموعه تمام این توافق ها و پیمان ها هم کامل نبوده و ناقص است، اما به هر حال این حقیقت غیرقابل انکار است که با توجه به اینکه این تسلیحات هسته ای چقدر پیچیده و پیشرفته اند و محاسبات پیچیده ای هم برای تعدیل خطرات آنها انجام گرفته است؛به هر حال این توافقنامه ها توانسته اند تا به امروز رقابت استراتژیک میان دو قدرت هسته ای را به نحو احسن مدیریت کنند و اجازه ندهند میان دو کشور جنگ در گیرد.
اما امروز حیات این توافقنامه ها در خطر است.
'دونالد ترامپ'و دستیاران تندرو اش نظیر 'جان بولتون' مشاور امنیت ملی که مخالف سرسخت کنترل سلاح است؛ بشدت با اینگونه توافقها و پیمانها مخالفت می ورزد چون اصولا او با هر چیزی که قدرت مطلقه آمریکا در جهان را زیر سوال ببرد؛ مخالف است.
ماه گذشته روسیه اعلام کرد تا 60روز آینده یک فروند موشک جدید را که جز موشکهای ممنوعه در پیمان جدید خلع سلاح میان دو کشور است را به آزمایش می گذارد.
پیمان جدید خلع سلاح هسته ای امضا شده میان دو کشور آزمایش همه نوع موشکی که مستقر در سطح است و بردشان به زحمت بین 300 تا 3 هزار مایل است را ممنوع کرده است.
هم اکنون تعداد 2692 فروند از این موشکها موجود است.
بلافاصله بعد ازاین اعلان روسیه؛ دولت ترامپ اوائل این ماه اعلام کرد؛اگر روسیه دست ازاین اقدامش که نقض صریح توافق است برندارد؛ طرح هایی در دست دارد تا رسما از توافق 'نیروهای هسته ای میان برد' مصوب سال 1987 خارج شود.
مقامات دولت ترامپ می گویند که'پیمان استارت جدید' امکان دارد تا سال 2021 امتداد داشته باشد. این پیمان از هر دو طرف می خواهد کلاهک های هسته ای نصب شده شان را بکاهند و تعداد آنها را از 2200 فروند در سال 2010 به 1550 فروند در 2018 برسانند. روسیه و آمریکا هردو دارند روی این پیشنهاد مطالعه می کنند.
ترامپ به حق از تخطی روسیه از پیمان فوق ناراحت است. 'ناتو' هم این تخلف قانونی مسکو را محکوم کرده است.
رهبران روسیه در توجیه این تخطی خود می گویند که نگرانی های امنیتی دارند.
روس ها می گویند که ازحیث جغرافیایی همجوار کشورهایی هستند که همه شان موشکهای هسته ای دارند شامل: کره شمالی، چین، هند و پاکستان. همه این کشورها نیروی موشکی میان بردشان را تقویت کرده اند. توجیه دیگر روسها این است که می گویند آمریکا هم درزمینه موشک های مستقر در آب و موشکهای پرتاب از زمین هم بر روسها تفوق دارند.
اما هیچکدام از این توجیهات قانع کننده نیست.
فسخ یکجانبه مهمترین و اثربخش ترین توافق کنترل سلاح در تاریخ؛ کار بسیار خطرناکی است و بی تردید تشنجات بیشتری را میان آمریکا با متحدان اروپایی اش تولید می کند. این متحدان همین حالا هم از اینکه ترامپ اینقدر نسبت به تعهداتش در زمینه امنیت قاره اروپا بی تفاوت است؛ ناراحت اند و هرگز دلشان نمی خواهد که ترامپ از یک چنین توافقی با این اهمیت خارج شود.
اصلا ترامپ گویا قصد دارد جایگاه آمریکا در رهبری جهان را واگذار کند.
رییس جمهور آمریکا پیش از این هم از خیلی توافقهای بین المللی دیگر خارج شده است شامل: توافق آب و هوایی، توافق تجارت با آسیا و توافق هسته ای ایران.
حالا ترامپ اگر ازتوافق 'نیروهای هسته ای میان برد' هم خارج شود؛ بشدت مورد سرزنش قرار خواهد گرفت در حالیکه این روسیه بوده است که زیر پیمان زده و آن را نقض کرده است و اوست که در اصل مستحق عتاب است.
اگر 'پیمان نیروهای هسته ای میان برد' فسخ شود؛ آنگاه پیمان 'استارت جدید' هم که محدودیتی را در نصب کلاهکهای اتمی و نیز الزامات سودمندی را برای راستی آزمایی و تبادل مفروضات مقرر می دارد هم سرانجام از بین خواهد رفت.
برخلاف پیمان'نیروهای هسته ای میان برد'، پیمان 'استارت جدید' جلوی عملکرد نیروهای استراتژیک روسیه که قادرند خاک آمریکا را هدف بگیرند را می گیرد.
روسیه موشک کروز مدل SSC-8 را آزمایش کرده است که نقض صریح پیمان نیروهای هسته ای میان برد است.
مقامات آمریکایی می گویند که این موشکها می توانند کلاهک های هسته ای و متعارف حمل کنند. این موشکها از یک سکوی سیار به مسافتی به بعد 300 تا 3000 مایل پرتاب شده است . این برد از ممنوعیت های پیمان است. موشکها در غرب و مرکز روسیه نصب شده است و هدفش هم ارعاب اروپاست به خصوص جمهوریهای سابق شوروی است که هم صف با غرب شده اند.
روسیه احتمالا بیشتر از50 فروند از این موشکها را ندارد.ازاین گذشته، تهدید اروپا، هرگز موازنه قدرت باآمریکا را برهم نمی زند.واشنگتن سلاحهایی دیگر دارد که هیچکدام جزء سلاحهای ممنوعه نام برده شده در توافق نیستند و می تواند با این سلاحها با روسیه مقابله کند.
و اما خطر اصلی، چین است. چین هم همین موشکها را دارد و 95 درصد ناوگان موشکهای مستقر در سطح او را همین موشکها تشکیل می دهد. چین در هیچ پیمان خلع سلاح هسته ای شرکت ندارد و هیچ چیزی تولید موشکهایش را منع نمی کند.
همینطوراست درمورد ایران، هند، عربستان سعودی، کره شمالی و شش کشور دیگر که بسرعت دارند زرادخانه موشکی شان را توسعه می دهند.
آمریکا و روسیه سخت در مجموعه ای از موضوعات با هم دعوا دارند. بنابراین انتظار نمی رود در این مسئله هم با یکدیگر کنار بیایند. اما به هر حال ترامپ چاره ای ندارد جز آنکه سعی اش را برای مذاکره با روسها در این زمینه انجام بدهد. هیچ بعید نیست که روسیه همچنان موشکهای میان برد تولید کند و همچنان اروپا را و شاید هم آسیا را تهدید کند.
'جورج شولتز' وزیر خارجه سالها قبل آمریکا و ' میخائل گورباچف' رهبر شوروی سابق که هردو در مذاکرات امضاء پیمان نیروهای هسته ای میان برد شرکت داشتند در این باره اخیرا در واشنگتن پست نوشتند:'خروج ازپیمان 'نیروهای هسته ای میان برد' یک مسابقه تسلیحات جدید به راه خواهد انداخت. ثبات استراتژیک جهان را برهم خواهد زد. چنانچه محاسبه ای غلط اتفاق بیفتد و یا یک مشکل تکنیکی می تواند منجر به یک جنگ ویرانگر شود'.
جهان شاهد یک سری وقایع و تحولاتی است.
دسته بندی های سیاسی داخل آمریکا، تجاوز جدید روسیه به خاک اروپا و آمریکا ، تهدید خیزش چین، برنامه های اشاعه سلاحهای کشتار جمعی در کشورهای هند، پاکستان و کره شمالی و ..،سایر تغییرات تکنولوژیک، و جنگ سایبری، همه وهمه واقعیتهایی هستند که واجب می کند سیاستمداران آمریکا بنشینند و عمیق بیاندیشند آیا باید رویکرد تازه ای را در زمینه کنترل سلاح اتخاذ نمایند و یا همان سیاستهای قبلی به قوت خود باقی بماند.
سوال قابل طرح این است:
آمریکا و روسیه در چه نقطه ای باید سعی کنند با چین و سایر کشورهایی که مسلح به موشک و سلاحهای هسته ای هستند به گفت و گو بنشینند؟
چین و بقیه این کشورها تا به حال در مقابل یک چنین پروسه ای(فرآیندی) مقاومت کرده اند.این در حالیست که دو قدرت هسته ای آمریکا و روسیه همین حالا هم دارند زرادخانه هایشان را کاهش می دهند.
مادامیکه یک فرمول بهتری برای یک موازنه استراتژیک تهیه نشده است و جلوی گسترش مرگبارترین سلاحهای جهان گرفته نشده است،وتا زمانی که ترامپ نگفته است که طرح بعدی اش چیست؛ این واقعا برای خود ترامپ خطرناک است که توافقهایی همچون ' پیمان نیروهای هسته ای میان برد' و ' استارت جدید' را دور بریزد.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری ایرنا، تاریخ انتشار25آذر 97، کدخبر : 83136512،www.irna.ir