شعار سال: محمد جمشیدی، دانشمند ایرانی صاحب کرسی استادی دانشگاه تگزاس است. وی مدت ۱۰ سال با سازمان فضایی آمریکا (ناسا) همکاری و در اولین پروژه پرتاب روبات به سطح کره مریخ به صورت مشورتی مشارکت داشته است. همچنین به مدت هفت سال (از ۱۰ سال مشاورت) به طور افتخاری با مرکز ناسا در واشنگتن به عنوان مشاور فعالیت کرده و جایزه ملی خدمت از ناسا دریافت کرده است. جمشیدی دارای ۶۵۰ اثر علمی از جمله اولین کتاب درسی در خصوص «سیستم‌های ابعاد بزرگ» و دارای مدرک فوق دکتری مهندسی برق و سه مدرک دکتری افتخاری از دانشگاه‌های معتبر جهان است.

محمد جمشیدی ۲۰ اردیبهشت ۱۳۲۳ در شیراز در یک خانواده ۱۲ نفره به دنیا آمد. او آخرین فرزند خانواده بود و شش ماه بعد از فوت پدرش به دنیا آمد. به عقیده خودش، نبود پدر از او یک شخص محکم در زندگی ساخته که همیشه دوست داشته به موفقیت برسد. البته وی معقتد است که مادر، همسر و صد‌ها دانشجویش نقش مهمی در زندگی‌اش ایفا کرده‌اند.

اندکی از زندگی و تحصیل این دانشمند ایرانی در قسمت اول آگاه شدیم و حال در ادامه بخش دوم این گفتگو را با هم می خوانیم:

آیا سفر انسان به مریخ را امکان‌پذیر می‌بینید؟ آیا فکر می‌کنید که ما می‌توانیم روزی زندگی و تمدنی را در یک سیاره دیگر بسازیم؟ چه زمانی این اتفاق خواهد افتاد؟
بحث‌ها و برنامه‌های زیادی در مورد سفر به مریخ وجود دارد و این سیاره از آنجا اهمیت دارد که یکی از نزدیک‌ترین سیاره‌ها به زمین به شمار می‌رود و نشانه‌هایی از آب در قطب شمال و جنوب آن یافت شده است. به غیر از سازمان‌های دولتی مانند ناسا، بسیاری از سازمان‌های خصوصی مثل اسپیس‌ایکس به مدیریت ایلان ماسک و ریچاد برانسون از بریتانیا روی خصوصی‌سازی ماموریت‌های فضایی متمرکز شده‌اند و در حال برنامه‌ریزی برای ایجاد تور در فضا در آینده هستند.

ایجاد یک تمدن جدید در سیاره‌ای مثل مریخ هنوز خیلی خیلی مبهم است. اگر انسان بتواند روزی به مریخ پا بگذارد، می‌توان پیش‌بینی کرد که جا پای خود را در آنجا سفت‌تر خواهند کرد.

چند نفر ایرانی در ناسا می‌شناسید؟ از آنجا که ایرانی‌های بسیاری در ناسا کار می‌کنند، آیا از نظر شما ایرانی‌ها ویژگی خاصی دارند که موجب می‌شود ناسا آن‌ها را به استخدام خود درآورد؟
در بخش JPL یا لابراتوار پیشرانه جت که متعلق به موسسه فناوری کالیفرنیاست، اما قرارداد‌های بسیار و ثابتی با ناسا دارد، شاید بیش از ۳۰۰ نفر ایرانی در موقعیت دانشمند و مدیر مشغول به کار هستند. تا سه سال قبل، نایب رئیس این بخش رفیق شیرازی‌ام، فیروز نادری بود که هم‌اکنون بازنشسته شده است. یکی دیگر از مدیران در لابراتوار پیشرانه جت دوست عزیز و نزدیکم فریبرز حدائق است که هم‌اکنون تکنولوژیست یا فن‌شناس این لابراتوار است.

به طور کلی، ناسا نه مرکز تحقیقاتی دارد که در سرتاسر آمریکا پخش شده‌اند و دفتر اصلی آن در واشنگتن قرار دارد. اگر نگویم هزاران، می‌توانم بگویم که صد‌ها ایرانی در این مراکز تحقیقاتی مشغول به کار هستند.

هم‌اکنون مشغول چه کاری هستید؟
حدود ۱۱ سال است که در دانشگاه تگزاس در سن‌آنتونیو در صاحب کرسی استادی در بالاترین سطح هستم. قبل از آن نیز به مدت ۲۷ سال پروفسور دانشگاه نیومکزیکو بودم. در سال ۲۰۰۶ و پیش از موعد در مقام استاد برگزیده از دانشگاه نیومکزیکو بازنشست شدم تا به تگزاس بیایم.

مطمئنا تحقیقات، مطالعات و سابقه کاری شما در ناسا، دید و بینش وسیع‌تر و درک بهتری از فضا و دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم، داده است. شما دنیا را چگونه می‌بینید؟
تحقیقات من در دانشگاه‌ها و به عنوان مشاور در ناسا عمدتا محدود به علم روباتیک، هوش مصنوعی و روابط مالی بین شرکت‌های کوچک در ایالات متحده و پیمانکاران اصلی (مانند بوئینگ و لاکهید مارتین) با ناسا بوده است. من به علم نجوم یا کیهان‌شناختی شبیه به آنچه که در ناسا وجود دارد، نپرداخته‌ام.

آیا فکر می‌کنید که در سیارات دیگر هم حیات وجود دارد؟
ماموریت‌های اخیر در مورد سفر به مریخ نشانه‌هایی از حیات را تا حدودی ثابت کرده‌اند. با این حال نمی‌توان صددرصد و مطمئن در این مورد صحبت کرد. این امر مستلزم آن است که سنگ‌ها و مواد روی مریخ را در ماموریت‌های آینده به زمین بیاوریم و روی آن‌ها آزمایش کنیم.

چه کتاب‌ها یا فیلم‌های علمی- تخیلی را دوست دارید؟
کتاب علمی- تخیلی «ماشین زمان» را که در سال ۱۸۹۵ توسط اچ جی ولز نوشته شده، خیلی دوست دارم. این نویسنده به خوبی اصطلاح «ماشین زمان» را وارد ادبیات ما کرد و مفهوم سفر در زمان را با استفاده از وسیله نقلیه‌ای تشریح کرد که به کاربرش امکان می‌دهد به طور هدفمند و انتخابی به جلو یا عقب در زمان سفر کند.

فیلم علمی- تخیلی «مریخی» (The martian) را نیز دوست دارم. این فیلم در سال ۲۰۱۵ ساخته شده و مت دیمون در آن ایفای نقش کرده است. این فیلم در مورد تقلا‌های یک فضانورد است که به مریخ سفر کرده است، ولی بقیه به اشتباه فکر می‌کنند که او مرده است.

از نظر شما ایرانیان در حوزه نجوم و کیهان شناسی در چه سطحی هستند؟
دانشمندان ایرانی بسیار ارزشمندی در زمینه فیزیک و نجوم داریم. آنقدر که ایرانی‌ها روی پزشکی و مهندسی متمرکز شده‌اند و به درجات پروفسوری رسیده‌اند، در آمریکا این تعداد وجود ندارد. ایرانی‌ها در آمریکا در رشته‌های مهندسی و پزشکی تحقیقات گسترده‌ای انجام داده‌اند و به دستاورد‌های بزرگی هم رسیده اند و سیاستمداران آمریکایی ارزش بسیاری برای این افراد قائل هستند.

به نظر شما سیستم آموزش عالی در ایران و آمریکا چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟
در سال ۱۹۶۳ زمانی که برای اولین بار در کالج در آمریکا شروع به تحصیل کردم، سطح من در تئوری‌های علوم سخت (ریاضیات و فیزیک) خیلی بالاتر از هم‌کلاسی‌هایم بود. با این حال، در تجربه عملی در محیط آزمایشگاهی من هیچ تجربه‌ای نداشتم و از بقیه عقب‌تر بودم. حتی هم‌اکنون، زمانی که دانشجویان ایرانی‌ام را می‌بینم، حتی آن‌هایی که از دانشگاه شریف آمده‌اند، تجربه کمی در زمینه عملی در رشته‌های علوم و مهندسی دارند. علاوه بر این، از نظر دانش زبان و دستور زبان هم مشکل دارند و این به نظر من یک مشکل اساسی است و نسل‌های آینده به دلیل این کمبود‌ها در آینده خیلی چیز‌ها از دست خواهند داد.

خیلی از ایرانی‌ها برای کار یا آموزش به آمریکا مهاجرت می‌کنند. زندگی برای آن‌ها در آمریکا چگونه است؟ آیا قابل مقایسه با شهروندان خود آمریکا است؟
تخمین زده می‌شود که بیش از دو میلیون ایرانی در آمریکا زندگی می‌کنند که اکثر آن‌ها به طور خاص در کالیفرنیا و لس‌آنجلس هستند. در وستوود کالیفرنیا یک شوخی وجود دارد و می‌گویند زبان اول آنجا فارسی و زبان دوم‌شان انگلیسی است. با این همه، زندگی در آمریکا نه تنها برای ایرانیان، بلکه برای بسیاری از مهاجران دیگر بسیار سخت است. مهاجران در ایالات متحده در حال رقابت با یکدیگر هستند. ولی به جرات می‌توان گفت که ایرانیان در ایالات متحده یکی از تحصیلکرده‌ترین و موفق‌ترین افراد هستند.

محبوب‌ترین ابزار مورد علاقه شما چیست و معمولا برای چه کاری از آن استفاده می‌کنید؟
از آنجا که در قرن بیست و یکم زندگی می‌کنیم، که در آن همه چیز متصل به اینترنت است، منهم از تلفن همراهم بیش از هر ابزار دیگری استفاده می‌کنم. بعد از آن نیز کامپیوتر شخصی‌ام محبوب‌ترین ابزارم است. از این ابزار به منظور تعامل با دیگران، چک کردن اخبار و تماس با خانواده و دوستانم استفاده می‌کنم.

در اوقات فراغت‌تان چه کار می‌کنید؟
در ۱۵ سال گذشته داده‌ها و دستخط‌های داشمندان و شعرای فارسی زبان از سال ۵۶۰ قبل از میلاد تا حال حاضر را جمع‌آوری می‌کردم. در همین راستا نیز نوشتن کتابی در مورد «دانشمندان و شعرای فارسی» را شروع کردم و تاکنون ۱۸ فصل از آن از جمله خوارزمی، بوعلی سینا، فردوسی، ابوریحان بیرونی، مولانا رومی، مریم میرزاخانی، حافظ، سعدی، علی جوان و لطفی‌زاده را نوشته‌ام. امیدوارم این کتاب در سال ۲۰۲۱ به پایان برسد و به زبان‌های فارسی، عربی و روسی ترجمه شود.

چه توصیه‌هایی به جوانان ایرانی دارید؟
توصیه من به ایرانیان به خصوص جوانان این است که بیشتر روی اهداف خود متمرکز شوند و برای رسیدن به آن‌ها پافشاری کنند و هرگز از آن‌ها دست نکشند.

دوست دارید که روزی به ایران برگردید؟ دوست دارید چه امکاناتی در ایران وجود داشته باشد که دوست داشته باشید در ایران زندگی یا کار کنید؟
در طول ۳۹ سال پیش، سه بار به ایران آمده‌ام. هر بار نیز برای آموزش دوره کوتاه مدت یا سخنرانی در یکی از کنفرانس‌ها در موسساتی، چون دانشگاه شیراز، شریف، تهران و علم و صنعت آمده‌ام. هر بار هم که به ایران آمده‌ام از من استقبال زیادی شده و من را به عنوان قهرمان ملی معرفی کرده‌اند و من نیز همیشه تحت تاثیر هوش، شوق و ذوق دانشجویان ایرانی قرار گرفته‌ام.

شعار سال، با اندکی تلخیص و اضافات برگرفته از خبرگزاری دانشجو، تاریخ 8 فروردین 98، کد مطلب: 753728: www.snn.ir